Bài 13. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh

GV: NGUYỄN KIM NGUYÊN
NGỮ VĂN 8

Muốn có tri thức để thuyết minh người viết phải làm gì?
Người viết phải:
Quan sát, tích lũy tri thức.
Tìm hiểu kĩ đặc điểm của đối tượng.
* Người viết phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm bắt được bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
Ki?m tra mi?ng
Ki?m tra mi?ng
Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ người ta có thể sử dụng những phương pháp thuyết minh nào? Làm thế nào để làm tốt bài văn thuyết minh?
- Các phương pháp thuyết minh:Nêu định nghĩa,giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệ, so sánh, phân loại, phân tích.
Để làm tốt bài văn thuyết minh:
+ Tìm hiểu đề.
+ Xác định yêu cầu của đề văn thuyết minh.
+ Xác định phương pháp thuyết minh.
+ Xây dựng dàn ý cho bài văn thuyết minh.
TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN
TỔ NGỮ VĂN
NG? VAN 9
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH

Tuần 13
Bài 13 – Tiết 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
a/ Giới thiệu một gương mặt trẻ của thể thao Việt Nam ( ví dụ: Nguyễn Thúy Hiền, Phạm Văn Quyến…)
b/ Giới thiệu về một tập truyện.
c/ Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
d/ Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam
e/ Thuyết minh về chiếc xe đạp.
g/ Giới thiệu đôi dép lốp trong kháng chiến.
h/ Giới thiệu một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương ( đền, chùa, hồ, kiến trúc…)
i/ Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.
k/ Giới thiệu về hoa ngày tết ở Việt Nam.
l/ Thuyết minh về một món ăn dân tộc. ( bánh chưng, bánh giầy, phở, cốm…)
m/ Giới thiệu về tết trung thu.
n/ Giới thiệu một đồ chơi dân gian.
Đề nêu lên điều gì?
Đối tượng thuyết minh
Đối tượng thuyết minh gồm những loại nào?
Con người, đồ vật, di tích, con vật, thực vật, món ăn, đồ chơi, lễ tết…
Nhận xét về phạm vi các đề văn nêu trên.
Phạm vi gần gũi, quen thuộc với đời sống
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
- Đề nêu đối tượng thuyết minh.
- Đối tượng thuyết minh: con người,đồ vật, di tích, con vật, thực vật, món ăn, đồ chơi, lễ Tết..
? Làm sao em có thể biết đó là đề văn thuyết minh?
- Đề không yêu cầu kể chuyện, miêu tả, biểu cảm, tức là yêu cầu giớ thiệu, thuyết minh, giải thích.
? Nhận xét phạm vi các đề nêu trên?
Dạng đề:
+ Đề nêu rõ yêu cầu.( c,d,e,g,m)
+ Đề tự chọn. ( a,b,h,i,k,l,n)
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
Bài văn: Xe đạp.
? Đề nêu lên đối tượng gì?
- Đối tương: chiếc xe đạp
- Yêu cầu của đề là gì?
- Thuyết minh
? Xác định bố cục của văn bản
b/Lập dàn ý:
+ Mở bài: “ Có một thời…sức người” -> Giới thiệu khái quát về phương tiện xe đạp.
+ Thân bài: “Xe đạp…tay cầm”-> Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của xe đạp.
+ Kết bài: “ Phần còn lại” -> Vị trí của xe đạp trong đời sống của người Việt Nam và trong tương lai.
- Bố cục:
a/ Tìm hiểu đề
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
Bài văn: Xe đạp.
b/Lập dàn ý:
+ Mở bài: “ Có một thời…sức người” -> Giới thiệu khái quát về phương tiện xe đạp.
+ Thân bài: “Xe đạp…tay cầm”-> Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của xe đạp.
a/ Tìm hiểu đề
? Phần mở bài gồm nội dung nào?
? Phần thân bài ta cần có ý nào?
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
Bài văn: Xe đạp.
b/ Lập dàn ý:
Để giới thiệu về chiếc xe đạp, bài viết đã trình bày cấu tạo chiếc xe như thế nào?
*Phân tích phần thân bài
- Hệ thống truyền động: khung, bàn đạp, trục, đĩa răng cưa, ổ líp, bánh xe.
- Hệ thống truyền động.
- Hệ thống điều khiển: Ghi đông, bộ phanh.
- Hệ thống điều khiển
- Hệ thống chuyên chở: yên xe, giá đèo hàng, giỏ đựng đồ.
- Hệ thống chuyên chở
- Các bộ phận phụ:chắn bùn, chắn xích, đèn.
- Các bộ phận phụ
? Các bộ phận ấy được giới thiệu có hợp lí không? Tác giả đã dùng phương pháp gì để thuyết minh?
d/ Phương pháp thuyết minh: phân tích, phân loại
a/ Tìm hiểu đề
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
Bài văn: Xe đạp.
a/ Đối tương: chiếc xe đạp
b/ Bố cục:
c/ Phân tích phần thân bài
- Hệ thống truyền động.
- Hệ thống điều khiển
- Hệ thống chuyên chở
- Các bộ phận phụ
d/ Phương pháp thuyết minh: phân tích, phân loại
? Có thể trình bày xe đạp theo phương pháp liệt kê được không?
Không thể trình bày theo phương pháp liệt kê vì không thể nói rõ cơ chế hoạt động của xe đạp.
? Bài làm cung cấp kiến thức gì cho các em về xe đạp?
Bài làm giúp ta hiểu rõ về nguyên tắc hoạt động của xe đạp.
? Nhận xét về cách diễn đạt bài văn?
Bài văn gọn, dùng từ ngữ chính xác, rõ ràng.
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
Bài văn: Xe đạp.
a/ Tìm hiểu đề, tìm ý.
b/ Lập dàn ý
c/ Phương pháp thuyết minh: phân tích, phân loại
Để làm được bài văn thuyết minh cần:
- Tìm hiểu kĩ đối tượng.
- Xác định rõ phạm vi tri thức về đối tượng đó.
- Sử dụng phương pháp thuyết minh thích hợp.
- Dùng ngôn từ chính xác, dễ hiểu.
? Nêu bố cục của bài văn thuyết minh và nhiệm vụ từng phần của chúng.
* Ghi nhớ ( SGK/ 140)
? Đề bài văn thuyết minh nêu lên điều gì?
? Để làm tốt bài văn thuyết minh ta cần làm gì?
B�i 13.Ti?t 51
1. Đề văn thuyết minh
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
B�i 13.Ti?t 51
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
2.Cách làm bài văn thuyết minh
II. Luyện tập
* THẢO LUẬN ( 5 PHÚT )
Nhóm 1,2,3: Bài 1
Nhóm 4,5,6 : Bài 2
2. Lập dàn ý cho đề bài: Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
1. Hãy phân biệt văn thuyết minh với các loại văn khác như miêu tả, giải thích
B�i 13.Ti?t 51
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
II. Luyện tập
Phân biệt văn thuyết minh với các loại văn khác như miêu tả, giải thích

