Bài 13. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh

Tuần 13
Tiết 51
Trần Thị Kim Thu
Tổ XH Trường THCSC Cửa Ông
Chuyên đề Tập làm văn
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH
VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
* Đặc điểm của văn bản thuyết minh: cung cấp tri thức
* Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh cần: quan sát tìm hiểu đối tượng cần thuyết minh để nắm được bản chất, đặc trưng của chúng.
* Phương pháp thuyết minh:
Nêu định nghĩa, giải thích.
Liệt kê
Nêu ví dụ.
Dùng số liệu
So sánh
Phân tích, phân loại




Vận dụng linh hoạt
Trong bài thuyết minh
Ví dụ:
a)Giới thiệu một gương mặt trẻ của thể thaoViệt Nam (ví dụ : Nguyễn Thuý Hiền, Nguyễn Ng?c Tru?ng Son..).
b) Giới thiệu một tập truyện.
c) Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam.
d) Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam.
e)Thuyết minh về chiếc xe đạp.
g) Giới thiệu đôi dép lốp trong kháng chiến.
h) Giới thiệu một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương (đền, chùa, hồ, kiến trúc.)
i)Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
k) Giới thiệu về hoa ngày Tết ở Việt Nam.
l)Thuyết minh về một món ăn dân tộc (bánh chưng,bánh giầy, phở, cốm .).
m) Giới thiệu về tết Trung thu.
n) Giới thiệu về một đồ chơi dân gian.
a) Giới thiệu một gương mặt trẻ của thể thaoVi?t Nam.
b) Giới thiệu một tập truyện.
c) Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam.
d) Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam.
e) Thuyết minh về chiếc xe đạp.
g) Giới thiệu đôi dép lốp trong kháng chiến.
h) Giới thiệu một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương.
i) Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
k) Giới thiệu về hoa ngày Tết ở Việt Nam.
l) Thuyết minh về một món ăn dân tộc.
m) Giới thiệu về tết Trung thu.
n) Giới thiệu về một đồ chơi dân gian
a) Giới thiệu một gương mặt trẻ của thể thao Viêt Nam
b) Giới thiệu một tập truyện.
c) Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam.
d) Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam.
e)Thuyết minh về chiếc xe đạp.
g) Giới thiệu đôi dép lốp trong kháng chiến.
h) Giới thiệu một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương.
i)Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
k) Giới thiệu về hoa ngày Tết ở Việt Nam.
l) Thuyết minh về một món ăn dân tộc.
m) Giới thiệu về tết Trung thu.
n) Giới thiệu về một đồ chơi dân gian




Đề bài:
- Đề bài thuyết minh (chỉ có đối tượng thuyết minh)
1. Hoa ngày tết ở Việt Nam.
- Đề bài biểu cảm.
2. Loài hoa em yêu.
Lưu ý:
Khi nhận diện đề bài cần chú ý vào các từ ngữ mang tính chất đặc trưng của mỗi kiểu bài.
- Vớí đề bài có tính chất lựa chọn cần chọn một đối tượng cụ thể mà mình hiểu biết nhất để thuyết minh.
Đặc điểm của đề văn thuyết minh:
* Không yêu cầu tả, kể, biểu cảm, nghị luận mà nêu đối tượng để
giới thiệu thuyết minh, giải thích (cung cấp tri thức khách quan)
* Cấu trúc của đề gồm 2 phần:
Yêu cầu: giới thiệu, thuyết minh
Đối tượng thuyết minh
Đối tượng TM
Nội dung thuyết minh thường là
Danh lam
thắng ảnh,
Di tích lịch sử
Đồ vật
Món ăn, đặc sản
Con người
Nguồn gốc, ý nghĩa tên gọi món ăn, đặc sản;
đặc điểm riêng của món ăn, đặc sản: dáng vẻ, màu
sắc, hương vị; cách thức chế biến, thưởng thức.
Vị trí địa lí; những cảnh quan làm nên vẻ đẹp đặc sắc của đối tượng; những truyền thống lịch sử, văn hóa gắn liền với đối tượng;cách thưởng ngoạn.
Cấu tạo,đặc điểm,tính năng hoạt động;cách
sử dụng; cách bảo quản;lợi ích của đối tượng.
Hoàn cảnh xã hội; thân thế và sự nghiệp; đánh giá xã hội về con người đó.
Lưu ý: phần thân thế, sự nghiệp chiếm vai trò chủ yếu có dung lượng lớn nhất trong bài viết
Ví dụ: Bài văn "Xe đạp"
Ví dụ: Bài văn "Xe đạp"
* Bu?c 1: Tìm hiểu đề, tìm ý
Kiểu bài: Thuyết minh.
Đối tượng: Chiếc xe đạp
Tri thức cần có: nguồn gốc, cấu tạo, công dụng. của chiếc xe đạp
Phuong phỏp TM: Nờu d?nh nghia, li?t kờ, phõn tớch, phõn lo?i
Bước 2: Lập dàn ý - (bố cục bài văn)
* Mở bài: giới thiệu chiếc xe đạp.
*Thõn b�i: giới thiệu cấu tạo, nguyên tắc hoạt động, lợi ích của xe đạp.

