Bài 13. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh

Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
a. Cây dừa Bình Định ?

b. Tại sao lá cây có màu xanh lục ?

c. Huế ?

d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân ?

e. Con giun đất ?
*Các văn bản giúp em biết điều gì?
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:
a. Cây dừa Bình Định
Cây dừa và lợi ích của cây dừa với người dân
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục
Màu xanh lục trong lá cây
c. Huế
Địa danh Huế
d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân
Tù trưởng Nông Văn Vân
e. Con giun đất
Con giun đất
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
*Các văn bản giúp em biết tri thức thuộc lĩnh vực nào?
Cây dừa Bình Định ?

b. Tại sao lá cây có màu xanh lục ?

c. Huế ?


d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân ?
e. Con giun đất ?

a. Cây dừa Bình Định
Cây dừa và lợi ích của cây dừa với người dân Đời sống
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục
Màu xanh lục trong lá câySinh học
c. Huế
Địa danh Huế Văn hóa
d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân
Tù trưởng Nông Văn VânLịch sử
e. Con giun đất
Con giun đấtSinh học

Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
Làm thế nào để có được các tri thức ấy ?
Quan sát, học tập tích, luỹ tri thức
Quan sát, học tập tích, luỹ tri thức có vai trò như thế nào đối với người thuyết minh ?
Vai trò: Giúp cho người viết nắm bát được bản chất đặc trưng của sự vật, để làm tốt bài văn thuyết minh, tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu không quan trọng.
a.Cây dừa Bình Định Đời sống
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục
Sinh học
c. HuếVăn hóa
d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân Lịchsử
e. Con giun đấtSinh học
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
a.Cây dừa Bình Định Đời sống
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục
Sinh học
c. HuếVăn hóa
d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân Lịchsử
e. Con giun đấtSinh học
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
( Thời gian 2 phút )
120
119
118
117
116
115
114
113
112
111
110
109
108
107
106
105
104
103
102
101
100
99
98
97
96
95
94
93
92
91
90
89
88
87
86
86
85
84
83
82
81
80
79
78
77
76
75
74
73
72
71
70
69
68
67
67
66
65
64
63
62
61
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
HẾT GIỜ
Có ý kiến cho rằng: Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh? Theo em ý kiến đó đúng hay sai? Tại sao?

Không thể suy luận, tưởng tượng để có tri thức khách quan đưa vào bài văn thuyết minh.
*Ghi nhớ 1.( sgk-128)
a.Cây dừa Bình Định Đời sống
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục
Sinh học
c. HuếVăn hóa
d. Khởi nghĩa Nông Văn Vân Lịchsử
e. Con giun đấtSinh học
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2.Phương pháp thuyết minh:
Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc( Khởi nghĩa Nông Văn Vân )

- Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.(Huế)
a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
Hai câu này có vị trí như thế nào trong bài thuyết minh ?
Hai câu này phần lớn ở đầu bài,đầu đoạn
Hai câu trên có vai trò gì ?
Giữ vai trò giới thiệu, giải thích.
Trong 2 câu văn trên có dùng từ gì? Dùng trong trường hợp nào?
- Cách làm: Sau từ “là” sẽ cung cấp kiến thức, khái niệm của đối tượng.
- Tác dụng: Giúp người đọc hiểy về đối tượng

Tiết 47: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2.Phương pháp thuyết minh:

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: Thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dùa già làm chõ đồ xôI, nước dùa để uống,để kho cá,kho thịt nấu canh, làm nước mắm,….
Chỉ ra từ ngữ chỉ sự vật liệt kê?
Em có nhận xét gì về trình tự
liệt kê ?
Trình bày tri thức theo một trật tự nhất định
- Cách làm: Kể ra đặc điểm, tính chất của đối tượng theo trình tự
- Tác dụng: Giúp người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện về đối tượng

Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2.Phương pháp thuyết minh:

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
c. Phương pháp nêu ví dụ:
Ngày nay, đi các nước phát triển, đâucũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm ( ở Bỉ từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla, tái phạm phạt 500 đôla).
Tìm từ ngữ nêu ví dụ ?Tác dụng của nó?
Dẫn chứng cụ thể, xác định,đáng tin cậy để minh hoạ cho vấn đề đang thuyết minh.
- Cách làm: Dẫn ra các ví dụ cụ thể, thực tế để người đọc tin vào nội dung thuýet minh.
-Tác dụng: Các ví dụ cụ thể khiến người đọc tin vào vấn đề thuyết minh.

Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


1.Quan sát, học tập,tích lũy
tri thức để làm bài văn TM
2.Phương pháp thuyết minh:
a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
c. Phương pháp nêu ví dụ.

d.Phương pháp dùng số liệu:
Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không có bổ sung thì trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng. Vậy vì saođến nay dưỡng khí vẫn còn? Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một hecta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây xanh và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn.
Xác định số liệu ?Tác dụng ?
Làm cho những điều cần thuyết minh rõ ràng, cụ thể hơn.
-Cách làm: Dùng số liệu chính xác để khẳng định độ tin cậy của tri thức.
-Tác dụng: Tạo sự dễ hiểu, dễ tiếp thu.
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


Quan sát, học tập,tích lũy
tri thức để làm bài văn
thuyết minh:
2.Phương pháp thuyết minh:

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
c. Phương pháp nêu ví dụ:
d. Phương pháp dùng số liệu:
e. Phương pháp so sánh:
Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.
Tìm từ so sánh? Nêu tác dụng ?
Nhằm làm nổi bật bản chất của vấn đề đang được thuyết minh.
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


2.Phương pháp thuyết minh:

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
c. Phương pháp nêu ví dụ:
d. Phương pháp dùng số liệu:

g. Phương pháp phân tích, phân loại:
e. Phương pháp so sánh:
HOẠT ĐỘNG NHÓM
Thời gian thảo luận

3phút
Văn bản HUẾ(sgk-115)

*Hãy chỉ rõ tác giả đã phân loại, phân tích trên những phương diện nào? Việc phân tích, phân loại này có tác dụng gì trong văn bản Huế?
HẾT GIỜ
1
2
3
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

Phương diện:
+Địa lí:
+ Phong cảnh thiên nhiên:
+ Văn hoá và con người:

+ ẩm thực:

+ Lịch sử:
Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển
Huế đẹp với cảnh sắc sông núi, sông.
Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng được Liên hợp quốc xếp vào hàng di sản văn hoá thế giới.
Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế
mới có.
Huế còn là một thành phố đấu tranh kiên cường.
Tác dụng:
giúp cho nguời đọc hiểu dần từng mặt của đối tượng một cách có hệ thống, trên cở sở hiểu đối tượng một cách đầy đủ, toàn diện về trung tâm văn hoá ở Huế.

- Phương diện:
+ Địa lí: Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển
+ Phong cảnh thiên nhiên: Huế đẹp với cảnh sắc sông núi, sông.
+ Văn hoá và con người: Huế có những công trình kiến trúc nổi
tiếng được Liên hợp quốc xếp vào hàng di sản văn hoá thế giới.
+ Ẩm thực: Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế
mới có.
+ Lịch sử: Huế còn là một thành phố đấu tranh kiên cường.


Tác dụng: giúp cho nguời đọc hiểu dần từng mặt của đối tượng một cách có hệ thống, trên cở sở hiểu đối tượng một cách đầy đủ, toàn diện về trung tâm văn hoá ở Huế.
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
ĐỊA LÍ
Sông Hương
Trường Quốc Học Huế
Đường Hồ Chí Minh
qua Huế
Đường vào kinh thành
Huế
Khu lăng tẩm
Đồi Thiên Mụ
VĂN HOÁ
Cầu Tràng Tiền
Khu chùa chiền
Chợ Huế
Cố đô
Di tích văn hoá
ẨM THỰC
Bún bò Huế
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


2.Phương pháp thuyết minh:

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
b. Phương pháp liệt kê:
c. Phương pháp nêu ví dụ:
d. Phương pháp dùng số liệu:

g. Phương pháp phân tích, phân loại:
e. Phương pháp so sánh:
*Ghi nhớ 2.( sgk-128)
II.Luyện tập:
Ghi nhớ 2
Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như: nêu định nghĩ, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại...
Bài tập 1: Tác giả bài “Ôn dịch, thuốc lá” đã nghiên cứu, tìm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống nạn hút thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.
Phạm vi tìm hiểu vấn đề:
+ Kiến thức của một bác sĩ: “Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc ... Ngày càng sút kém”
+ Kiến thức của người quan sát đời sống xã hội: “Có người bảo ...nêu ra gương xấu”
+ Tri thức của một người có tâm huyết đối với các vấn đề xã hội và bức xúc: “Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc ...lại thêm ôn dịch thuốc lá này”
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


Bài tập 2: Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của việc hút thuốc lá.


Các phương pháp thuyết minh:
- Phương pháp liệt kê: các bệnh bị mắc do hút thuốc
- Phương pháp nêu ví dụ: về việc chống hút thuốc
- Phương pháp nêu số liệu: số tiền mua một bao 555, số tiền phạt
Phương pháp so sánh: với AIDS, với giặc ngoại xâm.
- Phương pháp phân tích: tác hại của ni-cô-tin, của các bon.
- Phương pháp giải thích: về khói thuốc lá
Để nêu bật tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ của con người.
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH


- Về học thuộc ghi nhớ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tìm các phương pháp thuyết minh đã học ở trong 2 văn bản đã học: Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000 và ôn dịch, thuốc lá.
Tìm một bài văn thuyết minh mà em được biết và nhận xét về PPTM trong đó.
Xem trước bài mới: ÔN DỊCH THUỐC LÁ
Tuần 12 (Tiết 47): PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh:
1. Quan sát, học tập,tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2.Phương pháp thuyết minh:
a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
c. Phương pháp nêu ví dụ:
d. Phương pháp dùng số liệu:
g. Phương pháp phân tích, phân loại:
II.Luyện tập: