Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt chào mừng các thày cô giáo về dự giờ thăm lớp
Người thực hiện: GV Nông Thị Ngọc
Trường THCS Đắc sơn
Hỏi: Trong một tác phẩm tự sự gồm những yếu tố nào?
- Sự việc; cốt truyện; tình huống truyện; nhân vật…
Hỏi: khi khắc hoạ nhân vật trong văn bản tự sự, chúng ta thường quan sát miêu tả nhân vật ở những phương diện nào?
Các phương diện
Nhân vật
Nhân vật
Phương diện
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/ Sgk/176
Đọc đoạn trích sau:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! đói khổ ăn cắp ăn chộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ hơi khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu..Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân - Làng)
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
- Câu 2;3:
Đối thoại.
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu:
Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không? Đấy! Chị hãy nói với ông cai,để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lí tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!
Chị D?u run run:
Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất sưu của chú nó nữa, nên mới lôi thôi như thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền sưu của nhà nước đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất.
Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt hắn quát:
Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!
( Tắt đèn - Ngô tất Tố)
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
Hãy chọn ý đúng !
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
Điều kiện để đối thoại diễn ra?

- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
- Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (2 người trở lên) .
- Giữa các nhân vật phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
- Câu 2;3:
Đối thoại.
đối thoại:
- Là hình thức đối đáp,trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp.

Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! đói khổ ăn cắp ăn chộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ hơi khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu..Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân - Làng)
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
- Câu 2;3:
Đối thoại.
- Hà, nắng gớm,về nào.

Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! đói khổ ăn cắp ăn chộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ hơi khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu..Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân - Làng)
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
- Câu 2;3:
Đối thoại.
- Hà, nắng gớm,về nào.
- Chúng bay ăn miếng cơm
hay miếng gì vào mồm mà đi
làm cái giống Việt gian bán
nước để nhục nhã thế này.
Độc thoại.
độc thoại :
- Là lời của một người
nào đó nói với chính mình
hoặc nói với một ai đó trong
tưởng tượng. Trong văn bản tự
sự khi người độc thoại nói
thành lời thì phía trước câu nói
có gạch đầu dòng.

Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! đói khổ ăn cắp ăn chộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ hơi khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu. Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân - Làng)
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
- Câu 2;3:
Đối thoại.
- Hà, nắng gớm,về nào.
Chúng bay ăn miếng cơm hay
miếng gì vào mồm mà đi làm cái
giống Việt gian bán nước để nhục
nhã thế này.
Độc thoại.
Chúng nó cũng là trẻ con
làngViệt gian đấy ư? Chúng nó
cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi
đấy ư? Khốn nạn bằng ấy tuổi
đầu.
Độc thoại nội tâm
Độc thoại nội tâm:
- Là lời độc thoại nhưng không được nói ra thành lời và không có gạch đầu dòng ở trước những lời thoại.
Điều kiện để có lời độc thoại và độc thoại nội tâm:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.
- Không cần có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật, hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.
? Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu truyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ?
Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn
biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
- Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật.
- Những hình thức độc thoại , độc thoại nội tâm đã giúp cho nhà văn
khắc họa được sâu sắc tâm trạng dằn vặt,đau đớn của ông Hai khi
nghe tin làng chợ Dầu-cái làng mà ông luôn lấy làm tự hào và hãnh
diện của ông theo giặc,làm cho câu chuyện sinh động hơn.
Ngôn ngữ nhân vật
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- Là hình thức trò chuyện giữa 2 hay nhiều người cho nên phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp(2 người trở lên).
- Giữa các nhân vật phải có nhu cầu trao đổi thông tin,lượt lời đối thoại giữa các nhân vật được đánh dấu bằng dấu gạch đấu dòng.
- Là lời của nhân vật tự nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng, cho nên không cần sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật, hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.
- Lời độc thoại phát ra thành tiếng phía trước câu nói có dấu gạch đầu dòng gọi là độc thoại thành lời.
- Lời độc thoại không phát ra thành lời,không có gạcg đầu dòng phía trước gọi là độc thoại nội tâm.
Đối
thoại
Độc
thoại
Đối thoại, độc thoại: cùng là hình thức ngôn ngữ của nhân vật, góp phần thể hiện tính cách của nhân vật.
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
3/ Ghi nhớ/Sgk/178
II: Luyện tập
Bài tập 1: Phân tích tác dụng
của hình thức đối thoại trong
đoạn trích (SGK).
Bài tập 1
Có mấy lời trao (lời của bà Hai)? Có bao nhiêu lời đáp?
Có 3 lời trao(lời của bà Hai). Chỉ có 2 lời đáp (lời của ông Hai).
-Tác dụng: tái hiện lại cuộc đối thoại này tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Đọc do?n trớch sau:
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra``
(Cổng trường mở ra-Lí Lan)
Xác định lời độc thoại, và cho biết đó là lời độc thoại hay độc thoại nội tâm?
Độc thoại nội tâm: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra``
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1, VÝ dô/Sgk/176
2/ Nhận xét:
3/ Ghi nhớ
II: Luyện tập
Bài tập 1
Bài tập 2:
Bài tập 2: Viết đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Chúc các em chăm ngoan - học giỏi !