- Miêu tả là một yếu tố thuộc loại tự sự nhằm tái hiện cho người ta cảm thấy được chúng.
- Thuyết minh là trình bày tri thức, hiểu biết về con người và sự vật ấy.
- Giải thích là một thao tác trong văn bản nghị luận chủ yếu là giải thích ý nghĩa một câu tục ngữ, bài ca dao, một nhận định.
Đề: Gới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
a/ Mở bài: Giới thiệu khái quát về nón lá
b/ Thân bài:
- Hình dáng: hình chóp
- Vật liệu làm nón: lá mây, cọ, nan tre, dây cước, khung .
- Quy trình làm nón: Lá phơi 2 nắng, vuốt lá là phẳng lá, cột nan xếp lên khung nón, xâu lá và đặt lên khung, chầm lại bằng dây cước, trang trí, nẹp vành, tra quai.
Đề: Gới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
a/ Mở bài: Giới thiệu khái quát về nón lá
b/ Thân bài:
- Hình dáng: hình chóp
- Vật liệu làm nón: lá mây, cọ, nan tre, dây cước, khung .
- Quy trình làm nón: Lá phơi 2 nắng, vuốt lá là phẳng lá, cột nan xếp lên khung nón, xâu lá và đặt lên khung, chầm lại bằng dây cước, trang trí, nẹp vành, tra quai.
Đề: Gới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
a/ Mở bài: Giới thiệu khái quát về nón lá
b/ Thân bài:
- Hình dáng: hình chóp
- Vật liệu làm nón: lá mây, cọ, nan tre, dây cước, khung .
- Quy trình làm nón: Lá phơi 2 nắng, vuốt lá là phẳng lá, cột nan xếp lên khung nón, xâu lá và đặt lên khung, chầm lại bằng dây cước, trang trí, nẹp vành, tra quai.
Đề: Gới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
a/ Mở bài: Giới thiệu khái quát về nón lá
b/ Thân bài:
- Hình dáng: hình chóp
- Vật liệu làm nón: lá mây, cọ, nan tre, dây cước, khung .
- Quy trình làm nón: Lá phơi 2 nắng, vuốt lá là phẳng lá, cột nan xếp lên khung nón, xâu lá và đặt lên khung, chầm lại bằng dây cước, trang trí, nẹp vành, tra quai.
2/ Gới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam
a/ Mở bài: Giới thiệu khái quát về nón lá
b/ Thân bài:
- Hình dáng: hình chóp
- Vật liệu làm nón: lá mây, cọ, nan tre, dây cước, khung .
- Quy trình làm nón: Lá phơi 2 nắng, vuốt lá, là phẳng lá, cột nan xếp lên khung nón, xâu lá và đặt lên khung, chầm lại bằng dây cước, trang trí, nẹp vành, tra quai.
- Nghề nón nổi tiếng phía Bắc: Huế, Quảng Bình, làng Chuông. Phía Nam là Trảng Bàng có Lộc Du, An Hòa.
- Nón có giá trị tinh thần: làm quà tặng, múa nón, nón gần với đời sống sinh hoạt của nhân dân, biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam.
c/ Kết bài: Cảm nghĩ về chiếc nón
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH
Tiết 51 -
II. Luyện tập
HU?NG D?N H?C T?P:

1.D?i v?i b�i h?c ? ti?t h?c n�y:
- H?c thu?c ghi nh?.
- Tỡm ý v� l?p d�n ý cho d? van thuy?t minh theo yờu c?u.
- Suu t?m, tỡm hi?u nh?ng tri th?c khỏch quan v? d?i tu?ng g?n gui v?i d?i s?ng.
2. D?i v?i b�i h?c ? ti?t h?c ti?p theo :
- Tỡm hi?u, xõy d?ng b? c?c cho b�i van thuy?t minh v? m?t v?t d?ng t? ch?n.
- T? luy?n s? d?ng ngụn ng? d?ng núi trỡnh b�y ch? d?ng m?t th? d? dựng tru?c t?p th? l?p.