Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

nội tâm trong văn tự sự
Bài 13 - Tiết 64
Đối thoại, độc thoại và độc thoại
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... ( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: ( 4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 ) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.( 7 )Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. ( 10 ) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! ( 11 ) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 ) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. ( 13 )
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. ( 15 )Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 ) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ( 18 ) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : ( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 )

Kh¸i niÖm: - §èi tho¹i lµ h×nh thøc ®èi ®¸p trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiÒu ng­êi.
DÊu hiÖu: - g¹ch ®Çu dßng( lêi trao vµ lêi ®¸p)
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... ( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: ( 4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 ) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.( 7 )Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. ( 10 ) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! ( 11 ) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 ) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. ( 13 )
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. ( 15 )Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 ) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ( 18 ) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : ( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )
Hà, nắng gớm,
về nào...
Nói với chính mình
Chúng bay ăn
miếng cơm...nhục
nhã thế này
Nói với những kẻ Việt gian trong suy nghĩ tưởng tượng
Độc thoại
Có gạch đầu dòng
Khái niệm: Là lời của người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng
Dấu hiệu: + Nói thành lời
+ gạch đầu dòng
*. Đoạn văn:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng,
vươn vai nói to: (4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 )Tiếng cười nói xôn
xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. ( 7 ) ông nghe rõ cái giọng
chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8 )
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta
còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !(11)
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 )Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.(
13) Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đúa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ
khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15 ) Chúng nó cũng là trẻ
con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 )Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy
ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu. ( 18 ) Ông lão nắm chặt hai tay lại mà
rít lên :( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt
gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )
- Hà, nắng gớm, về nào.
Độc thoại
Chúng nó cũng là trẻ con
làng Việt gian đấy ư?
Chúng nó cũng bị người
ta r? rúng hắt hủi đấy ư?
Trong suy nghĩ, tưởng tượng.
Không có gạch đầu dòng.
Độc thoại thành lời.
Có gạch đầu dòng.
Độc thoại nội tâm
Khái niệm: Là lời của người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng
Dấu hiệu: + Không phát ra thành lời
+ không có gạch đầu dòng
II : luyện tập
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm
lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo. Vẫn
cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn.
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
( Kim Lân- Làng)
- Lời bà Hai
- Lời ông Hai
- Này thầy nó ạ.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Tôi thấy người ta
đồn...
- ...
- Gì ?
- Biết rồi. !
Tác dụng : Với hình thức đối thoại trên, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Bài tập2: Trong đoạn trích sau có sử dụng hình thức đối thoại, độc thoại hay độc thoại nội tâm? vì sao ?
...Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường của con . Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói : " Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra"

Tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả.Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi!Rồi cậu sẽ hiểu mình.
2. Bài tập 3:
Cho đoạn trích sau:
.Trong giờ kiểm tra Toán -Hà gọi tôi:
-Mai ơi!Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: "Cậu tự làm đi".Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn để Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình.Tan buổi học,Hà gặp tôi giận dỗi: "Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa?đồ ích kỉ.". Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi...
Về nhà:
Xem lại các khái niệm.
-Dựa vào nội dung phần đầu tác phẩm : " Chuyện người con gái Nam Xương " của Nguyễn Dữ, hãy đóng vai Trương Sinh để kể lại câu chuyện và bày tỏ niềm ân hận
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh .