Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm
Chia sẻ bởi Nguyễn Thị Thúy An |
Ngày 02/05/2019 |
25
Chia sẻ tài liệu: Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm thuộc Ngữ văn 8
Nội dung tài liệu:
LỚP 8/1 XIN TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ.
Giáo viên: Nguyễn Thị Xuân Lan - Bắc Hòa, 22.11.2013
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TÂN THẠNH
TRƯỜNG THCS BẮC HÒA
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
1. Giữa các vế trong câu ghép thường có những mối quan hệ ý nghĩa nào? Chúng được nối với nhau bằng những phương tiện gì?
2. Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép sau:
Vì mưa rất to nên nước dâng cao.
Nam bị bệnh nhưng bạn ấy vẫn cố gắng đi học.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đáp án:
1. - Các vế của câu ghép có quan hệ ý nghĩa mật thiết với nhau. Những quan hệ thường gặp là: quan hệ nguyên nhân, quan hệ điều kiện (giả thiết), quan hệ tương phản, quan hệ tăng tiến, quan hệ lựa chọn, quan hệ bổ sung, quan hệ tiếp nối, quan hệ đồng thời, quan hệ giải thích.
Mối quan hệ thường được đánh dấu bằng những quan hệ từ, cặp quan hệ từ hoặc cặp từ hô ứng nhất định.
2.
a. Vì mưa rất to nên nước dâng cao.
? Quan hệ nguyên nhân.
b. Nam bị bệnh nhưng bạn ấy vẫn cố gắng đi học.
? Quan hệ tương phản.
CÁC LOẠI DẤU CÂU
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
TUẦN 13
TIẾT 51: TIẾNG VIỆT
DAÁU NGOAËC ÑÔN
VAØ DAÁU HAI CHAÁM
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích trên dùng để làm gì?
? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản trong những đoạn trích trên có thay đổi không?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích ñeå laøm roõ hoï nguï yù chæ ai (nhöõng ngöôøi baûn xöù).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
→ Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh veà moät loaøi ñoäng vaät maø teân cuûa noù (ba khía) ñöôïc duøng ñeå goïi teân moät con keânh.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên). (Ngữ văn 7, tập 1)
→ Ñaùnh daáu phaàn boå sung theâm thoâng tin veà naêm sinh (701) naêm maát (762) cuûa nhaø thô Lí Baïch vaø thoâng tin Mieân Chaâu thuoäc tænh naøo (Töù Xuyeân).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản trong những đoạn trích trên có thay đổi không?
? Không thay đổi. Vì phần trong dấu ngoặc đơn là phần chú thích, nhằm cung cấp thêm thông tin, không thuộc phần nghĩa cơ bản.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
Dấu ngoặc đơn: dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).
1. Dấu ngoặc đơn
Dấu ngoặc đơn có công dụng như thế nào?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
* Lưu ý:
1. Nam Cao sinh năm 1915(?)-1951 nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
2. Một thế kỉ văn minh khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây Tre Việt Nam)
3. Trong tất cả những cố gắng của các nhà khai hoá nhằm bồi dưỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ trên con đường tiến bộ (?) thì phải kể việc bán rượu ti cưỡng bức (!)
(Nguyễn Ái Quốc)
4. Chú thích phần tác giả, tác phẩm khi trích dẫn thơ văn.
5. Dấu ngoặc đơn lúc nào cũng được dùng thành cặp.
→ Toû yù nghi ngôø.
→ Toû yù mæa mai.
? Nghi ngờ, mỉa mai.
1. Dấu ngoặc đơn
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong ngữ liệu sau:
Chiều dài của cầu là 2290 m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử)
? Đánh dấu phần thuyết minh giúp người đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của cầu có cả phần cầu dẫn.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Dấu hai chấm trong đoạn trích sau dùng để làm gì?
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
? Đánh dấu lời đối thoại của Dế Mèn và Dế Choắt.
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
? Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (Thép Mới dẫn lại lời nói của người xưa).
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích lí do thay ñoåi taâm traïng cuûa taùc giaû trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc.
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
→ Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh cho yù: ñuû maøu laø nhöõng maøu naøo.
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
Dấu hai chấm có công dụng như thế nào?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
Dấu hai chấm dùng để:
Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước nó .
Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Ngày xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi. Vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
* Lưu ý:
- Viết hoa sau dấu hai chấm trong trường hợp lời dẫn trực tiếp dùng với dấu ngoặc kép hay lời đối thoại dùng với dấu gạch ngang và sau từ "Kính gửi".
- Không viết hoa khi giải thích, thuyết minh một nội dung.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a. Qua các cụm từ "tiệt nhiên" (rõ ràng dứt khoát như thế, không thể khác), "định phận tại thiên thư" (định phận tại sách trời), "hành khan thủ bại hư" (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập 1)
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ,câu,.) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập 1)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a. Qua các cụm từ "tiệt nhiên" (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), "định phận tại thiên thư" (định phận tại sách trời), "hành khan thủ bại hư" (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập 1)
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích yù nghóa cuûa caùc cuïm töø trong daáu ngoaëc keùp: tieät nhieân, ñònh phaän taïi thieân thö, haønh khan thuû baïi hö.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ,câu,.) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Ở vị trí thứ nhất, dấu ngoặc đơn đánh dấu phần bổ sung, phần này có quan hệ lựa chọn với phần được chú thích: người tạo lập văn bản hoặc là người viết, hoặc là người nói.
Ở vị trí thứ hai, dấu ngoặc đơn đánh dấu thuyết minh để làm rõ những phương tiện ngôn ngữ ở đây là gì.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
2. Bài tập 2
Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau:
a. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải mất một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b. Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) phaàn giaûi thích cho cuïm töø “hoï thaùch naëng quaù”.
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi ñoái thoaïi (cuûa Deá Choaét noùi vôùi Deá Meøn) vaø phaàn thuyeát minh noäi dung maø Deá Choaét khuyeân Deá Meøn.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước.
Phong Nha gồm hai bộ phận (Động khô và Động nước).
Thay được, vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: Động khô và Động nước.
Phong Nha gồm (Động khô và Động nước).
Không thay được, vì ý nghĩa cơ bản thay đổi (không rõ nghĩa).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
4. Bài tập 5
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai (thiếu một dấu ngoặc đơn) vì dấu ngoặc đơn luôn được sử dụng thành cặp.
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
(
)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai (thiếu một dấu ngoặc đơn) vì dấu ngoặc đơn luôn được sử dụng thành cặp.
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn không phải là một bộ phận của câu.
(
)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
1. Anh (chị) hãy giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ "Thất bại là mẹ thành công."
2. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
3. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
4. Bài tập 5
5. Bài tập 6
Döïa vaøo noäi dung ñaõ hoïc ôû vaên baûn Baøi toaùn daân soá, haõy vieát moät ñoaïn vaên ngaén (3-5 caâu) veà söï caàn thieát phaûi haïn cheá gia taêng daân soá; trong ñoaïn vaên coù duøng daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
5. Bài tập 6
Một trong những vấn đề thời sự nóng hổi hiện nay là sự gia tăng dân số. Khi tìm hiểu việc gia tăng dân số của các nước (qua hội nghị Cai - rô ở Ai Cập) ta thấy tốc độ sinh đẻ hiện nay thì chẳng bao lâu nữa con người không có chỗ ở, không thể đảm bảo đời sống (vì thiếu lương thực, thực phẩm). Vì vậy, mọi người phải hiểu một điều: sinh đẻ có kế hoạch là con đường tồn tại của chính loài người.
- Dấu ngoặc đơn:
+ Vị trí 1: đánh dấu phần bổ sung thêm.
+ Vị trí 2: đánh dấu phần thuyết minh.
- Dấu hai chấm: đánh dấu (báo trước) giải thích cho phần trước đó.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Luật chơi:
- Chia lớp thành 2 nhóm (A và B). Mỗi nhóm cử đại diện chọn các ô trái cây (câu hỏi). Lần lượt đại diện từng nhóm sẽ trả lời (thời gian là 30s). Mỗi câu trả lời đúng đạt 10đ.
- Nếu hết thời gian 30s mà đại diện nhóm không trả lời được thì nhóm sẽ cử một bạn khác bổ sung. Sau khi bổ sung vẫn chưa có câu trả lời chính xác thì chuyển quyền trả lời câu hỏi cho nhóm còn lại. Mỗi câu trả lời đúng đạt 5đ.
TRÁI CÂY MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
TRÁI CÂY MAY MẮN
X
L
S
C
K
B
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Cho biết công dụng của dấu hai chấm trong ngữ liệu sau:
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
? Đánh dấu phần giải thích.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Dấu hai chấm trong ngữ liệu sau có công dụng gì?
Hôm sau Lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi ?
- Bán rồi ! Họ vừa bắt xong.
(Nam Cao, Lão Hạc)
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi ñoái thoaïi.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Trong ngöõ lieäu sau, daáu ngoaëc ñôn coù coâng duïng gì?
Hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng” ñöôïc Baùc Hoà vieát ôû chieán khu Vieät Baéc trong nhöõng naêm ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp (1946-1954).
→ Đaùnh daáu phaàn boå sung theâm.
Ô MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Phaàn naøo trong caâu sau coù theå cho vaøo trong daáu ngoaëc ñôn? Taïi sao ?
Taân, lôùp tröôûng 82, haùt raát hay.
→ Coù theå cho vaøo trong daáu ngoaëc ñôn phaàn naèm giöõa hai daáu phaåy vì ñoù laø phaàn chæ coù taùc duïng giaûi thích theâm.
Taân (lôùp tröôûng 82) haùt raát hay.
Ô MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Đoạn văn sau còn thiếu dấu gì? Em hãy đặt dấu đó vào vị trí thích hợp? Cho biết công dụng của dấu vừa đặt.
Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường, Bác viết “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.
? Đoạn văn thiếu dấu hai chấm. Công dụng: đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp.
:
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Trong ngöõ lieäu sau, daáu ngoaëc ñôn coù coâng duïng gì?
Hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng” ñöôïc Baùc Hoà vieát ôû chieán khu Vieät Baéc trong nhöõng naêm ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp (1946-1954).
→ Đaùnh daáu phaàn boå sung theâm.
- Viết đoạn văn có sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Tìm văn bản có chứa dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Soạn bài: Dấu ngoặc kép.
+ Dấu ngoặc kép có công dụng như thế nào?
+ Tìm các văn bản đã học có chứa dấu ngoặc kép.
+ Chuẩn bị bài tập 1,2,3,4.
Hu?ng d?n HS t? h?c ? nhà
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐÃ THAM DỰ TIẾT HỌC NÀY.
Giáo viên: Nguyễn Thị Xuân Lan - Bắc Hòa, 22.11.2013
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TÂN THẠNH
TRƯỜNG THCS BẮC HÒA
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
1. Giữa các vế trong câu ghép thường có những mối quan hệ ý nghĩa nào? Chúng được nối với nhau bằng những phương tiện gì?
2. Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép sau:
Vì mưa rất to nên nước dâng cao.
Nam bị bệnh nhưng bạn ấy vẫn cố gắng đi học.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đáp án:
1. - Các vế của câu ghép có quan hệ ý nghĩa mật thiết với nhau. Những quan hệ thường gặp là: quan hệ nguyên nhân, quan hệ điều kiện (giả thiết), quan hệ tương phản, quan hệ tăng tiến, quan hệ lựa chọn, quan hệ bổ sung, quan hệ tiếp nối, quan hệ đồng thời, quan hệ giải thích.
Mối quan hệ thường được đánh dấu bằng những quan hệ từ, cặp quan hệ từ hoặc cặp từ hô ứng nhất định.
2.
a. Vì mưa rất to nên nước dâng cao.
? Quan hệ nguyên nhân.
b. Nam bị bệnh nhưng bạn ấy vẫn cố gắng đi học.
? Quan hệ tương phản.
CÁC LOẠI DẤU CÂU
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
a. Hai bài thơ "Cảnh khuya" và "Rằm tháng giêng" được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
b. Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
TUẦN 13
TIẾT 51: TIẾNG VIỆT
DAÁU NGOAËC ÑÔN
VAØ DAÁU HAI CHAÁM
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích trên dùng để làm gì?
? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản trong những đoạn trích trên có thay đổi không?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích ñeå laøm roõ hoï nguï yù chæ ai (nhöõng ngöôøi baûn xöù).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
→ Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh veà moät loaøi ñoäng vaät maø teân cuûa noù (ba khía) ñöôïc duøng ñeå goïi teân moät con keânh.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên). (Ngữ văn 7, tập 1)
→ Ñaùnh daáu phaàn boå sung theâm thoâng tin veà naêm sinh (701) naêm maát (762) cuûa nhaø thô Lí Baïch vaø thoâng tin Mieân Chaâu thuoäc tænh naøo (Töù Xuyeân).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản trong những đoạn trích trên có thay đổi không?
? Không thay đổi. Vì phần trong dấu ngoặc đơn là phần chú thích, nhằm cung cấp thêm thông tin, không thuộc phần nghĩa cơ bản.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
Dấu ngoặc đơn: dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).
1. Dấu ngoặc đơn
Dấu ngoặc đơn có công dụng như thế nào?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
* Lưu ý:
1. Nam Cao sinh năm 1915(?)-1951 nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
2. Một thế kỉ văn minh khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây Tre Việt Nam)
3. Trong tất cả những cố gắng của các nhà khai hoá nhằm bồi dưỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ trên con đường tiến bộ (?) thì phải kể việc bán rượu ti cưỡng bức (!)
(Nguyễn Ái Quốc)
4. Chú thích phần tác giả, tác phẩm khi trích dẫn thơ văn.
5. Dấu ngoặc đơn lúc nào cũng được dùng thành cặp.
→ Toû yù nghi ngôø.
→ Toû yù mæa mai.
? Nghi ngờ, mỉa mai.
1. Dấu ngoặc đơn
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong ngữ liệu sau:
Chiều dài của cầu là 2290 m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử)
? Đánh dấu phần thuyết minh giúp người đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của cầu có cả phần cầu dẫn.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Dấu hai chấm trong đoạn trích sau dùng để làm gì?
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
? Đánh dấu lời đối thoại của Dế Mèn và Dế Choắt.
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
? Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (Thép Mới dẫn lại lời nói của người xưa).
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích lí do thay ñoåi taâm traïng cuûa taùc giaû trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc.
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
→ Ñaùnh daáu phaàn thuyeát minh cho yù: ñuû maøu laø nhöõng maøu naøo.
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
Dấu hai chấm có công dụng như thế nào?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
Dấu hai chấm dùng để:
Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước nó .
Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn rôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Ngày xưa có câu: "Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng". Tre là thẳng thắn, bất khuất!
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi. Vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Quê mẹ)
d. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,...
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
1. Dấu ngoặc đơn
2. Dấu hai chấm
* Lưu ý:
- Viết hoa sau dấu hai chấm trong trường hợp lời dẫn trực tiếp dùng với dấu ngoặc kép hay lời đối thoại dùng với dấu gạch ngang và sau từ "Kính gửi".
- Không viết hoa khi giải thích, thuyết minh một nội dung.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a. Qua các cụm từ "tiệt nhiên" (rõ ràng dứt khoát như thế, không thể khác), "định phận tại thiên thư" (định phận tại sách trời), "hành khan thủ bại hư" (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập 1)
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ,câu,.) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập 1)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a. Qua các cụm từ "tiệt nhiên" (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), "định phận tại thiên thư" (định phận tại sách trời), "hành khan thủ bại hư" (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập 1)
→ Ñaùnh daáu phaàn giaûi thích yù nghóa cuûa caùc cuïm töø trong daáu ngoaëc keùp: tieät nhieân, ñònh phaän taïi thieân thö, haønh khan thuû baïi hö.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ,câu,.) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập 1)
? Ở vị trí thứ nhất, dấu ngoặc đơn đánh dấu phần bổ sung, phần này có quan hệ lựa chọn với phần được chú thích: người tạo lập văn bản hoặc là người viết, hoặc là người nói.
Ở vị trí thứ hai, dấu ngoặc đơn đánh dấu thuyết minh để làm rõ những phương tiện ngôn ngữ ở đây là gì.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
2. Bài tập 2
Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau:
a. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải mất một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b. Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) phaàn giaûi thích cho cuïm töø “hoï thaùch naëng quaù”.
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi ñoái thoaïi (cuûa Deá Choaét noùi vôùi Deá Meøn) vaø phaàn thuyeát minh noäi dung maø Deá Choaét khuyeân Deá Meøn.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm có hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
3. Bài tập 4
A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước.
Phong Nha gồm hai bộ phận (Động khô và Động nước).
Thay được, vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: Động khô và Động nước.
Phong Nha gồm (Động khô và Động nước).
Không thay được, vì ý nghĩa cơ bản thay đổi (không rõ nghĩa).
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
4. Bài tập 5
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai (thiếu một dấu ngoặc đơn) vì dấu ngoặc đơn luôn được sử dụng thành cặp.
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
(
)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
4. Bài tập 5
Một học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai (thiếu một dấu ngoặc đơn) vì dấu ngoặc đơn luôn được sử dụng thành cặp.
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn không phải là một bộ phận của câu.
