Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm
Chia sẻ bởi Hà Thị Thu Hà |
Ngày 02/05/2019 |
29
Chia sẻ tài liệu: Bài 13. Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm thuộc Ngữ văn 8
Nội dung tài liệu:
Chào mừng các thầy cô về dự giờ lớp 8C
KIỂM TRA BÀI CŨ
Lựa chọn đáp án đúng trong các câu sau:
Câu 1. Để phân biệt câu đơn với câu ghép, người ta chủ yếu dựa vào quan hệ về mặt nào ?
A. Quan hệ về mặt ngữ nghĩa
B. Quan hệ về mặt ngữ pháp
C. Quan hệ về mặt ngữ âm
D. Quan hệ về mặt từ loại
Câu 2. Các quan hệ từ được in đậm trong câu sau chỉ quan hệ nào?
Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng.
Nếu là hoa tôi sẽ là một đóa hương dương.
A. Quan hệ nguyên nhân C. Quan hệ giải thích
B. Quan hệ mục đích D. Quan hệ điều kiện
E. Quan hệ lựa chọn
Tiết 50:
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
a) Đùng một cái, họ (những người dân bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập một)
Dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích dưới đây dùng để làm gì? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của những đoạn trích trên có thay đổi không?
a) Đùng một cái, họ (những người dân bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập một)
→ Đánh dấu phần giải thích để làm rõ họ là ai.
→ Đánh dấu phần thuyết minh về loài động vật có tên là Ba Khía, được dùng để gọi tên một con kênh.)
→ Đánh dấu phần bổ sung thêm về năm sinh (701), năm mất (762) và quê quán của nhà thơ Lí Bạch.
→ Nếu bỏ phần trong ngoặc đơn thì nghĩa của các đoạn trích dẫn không thay đổi vì khi đặt một phần nào đó trong dấu ngoặc đơn thì người viết đã coi đó là phần chú thích nhằm cung cấp thông tin kèm thêm không thuộc phần nghĩa cơ bản.
a) Đùng một cái, họ được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây.
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch, nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu.
(Ngữ văn 7, tập một)
CHÚ Ý
=> Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm than (!) để tỏ ý mỉa mai.
1. Nam Cao sinh năm 1915 (?) – 1951, nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
2. Một thế kỉ văn minh, khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra một tấc sắt. Tre vẫn còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
=> Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm hỏi (?) để tỏ ý hoài nghi.
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
→ Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại giữa Dế Mèn và Dế Choắt
→ Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp
→ Đánh dấu (báo trước) phần giải thích cho nội dung trước đó
Dấu hai chấm trong những đoạn trích sau dùng để làm gì?
Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a) Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập một)
b) Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử)
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,…) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập một)
Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a) Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng,dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập một)
-> Đánh dấu phần giải thích ý nghĩa của các cụm từ tiệt nhiên, định phận tại thiên thư, hành khan thủ bại hư.
b) Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử)
-> Đánh dấu phần thuyết minh giúp người đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của cầu có tính cả phần cầu dẫn.
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,…) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập một)
->Vị trí 1: Đánh dấu phần bổ sung có quan hệ lựa chọn.
->Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh làm rõ phương tiện ngôn ngữ.
Bài 2: Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau:
a. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu .. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b. Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)
c. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,…
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
-> Đánh dấu phần giải thích cho ý: họ thách nặng quá.
-> Vị trí 1: Báo trước lời đối thoại của Dế Choắt với Dế Mèn
-> Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh nội dung lời khuyên của Dế Choắt.
-> Đánh dấu phần thuyết minh cho ý: đủ màu là những màu nào.
Bài 3: Trong đoạn trích dưới đây, tác giả dùng dấu hai chấm nhằm mục đích gì? Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau được không?
Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cánh đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thoả mãn cho yêu cầu của đời sống văn hoá nước nhà qua các thời kì lịch sử.
(Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)
→ Mục đích: nhấn mạnh sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt.
→ Có thể bỏ dấu hai chấm nhưng nghĩa của phần đặt sau dấu hai chấm không được nhấn mạnh.
Bài 4: Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Nếu thay thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
Bài 5: Một số học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Câu hỏi:
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: động khô và động nước.
Phong Nha gồm hai bộ phận (động khô và động nước).
Thay được, vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: động khô và động nước.
Phong Nha gồm (động khô và động nước).
Bài 4:
Không thay được, vì vế “động khô và động nước” không thể coi là thành phần chú thích.
Bài 5: Một số học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Câu hỏi:
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai vì dấu ngoặc đơn bao giờ cũng đi từng cặp với nhau.
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn không phải là bộ phận của câu.
Viết đúng:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại).
Bài 6: Dựa vào nội dung đã học ở Văn bản Bài toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số; trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
Củng cố:
Điền vào chỗ trống.
1.…………….......dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
2………………....dùng để:
Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó
- Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
Dấu ngoặc đơn
Dấu hai chấm
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Bài cũ:
- Học nắm vững công dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm.
- Tiếp tục hoàn thiện bài tập 6
Bài mới: Chuẩn bị bài:
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH.
- Đọc kỹ và xác định các đối tượng trong 12 đề văn thuyết minh.
- Nhóm 1: Thuyết minh về chiếc nón lá.
- Nhóm 2: Thyết minh chiếc quạt giấy.
- Nhóm 3: Thuyết minh về đồ chơi dân gian.
CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE
QUÍ THẦY CÔ
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI
KIỂM TRA BÀI CŨ
Lựa chọn đáp án đúng trong các câu sau:
Câu 1. Để phân biệt câu đơn với câu ghép, người ta chủ yếu dựa vào quan hệ về mặt nào ?
A. Quan hệ về mặt ngữ nghĩa
B. Quan hệ về mặt ngữ pháp
C. Quan hệ về mặt ngữ âm
D. Quan hệ về mặt từ loại
Câu 2. Các quan hệ từ được in đậm trong câu sau chỉ quan hệ nào?
Nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng.
Nếu là hoa tôi sẽ là một đóa hương dương.
A. Quan hệ nguyên nhân C. Quan hệ giải thích
B. Quan hệ mục đích D. Quan hệ điều kiện
E. Quan hệ lựa chọn
Tiết 50:
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
a) Đùng một cái, họ (những người dân bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập một)
Dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích dưới đây dùng để làm gì? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn thì ý nghĩa cơ bản của những đoạn trích trên có thay đổi không?
a) Đùng một cái, họ (những người dân bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập một)
→ Đánh dấu phần giải thích để làm rõ họ là ai.
→ Đánh dấu phần thuyết minh về loài động vật có tên là Ba Khía, được dùng để gọi tên một con kênh.)
→ Đánh dấu phần bổ sung thêm về năm sinh (701), năm mất (762) và quê quán của nhà thơ Lí Bạch.
→ Nếu bỏ phần trong ngoặc đơn thì nghĩa của các đoạn trích dẫn không thay đổi vì khi đặt một phần nào đó trong dấu ngoặc đơn thì người viết đã coi đó là phần chú thích nhằm cung cấp thông tin kèm thêm không thuộc phần nghĩa cơ bản.
a) Đùng một cái, họ được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây.
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
c) Lí Bạch, nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu.
(Ngữ văn 7, tập một)
CHÚ Ý
=> Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm than (!) để tỏ ý mỉa mai.
1. Nam Cao sinh năm 1915 (?) – 1951, nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
2. Một thế kỉ văn minh, khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra một tấc sắt. Tre vẫn còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
=> Dùng dấu ngoặc đơn với dấu chấm hỏi (?) để tỏ ý hoài nghi.
a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
Người xưa có câu: “Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
→ Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại giữa Dế Mèn và Dế Choắt
→ Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp
→ Đánh dấu (báo trước) phần giải thích cho nội dung trước đó
Dấu hai chấm trong những đoạn trích sau dùng để làm gì?
Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a) Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập một)
b) Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử)
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,…) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập một)
Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc đơn trong những đoạn trích sau:
a) Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng,dứt khoát như thế, không thể khác), “định phận tại thiên thư” (định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại), hãy nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
(Ngữ văn 7, tập một)
-> Đánh dấu phần giải thích ý nghĩa của các cụm từ tiệt nhiên, định phận tại thiên thư, hành khan thủ bại hư.
b) Chiều dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn).
(Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử)
-> Đánh dấu phần thuyết minh giúp người đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của cầu có tính cả phần cầu dẫn.
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,…) thích hợp.
(Ngữ văn 7, tập một)
->Vị trí 1: Đánh dấu phần bổ sung có quan hệ lựa chọn.
->Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh làm rõ phương tiện ngôn ngữ.
Bài 2: Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau:
a. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu .. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b. Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)
c. Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc,…
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
-> Đánh dấu phần giải thích cho ý: họ thách nặng quá.
-> Vị trí 1: Báo trước lời đối thoại của Dế Choắt với Dế Mèn
-> Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh nội dung lời khuyên của Dế Choắt.
-> Đánh dấu phần thuyết minh cho ý: đủ màu là những màu nào.
Bài 3: Trong đoạn trích dưới đây, tác giả dùng dấu hai chấm nhằm mục đích gì? Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau được không?
Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cánh đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thoả mãn cho yêu cầu của đời sống văn hoá nước nhà qua các thời kì lịch sử.
(Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)
→ Mục đích: nhấn mạnh sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt.
→ Có thể bỏ dấu hai chấm nhưng nghĩa của phần đặt sau dấu hai chấm không được nhấn mạnh.
Bài 4: Quan sát câu sau và trả lời câu hỏi:
Phong Nha gồm hai bộ phận: Động khô và Động nước.
(Trần Hoàng, Động Phong Nha)
- Có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Nếu thay thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?
- Nếu viết lại là Phong Nha gồm: Động khô và Động nước thì có thể thay dấu hai chấm bằng dấu ngoặc đơn được không? Vì sao?
Bài 5: Một số học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Câu hỏi:
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
A
B
Phong Nha gồm hai bộ phận: động khô và động nước.
Phong Nha gồm hai bộ phận (động khô và động nước).
Thay được, vì nghĩa cơ bản không thay đổi.
Phong Nha gồm: động khô và động nước.
Phong Nha gồm (động khô và động nước).
Bài 4:
Không thay được, vì vế “động khô và động nước” không thể coi là thành phần chú thích.
Bài 5: Một số học sinh chép lại đoạn văn của Thanh Tịnh như sau:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại.
Câu hỏi:
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng hay sai? Vì sao?
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn có phải là một bộ phận của câu không?
- Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn sai vì dấu ngoặc đơn bao giờ cũng đi từng cặp với nhau.
- Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn không phải là bộ phận của câu.
Viết đúng:
Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại).
Bài 6: Dựa vào nội dung đã học ở Văn bản Bài toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số; trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
Củng cố:
Điền vào chỗ trống.
1.…………….......dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
2………………....dùng để:
Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó
- Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
Dấu ngoặc đơn
Dấu hai chấm
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Bài cũ:
- Học nắm vững công dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm.
- Tiếp tục hoàn thiện bài tập 6
Bài mới: Chuẩn bị bài:
ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH.
- Đọc kỹ và xác định các đối tượng trong 12 đề văn thuyết minh.
- Nhóm 1: Thuyết minh về chiếc nón lá.
- Nhóm 2: Thyết minh chiếc quạt giấy.
- Nhóm 3: Thuyết minh về đồ chơi dân gian.
CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE
QUÍ THẦY CÔ
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Hà Thị Thu Hà
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)