Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

bìa
BÌA:
TIẾT 50 - TIẾNG VIỆT DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM DẤU NGOẶC ĐƠN: VÍ DỤ
I.DẤU NGOẶC ĐƠN 1. Ví dụ: a. Đùng một cái, họ(những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý". ( Nguyễn Ái Quốc- Thuế máu) b.Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ,làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). (Đoàn Giỏi- Đất rừng phương Nam) c. Lí Bạch(701-762),nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc;lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu( Tứ Xuyên). Theo em dấu ngoặc đơn ở các đoạn trích trên dùng để làm gì? nhận xét: NHẬN XÉT
I. DẤU NGOẶC ĐƠN 1. Ví dụ:(sgk) 2. Nhận xét: * Đánh dấu : a.Cụm từ giải thích " họ " là ai. b. Phần thuyết minh đặc điểm con ba khía. c. Phần bổ sung năm sinh, mất của Lí Bạch. -Dấu ngoặc đơn dùng để làm gì? -Nếu bỏ phần trong ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của đoạn trích có thay đổi không ? vì sao? -Qua tìm hiểu em hãy cho biết công dụng của dấu ngoặc đơn? * Bỏ phần trong ngoặc đơn -> Ý nghĩa câu không đổi 3. Ghi nhớ:(sgk) ND lưu ý:
I. DẤU NGOẶC ĐƠN: 1. Ví dụ : (sgk) 2. Nhận xét: * Đánh dấu: a. Cụm từ giải thích "họ" là ai? b. Phần thuyết minh đặc điểm con ba khía. c. Phần bổ sung năm sinh, mất của Lí Bạch. *Bỏ phần trong ngoặc đơn -> ý nghĩa câu không đổi. 3. Ghi nhớ (sgk) 4. Lưu ý: Dùng (?) -> Tỏ ý nghi ngờ. Dùng (!) -> Tỏ ý mỉa mai. VD lưu ý: lưu ý
Ví dụ: a. Trong tất cả cố gắng của các nhà khai hoá nhằm bồi dưỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ lên con đường tiến bộ(?) thì phải kể đến việc bán rượu ti cưỡng bức. (Nguyễn Ái Quốc) b. Sau đây là một bản trích lục án để giúp các bạn hình dung được thế nào là công lí đối với người dân bản xứ. Trích lục án: [...] Xét rằng: D đã cho phép học trò của anh ta hội họp (!) và những người học trò ấy đã đọc câu phương ngôn " Người trong một nước phải thương nhau cùng"(Tội nặng chưa!) Về hình thức cách dùng dấu ngoặc đơn ở ví dụ này có gì khác trước? Vậy dùng (?) và (!) nhằm mục đích gì? DẤU HAI CHẤM: VI DỤ
II. DẤU HAI CHẤM : 1. Ví dụ: a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo: - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào. (Tô Hoài- Dế Mèn phiêu lưu kí) b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất. Người xưa có câu:" Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất! ( Thép Mới - Tre Việt Nam) c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh - Tôi đi học) d. Các vế của câu ghép có quan hệ ý nghĩa với nhau khá chặt chẽ. Những quan hệ thường gặp là: quan hệ nguyên nhân, quan hệ điều kiện, quan hệ tương phản,... Nêu điểm khác nhau trong việc dùng dấu hai chấm ở các đoạn trích? nhận xét: nhận xét
II. DẤU HAI CHẤM: 1. Ví dụ:(sgk) 2. Nhận xét: * Báo trước: a. Lời thoại của Dế Mèn. b. Có phần trích dẫn lời người xưa. c. Phần giải thích lí do thay đổi tâm trạng của " tôi". d. Chuỗi liệt kê các mối quan hệ trong câu ghép. Khi dùng dấu hai chấm trong lời thoại và lời dẫn trực tiếp cần chú ý điều gì? * Trong lời thoại: đi kèm dấu gạch ngang (-). Trong lời dẫn trực tiếp: đi kèm dấu ngoặc kép ( `` " ). Từ tìm hiểu ví dụ em hãy cho biết dấu hai chấm dùng để làm gì? 3. Ghi nhớ : ( Sgk) BÀI TẬP: BÀI TẬP
III. LUYỆN TẬP: HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ: - Làm các bài tập còn lại. - Xem bài : Dấu ngoặc kép. - Ôn bài chuẩn bị kiểm tra một tiết. Mục 9:
TẠM BIỆT. HẸN GẶP LẠI CÁC EM Ở TIẾT SAU !