(
)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
1. Anh (chị) hãy giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ "Thất bại là mẹ thành công."
2. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
3. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
2. Dấu hai chấm
II. Luyện tập
1. Dấu ngoặc đơn
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
3. Bài tập 4
4. Bài tập 5
5. Bài tập 6
Döïa vaøo noäi dung ñaõ hoïc ôû vaên baûn Baøi toaùn daân soá, haõy vieát moät ñoaïn vaên ngaén (3-5 caâu) veà söï caàn thieát phaûi haïn cheá gia taêng daân soá; trong ñoaïn vaên coù duøng daáu ngoaëc ñôn vaø daáu hai chaám.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
I. Tìm hiểu chung
II. Luyện tập
5. Bài tập 6
Một trong những vấn đề thời sự nóng hổi hiện nay là sự gia tăng dân số. Khi tìm hiểu việc gia tăng dân số của các nước (qua hội nghị Cai - rô ở Ai Cập) ta thấy tốc độ sinh đẻ hiện nay thì chẳng bao lâu nữa con người không có chỗ ở, không thể đảm bảo đời sống (vì thiếu lương thực, thực phẩm). Vì vậy, mọi người phải hiểu một điều: sinh đẻ có kế hoạch là con đường tồn tại của chính loài người.
- Dấu ngoặc đơn:
+ Vị trí 1: đánh dấu phần bổ sung thêm.
+ Vị trí 2: đánh dấu phần thuyết minh.
- Dấu hai chấm: đánh dấu (báo trước) giải thích cho phần trước đó.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Luật chơi:
- Chia lớp thành 2 nhóm (A và B). Mỗi nhóm cử đại diện chọn các ô trái cây (câu hỏi). Lần lượt đại diện từng nhóm sẽ trả lời (thời gian là 30s). Mỗi câu trả lời đúng đạt 10đ.
- Nếu hết thời gian 30s mà đại diện nhóm không trả lời được thì nhóm sẽ cử một bạn khác bổ sung. Sau khi bổ sung vẫn chưa có câu trả lời chính xác thì chuyển quyền trả lời câu hỏi cho nhóm còn lại. Mỗi câu trả lời đúng đạt 5đ.
TRÁI CÂY MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
TRÁI CÂY MAY MẮN
X
L
S
C
K
B
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Cho biết công dụng của dấu hai chấm trong ngữ liệu sau:
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
? Đánh dấu phần giải thích.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Dấu hai chấm trong ngữ liệu sau có công dụng gì?
Hôm sau Lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
- Cụ bán rồi ?
- Bán rồi ! Họ vừa bắt xong.
(Nam Cao, Lão Hạc)
→ Ñaùnh daáu (baùo tröôùc) lôøi ñoái thoaïi.
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Trong ngöõ lieäu sau, daáu ngoaëc ñôn coù coâng duïng gì?
Hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng” ñöôïc Baùc Hoà vieát ôû chieán khu Vieät Baéc trong nhöõng naêm ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp (1946-1954).
→ Đaùnh daáu phaàn boå sung theâm.
Ô MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Phaàn naøo trong caâu sau coù theå cho vaøo trong daáu ngoaëc ñôn? Taïi sao ?
Taân, lôùp tröôûng 82, haùt raát hay.
→ Coù theå cho vaøo trong daáu ngoaëc ñôn phaàn naèm giöõa hai daáu phaåy vì ñoù laø phaàn chæ coù taùc duïng giaûi thích theâm.
Taân (lôùp tröôûng 82) haùt raát hay.
Ô MAY MẮN
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Đoạn văn sau còn thiếu dấu gì? Em hãy đặt dấu đó vào vị trí thích hợp? Cho biết công dụng của dấu vừa đặt.
Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường, Bác viết “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.
? Đoạn văn thiếu dấu hai chấm. Công dụng: đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp.
:
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
Tiết 51
Tiếng Việt
Trong ngöõ lieäu sau, daáu ngoaëc ñôn coù coâng duïng gì?
Hai baøi thô “Caûnh khuya” vaø “Raèm thaùng gieâng” ñöôïc Baùc Hoà vieát ôû chieán khu Vieät Baéc trong nhöõng naêm ñaàu cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp (1946-1954).
→ Đaùnh daáu phaàn boå sung theâm.
- Viết đoạn văn có sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Tìm văn bản có chứa dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Soạn bài: Dấu ngoặc kép.
+ Dấu ngoặc kép có công dụng như thế nào?
+ Tìm các văn bản đã học có chứa dấu ngoặc kép.
+ Chuẩn bị bài tập 1,2,3,4.
Hu?ng d?n HS t? h?c ? nhà
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐÃ THAM DỰ TIẾT HỌC NÀY.
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Nguyễn Thị Thúy An
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)