Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ:
Câu hỏi 1: Thế nào là nghị luận trong văn bản tự sư?̣
Trong văn bản tự sự, để người đọc ( người nghe) phải suy nghĩ về một vấn đề nào đó, người viết ( người kể) và nhân vật có khi nghị luận bằng cách nêu ý kiến, nhận xét, cùng những lí lẽ và dẫn chứng. Nội dung đó thường được diễn đạt bằng hình thức lập luận, làm cho câu chuyện thêm phần triết lí.
Câu hỏi 2: Miêu tả nội tâm của nhân vật trong văn tự sự bằng những cách nào?
- Miêu tả trực tiếp: Diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật.
- Miêu tả gián tiếp: Miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục, ngôn ngữ,…của nhân vật
Tiết : 65, Tập Làm Văn
ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI, VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ.
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Ví dụ:
Hôm nay, vào tiết học Ngữ Văn,vừa bước vào lớp cô giáo hỏi Hùng:
Em học bài chưa?
- Dạ, em học bài rồi ạ!
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Ví dụ:
… Hai người lững thững đi về phía chiếc xe đỗ, im lặng rất lâu. Bỗng bác già nhìn đồng hồ nói một mình:
- Thanh niên bây giờ lạ thật! Các anh chị cứ như con bướm. Mà đã 11 giờ, đến giờ “ốp” đâu? Tại sao anh ta không tiễn mình đến tận xe nhỉ?
( Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long)
Vậy giữa đối thoại và độc thoại giống và khác nhau như thế nào ?
Giống nhau :
Đều là lời nói của nhân vật
Có dấu gạch đầu dòng.
- Khác nhau :
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?..
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
-Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Làng, Kim Lân)
Ví dụ:
Tuần trước lớp có tiết kiểm tra chung phần Văn thơ Trung Đại, tôi tự cảm thấy mình làm bài không được tốt. Tôi rất buồn và tự nhủ: Mình cần cố gắng nhiều hơn nữa để có kết quả cao trong học tập.
Độc thoại và độc thoại nội tâm giống và khác nhau như thế nào?
 Giống : Đều là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng . Thường dùng để bộc lộ nội tâm.
 Khác nhau :
Độc thoại
Độc thoại nội tâm
- Nói thành lời .
- Câu nói có gạch đầu dòng
- Không thành lời ( suy nghĩ ).
- Không có gạch đầu dòng .

THẢO LUẬN NHÓM: Thời gian 1 phút
Các hình thức đối thoại, độc thoại , độc thoại nội tâm có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ ? ( Tổ 1, tổ 2) Các hình thức này đã giúp nhà văn thể hiện thành công diễn biến tâm lí nhân vật ông Hai như thế nào ? ( Tổ 3, Tổ 4)
- Tác dụng của các hình thức đối thoại trong doa?n tri?ch:
+ Tạo cho câu chuyện có không khí gần gũi, thật nhuư cuộc sống đang diễn ra trong thực tế, tạo tình huống để ta?c gia? khai thác nội tâm nhõn võ?t .
+ Thể hiện thái độ yêu- ghét phân minh của những nguo`i phụ nữ tản cuư.

Tác dụng của c¸c c©u ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m:
+ Gióp người ®äc c¶m nhËn được chiÒu s©u t©m lÝ rÊt tinh tÕ, nh¹y c¶m cña nh©n vËt «ng Hai
( Tâm trạng buồn bã, đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng theo giặc)
+ Gãp phÇn kh¾c ho¹ thµnh c«ng tÝnh c¸ch cña nh©n vËt «ng Hai ( Tình yêu làng, tình yêu nước sâu sắc )
? Hình thức đối thoại, độc thoại, đôc thoại nội tâm có vai trò như thế nào trong việc thể hiện nhân vật trong văn tự sự?

* Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự
Độc thoại nội tâm
CỦNG CỐ KIẾN THỨC:
- §èi tho¹i lµ h×nh thøc ®èi ®¸p, trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiÒu người. Trong v¨n b¶n tù sù, ®èi tho¹i được thể hiện b»ng g¹ch ®Çu dßng ë ®Çu lêi trao vµ lêi ®¸p.
§éc tho¹i lµ lêi cña mét người nµo ®ã nãi víi chÝnh m×nh hoÆc nãi víi mét ai ®ã trong tưởng tượng. Trong v¨n b¶n tù sù khi ®éc tho¹i nãi thµnh lêi th× phÝa trước c©u nãi cã g¹ch ®Çu dßng
- Độc thoại nội tâm : là hình thức độc thoại nhưng không nói thành lời và phía trước câu nói không có gạch đầu dòng.
II/ LUYỆN TẬP:
1/Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau: (sgk/178)
Bà Hai:
Ông Hai:
- Này, thầy nó ạ.
-
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Tôi thấy người ta đồn…
- Gì ?
- Biết rồi !
Cuộc đối thoại không bình thường giữa vợ chồng ông Hai.
Nhằm làm nổi bật tâm trạng: Buồn bã chán chường, thất vọng, đau đớn của ông Hai
Ba lượt lời
Hai lượt lời
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn , trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm .
Bài tập 2
THẢO LUẬN NHÓM : Thời gian 5 phút
Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc các khái niệm và hoàn chỉnh bài tập
- Chuẩn bị bài mới: Luyện nói : Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm