Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

Chia sẻ bởi Nguyễn Thị Hồng | Ngày 03/05/2019 | 30

Chia sẻ tài liệu: Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm thuộc Ngữ văn 8

Nội dung tài liệu:

Kính chào quý thầy cô giáo

về dự giờ môn

Ngữ Văn – Lớp 8A.
Tiết 50: DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I. Dấu ngoặc đơn:
* Ví dụ: (SGK/ 134)
? Dấu ngoặc đơn dùng trong các đoạn trích sau dùng để làm gì?
1/ Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
→ giải thích để làm rõ “họ” ngụ ý chỉ ai (những người bản xứ)
3/ Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới n¨m tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
2/ Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). (Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
→thuyết minh về một loài động vật mà tên của nó là ba khía được dùng để gọi tên một con kênh, nhằm giúp người đọc hình dung rõ hơn đặc điểm của con kênh này
→ bổ sung thêm năm sinh, năm mất của nhà thơ Lí Bạch và biết thêm địa danh Miên Châu thuộc tỉnh Tứ Xuyên.
Tiết 50: DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I. Dấu ngoặc đơn:
* Ghi nhớ:
Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (Giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).
BÀI TẬP
Phần nào trong những câu sau có thể cho vào trong dấu
ngoặc đơn? Tại sao?
1/ Trang lớp trưởng 8A có giọng nói tuyệt vời.
2/ Mùa xuân, mùa đầu tiên trong một năm , cây cối
xanh tươi mát mẻ.
3/ Bộ phim cánh đồng hoang, do Việt Nam sản xuất ,
rất hay.
(
)
(
)
(
)
- Nam Cao sinh năm 1915 (?) – 1951 nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
→Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm hỏi (?) tỏ ý hoài nghi.
- Một thế kỉ văn minh, khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
→ Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm than (!) tỏ ý mỉa mai.
? Dấu ngoặc đơn trong các trường hợp sau được dùng để làm gì?
* Chú ý:
- Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm hỏi (?) tỏ ý hoài nghi.
- Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm than (!) tỏ ý mỉa mai.
Tiết 50: DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I. Dấu ngoặc đơn:
II.Dấu hai chấm:
* Ví dụ: (SGK/ 135)
1/ Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang... (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
→Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại (Dế Mèn nói với Dế Choắt và Dế Choắt nói với Dế Mèn).
2/ Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất. Người xưa có câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất ! (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
→ Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (Thép Mới dẫn lại lời của người xưa )
3/ Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh, Tôi đi học)

→Đánh dấu (b¸o tr­íc) phần giải thích lí do thay đổi tâm trạng của tác giả trong ngày đầu tiên đi học.
* Ghi nhớ:
Dấu hai chấm dùng để:
- Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó.
- Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
BÀI TẬP
Thêm dấu hai chấm vào các câu sau cho đúng với
ý định của người viết?
1/ Người Việt Nam nói “Học thầy không tày học bạn”
nhưng cũng nói “Không thầy đố mày làm nên”.
2/ Trang khoe với tôi rằng “Hôm qua nó được điểm 10”.
:
:
:
N?u b? ph?n sau d?u hai chấm thỡ ý nghia co b?n c?a nh?ng câu trờn cú thay d?i khụng ? Vì sao?
TIẾT 51: DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I-Dấu ngoặc đơn:
II-Dấu hai chấm:
III-Luyện tập:
Bài tập 1
a/ Qua các cụm từ "tiệt nhiên" (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), "định phận tại thiên thư" (định phận tại sách trời), "hành khan thủ bại hư" (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ. (Ngữ văn 7, tập một)
b/Chiều dài của cầu là 2290 m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn). (Thuý Lan)