Các bộ phận chính
Các bộ phận phụ
Hệ thống
điều khiển
Hệ thống
chuyên chở
Hệ thống
truyền động
Ví dụ: Bài văn "Xe đạp"
* Tìm hiểu đề:
Kiểu bài: Thuyết minh.
Đối tượng: Chiếc xe đạp
- Mở bài: Giới thiệu chiếc xe đạp (Đối tượng thuyết minh)
* Bố cục bài văn :
-Thân bài: Giới thiệu cấu tạo nguyên tắc hoạt động, lợi ích của xe đạp
+ Cấu tạo
+ Lợi ích : tiện lợi, không gây ô nhiễm môi trường..
Kết bài : Khẳng định vai trò của xe đạp trong hiện tại và tương lai

1- Mở bài: Giới thiệu khái quát về chiếc nón lá Việt Nam.
2 - Thân bài:
- Hình dáng chiếc nón: hình chóp
- Các nguyên liệu làm nón:
+ Mo nang làm cốt nón
+ Lá cọ để lợp nón
+ Nứa rừng làm vòng nón
+ Dây cước, sợi guột để khâu nón
+ Ni lông, sợi len, tranh ảnh trang trí.
- Quy trình làm nón: + Phơi lá dựng l�m nón rồi trải trên mặt đất cho mềm, sau đó là phẳng.
+ Làm 16 vòng nón bằng cật nứa, chuốt tròn đều
+ Khâu nón: Đặt lá lên khuôn, dùng sợi cước khâu theo 16 vòng để hoàn thành sản phẩm. Khâu xong phải hơ nón bằng hơi diêm sinh. - Các nơi làm nón ở Việt Nam: Huế, Quảng Bình. Nổi tiếng là nón làng Chuông - Hà Tây
- Tác dụng: Che nắng, che mưa làm duyên cho các thiếu nữ. Có thể dùng để múa, làm quà tặng. Chiếc nón cũn là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam
3 - Kết bài: í nghia c?a chiếc nón lá Việt Nam d?i v?i con ngu?i Vi?t Nam


* Đặc điểm của văn bản thuyết minh: cung cấp tri thức
* Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh: quan sát, tìm hiểu đối tượng cần thuyết minh để nắm được bản chất, đặc trưng của chúng.
*Phương pháp thuyết minh: nêu định nghĩa, giải thích; liệt kê; nêu ví dụ; dùng số liệu; so sánh; phân tích, phân loại.
* Cách làm bài văn thuyết minh:
B­íc 1: T×m hiÓu ®Ò, t×m ý
- Nhận diện đề
Tìm hiểu kỹ đối tượng thuyết minh -> xác định rõ phạm vi
tri thức về đối tượng -> lựa chọn phương pháp TM hợp lý.
B­¬c 2: lập dàn bài (theo bè côc 3 phÇn cña bµi TM)
B­íc 3: viÕt bµi
B­íc 4: ®äc l¹i vµ söa lçi sai