Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ TIẾT TIẾNG VIỆT 8
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN:
LÊ NGUYỄN CẨM TÚ
KIỂM TRA BÀI CŨ
BÀI 13
TIẾT 50
DẤU NGOẶC ĐƠN
VÀ DẤU HAI CHẤM
I. Dấu ngoặc đơn:
1. Xét ví dụ
Đọc những đoạn trích sau:
Đùng một cái, họ( những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “ chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”
( Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
2. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
( Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
3. Lí Bạch( 701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu ( Tứ Xuyên)
( Ngữ văn 7, tập một)
Em hãy cho biết cụm từ trong dấu ngoặc đơn được gạch dưới có ý nghĩa gì?
Đùng một cái, họ( những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “ chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do” ( Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)

2. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon.( Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)


3. Lí Bạch( 701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu ( Tứ Xuyên)( Ngữ văn 7, tập một)
Em hãy
cho biết
cụm từ
trong dấu
ngoặc đơn
được gạch
dưới
có ý nghĩa
gì?
Có ý nghĩa giải thích rõ họ là ai, là những người bản xứ
Có ý nghĩa thuyết minh về một loài động vật mà tên của nó là ba khía được dùng để gọi tên một con kênh nhằm giúp người đọc hình dung rõ về con kênh này
Bổ sung thêm thông tin về năm sinh, năm mất và tỉnh nơi Lý Bạch đã từng sinh sống.
S
Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của những đoạn trích trên có thay đổi không?
Đọc ví dụ, em hãy trả lời trong từng trường hợp sau: dùng dấu chấm hỏi trong dấu ngoặc đơn và dấu chấm than trong dấu ngoặc đơn để bày tỏ thái độ gì?
VD: Bạn ấy là một học sinh giỏi thực sự à ( ?). Kết quả có được trong học tập của bạn ấy chẳng qua là do quay cóp(!)
- Bày tỏ thái độ hoài nghi
- Bày tỏ thái độ mỉa mai
Em hãy cho biết dấu hai chấm
trong những đoạn trích sau được dùng để làm gì?
Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo(1):
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng(2):
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu(1): “ Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất!
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn(1): hôm nay tôi đi học.
Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo(1):
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng(2):
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang


b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu(1): “ Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất!


c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn(1): hôm nay tôi đi học.
a(1)- Đánh dấu báo trước lời đối thoại giữa Mèn- Choắt.
a(2)- Đánh dấu báo trước lời đối thoại giữa Choắt- Mèn.
b (1): Đánh dấu báo trước lời dẫn trực tiếp của Thép Mới dẫn lại lời của người xưa.
c (1): Đánh dấu báo trước phần giải thích lí do thay đổi tâm trạng của tác giả trong ngày đầu tiên đi học.
Nếu bỏ dấu hai chấm trước phần giải thích trong đoạn văn thì nghĩa cơ bản của đoạn văn có còn hoàn chỉnh không? Vì sao?
Con đường này tôi
đã quen đi lại lắm lần,
nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.
Cảnh vật chung quanh tôi
đều thay đổi, vì chính lòng
tôi đang có sự thay đổi lớn
(1): hôm nay tôi đi học.
Con đường này tôi
đã quen đi lại lắm lần,
nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.
Cảnh vật chung quanh tôi
đều thay đổi, vì chính lòng tôi
đang có sự thay đổi lớn
hôm nay tôi đi học.
BÀI 13
TIẾT 50
DẤU NGOẶC ĐƠN
VÀ DẤU HAI CHẤM
1/ Dấu ngoặc đơn:
Dấu ngoặc đơn được dùng để đánh dấu phần chú thích( giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).
2/ Dấu hai chấm:

- Đánh dấu( báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó;
- Đánh dấu( báo trước) lời dẫn trực tiếp( dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại ( dùng với dấu gạch ngang)
3/ Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Bài tập 3:
Bài tập 4:
A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: động khô và động nước
Phong Nha gồm hai bộ phận( động khô và động nước)
Thay được vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: động khô và động nước
Phong Nha gồm( Động khô và động nước)
Không thay được, vì ý nghĩa cơ bản thay đổi( không rõ nghĩa)
Đọc đoạn văn sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên
mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa. ( Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
)
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Bài cũ:
Học thuộc lòng công dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm
Làm bài tập còn lại.
Bài mới:
Chuẩn bị bài: ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH.
Đọc kỷ và xác định các đối tượng trong 12 đề văn thuyết minh.
Đọc bài văn mẫu thuyết minh: XE ĐẠP
+ phân đoạn: mở bài, thân bài, kết bài
Tổ 1, 4: cho biết nội dung phần mở bài, kết bài
Tổ 2, 3: cho biết nội dung phần thân bài.
CHÚC QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
SỨC KHỎE