→ Đánh dấu phần giải thích ý nghĩa của các cụm từ.
→ Đánh dấu phần thuyết minh giúp người đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của cầu có tính cả phần cầu dẫn.
c/ §Ó v¨n b¶n cã tÝnh liªn kÕt, ng­êi viÕt (ng­êi nãi) ph¶I lµm cho néi dung cña c¸c c©u, c¸c ®o¹n thèng nhÊt vµ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau; ®ång thêi, ph¶i biÕt kÕt nèi c¸c c©u c¸c ®o¹n ®ã b»ng nh÷ng ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷ (tõ,c©u…) thÝch hîp. (Ng÷ v¨n 7, tËp mét)
→Đánh dấu phần bổ sung (có quan hệ lựa chọn với phần chú thích).
- Đánh dấu phần thuyết minh để làm rõ những phương tiện ngôn ngữ ở đây là gì.
Bài tập 1: Gi?i thớch cụng d?ng c?a d?u ngo?c don trong nh?ng do?n trớch sau
a/ Nhưng họ thách nặng quá : nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm đồng bạc. (Nam Cao)
-> Đánh dấu (báo trước) phần giải thích cho ý: họ thách nặng quá.
b/ Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng vạ vào mình đấy. (Tô Hoài)
-> Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại (Dế Choắt nói với Dế Mèn) và phần thuyết minh nội dung Dế Choắt khuyên Dế mèn.
c/ Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu : xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,.
-> Đánh dấu (báo trước) phần thuyết minh cho ý: đủ màu là những màu nào.
Bµi tËp 2: Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau

Bài tập 3: Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau được không?Trong đoạn trích này,tác giả dùng dấu hai chấm nhằm mục đích gì?
Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp,một thứ tiếng hay.Nói thế có nghĩa là nói rằng:Tiếng Việt là một thứ tiếng hài hoà về mặt âm hưởng ,thanh điệu mà cũng rất tế nhị,uyển chuyển trong cách đặt câu.
(Đặng Thai Mai,
Tiếng Việt,một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)

-> Có thể lược bỏ dấu hai chấm vì ý nghĩa của câu, đoạn không thay đổi.Nhưng nghĩa của phần đặt sau dấu hai chấm không được nhấn mạnh bằng.

A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước
Phong Nha gồm hai bộ phận (Động khô và Động nước)
Thay được vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: Động khô và Động nước
Phong Nha gồm (Động khô và Động nước)
Không thay được, vì trong câu này vế “Động khô và Động nước” không thể coi là thuộc phần chú thích.
Bài tập 4: Quan sát các câu sau và trả lời câu hỏi:
* Lưu ý: Chỉ trong những trường hợp bỏ phần do dấu hai chấm đánh dấu mà phần còn lại vẫn có sự hoàn chỉnh về nghĩa thì dấu hai chấm mới có thể thay bằng dấu ngoặc đơn.
*Bạn đó chép sai. Dấu ngoặc đơn bao giờ cũng được dùng thành cặp.
*Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn không phải là bộ phận của câu.
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa. (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại .
)
Bài tập 5:
Một học sinh đã chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
* Lưu ý: Phần chú thích có thể là bộ phận của câu, nhưng cũng có thể là một hoặc nhiều câu.
Ta đã biết: nếu dân số tăng nhanh thì sẽ dẫn đến xã hội nghèo nàn,lạc hậu, đói kém. Do vậy, để gia đình hạnh phúc và xã hội phát triển,mọi người hãy cùng nhau thực hiện kế hoạch hoágia đình: mỗi cặp vợ chồng chỉ được sinh từ một đến hai con (không kể con trai hay con gái).
Bài tập 6:
Dựa vào nội dung đã học ở văn bản Bài toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số; trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
TIẾT 51: DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I. Dấu ngoặc đơn:
II. Dấu hai chấm:
III. Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Bài tập 3:
Bài tập 4:
Bài tập 5:
Bài tập 6:
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
1-Bài vừa học: Nắm được:
-Công dụng của dấu ngoặc đơn? Đặt câu có dùng dấu ngoặc đơn.
-Dấu hai chấm có công dụng gì? Đặt câu có dùng dấu hai chấm.
*Bài tập về nhà:Tiếp tục viết đoạn văn ngắn (tuỳ em chọn nội dung) trong đó có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
2-Bài sắp học:
Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh.
-Đọc các đề văn thuyết minh nhận xét về phạm vi và yêu cầu về nội dung của từng đề văn.
-Tự tìm hiểu về cách làm bài văn thuyết minh qua bài văn mẫu:Xe đạp.
-Tập lập dàn ý đề bài “Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam”


* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

Người chia sẻ: Nguyễn Thị Hồng
Dung lượng: | Lượt tài: 1
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)