Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

Thế nào là câu ghép?
Kiểm tra bài cũ
Các quan hệ thường gặp giữa các vế của câu ghép?
Kiểm tra bài cũ
Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm
(Tiết 51)
I- Dấu ngoặc đơn
II- Dấu hai chấm
Nội dung bài học
I- Dấu ngoặc đơn:
Dọc nh?ng đoạn trích sau và tra? lời câu hỏi:
Vi? du?
a/ Dùng một cái, họ (nh?ng người ba?n xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ ba?o vệ công lý và tự do" (Nguyễn ái Quốc - Thuế máu)
b/ Gọi là kênh Ba Khía vỡ ở đó hai bên bờ tập trung toàn nh?ng con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt an rất ngon).
(Theo Doàn Giỏi, Dất rừng phương Nam)
c/ Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Dường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới nam tuổi, gia đi`nh về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên) (Ng? Van 7, tập một)
Bài tập nhanh
Nêu công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
Trong tất cả những cố gắng của các nhà khai hoá nhằm bồi dưỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ lên con đường tiến bộ(?) thì phải kể đến việc bán rượu ti cưỡng bức!
(Nguyễn Ái Quốc)

Ghi nhớ 1:
Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (gia?i thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
II- Dấu hai chấm:
Vi? du?
Dấu hai chấm trong nhu~ng đoạn trích sau dùng để làm gi`?
a/ Rồi Dế choắt loanh quanh, ban khoan. Tôi pha?i ba?o:
- Dược, chú mi`nh cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhi`n tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thi` hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thi` em chạy sang ...
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu ký)
b/ Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất !
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c/ Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Ca?nh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vi` chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Ghi nhớ 2:
Ghi nhớ: Dấu hai chấm dùng để:
- Dánh dấu (báo trước) phần gia?i thích, thuyết minh cho một phần trước đó;
- Dánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang)
Luyện tập
Hướng dẫn học ở nhà.
Bài tập 6:
- Thể loại: Văn thuyết minh
Nội dung: Sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số
Dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm một cách thích hợp