Bài 13. Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)

Bài tập 1: Hóy tỡm trong phuong ng? em dang s? d?ng nh?ng t? ng?:
Ho?t d?ng nhúm (5 phỳt)
a, Chỉ các sự vật, hiện tượng., không có trong phương ngữ khác hoặc trong ngôn ngữ toàn dân?
Nhút
Nhút là thức ăn dân dã và phổ biến của mọi gia đình miền Trung. Vật liệu để làm nhút gồm có mít xanh và muối trắng. Mít đang ở trên cây, người ta hái xuống, gọt sạch vỏ ngoài, rửa cho hết nhựa, dùng dao băm hoặc thái thành từng sợi. Sau đó cho muối trộn đều rồi bỏ vào cối giã sơ qua, dùng tay vò cho mềm. Cuối cùng bỏ vào vại sành, bỏ vỉ vào dằn đá cho nén xuống, đổ nước muối loãng vào cho ngập vỉ, đậy nắp che bụi, ủ khoảng 5-6 ngày là dùng được.
Phương ngữ ở một địa phương
Phương ngữ ở một địa phương
Bồn bồn
Cây bồn bồn là loại cây có thân được ghép lại từ những lá bẹ dẹp và dài, cao ngang đầu người, xuất xứ từ xứ "đồng chua nước mặn" Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau.
Mèn mén là một món ăn của người H`Mông được làm từ ngô, xay nhỏ sau đó đem đồ giống như cách đồ xôi.
Thắng cố là món ăn đặc trưng truyền thống của người H`mông, có nguồn gốc từ Vân Nam; về sau được du nhập sang các dân tộc Kinh, Dao, Tày. Thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa về sau có thêm thịt bò, thịt trâu, và thịt lợn và nội tạng của ngựa, trâu, bò.
Rau dớn hay còn gọi là ráng song quần rau, dớn rừng, rau dớn rừng, thái quyết là một loài thực vật hoang dại thuộc họ Rau dớn có hình dáng gần giống cây dương xỉ. Loại rau này có giá trị sử dụng trong y học và được chế biến thành nhiều món ăn đặc sản.
Cơm lam là loại cơm được làm từ gạo cùng một số nguyên liệu khác, cho vào ống tre, giang, nứa v.v. và nướng chín trên lửa. Cơm đặc trưng của các dân tộc vùng Tây Bắc Việt Nam, Tây Nguyên
Khẩu Sli là một loại bánh đặc sản truyền thống đã có từ lâu và được nhiều người biết đến trên địa bàn xã Phù Ngọc, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Bánh Khẩu Sli được chế biến theo công thức cổ truyền, từ các nguyên liệu sẵn có của địa phương như gạo nếp, lạc, đường mật và được sản xuất theo phương pháp thủ công gia truyền với các công đoạn khác nhau, như: đồ xôi, phơi, giã, sấy, sàng, rang.... bánh có mùi vị rất đặc trưng, thơm, ngon và bổ dưỡng.
1b.Những từ ngữ đồng nghĩa nhưng khác về âm với các từ ngữ trong phương ngữ khác?
1b, D?ng nghĩa nhưng khác v? âm v?i nh?ng t? ng? trong cỏc phuong ng? khỏc ho?c trong ngụn ng? to�n dõn.
1b, D?ng nghĩa nhưng khác v? âm v?i nh?ng t? ng? trong cỏc phuong ng? khỏc ho?c trong ngụn ng? to�n dõn.
Phương ngữ đồng nghĩa
Nam: Cá lóc
Bắc: Cá quả
Trung: Cá tràu
1c. Tìm từ ngữ giống về âm nhưng khác về nghĩa với từ ngữ trong phương ngữ khác?
Bắc: Củ đậu
Nam: Củ sắn
Bắc: Củ sắn
Nam: Khoai mì
Phương ngữ cùng âm khác nghĩa
Bắc: Bát
Nam: Chén
Bắc: Chén
Nam: Chung rượu
Phương ngữ cùng âm khác nghĩa
Bắc: Ốm
Nam: Bệnh
Bắc: Gầy
Nam: Ốm
Phương ngữ cùng âm khác nghĩa
Vì sao các từ ngữ ở nhóm 1a (từ ngữ chỉ xuất hiện ở một địa phương) lại không có từ ngữ tương đương?
Sự xuất hiện những từ ngữ có ở địa phương này mà không có ở những địa phương khác, cho thấy Việt Nam là một đất nước có sự khác biệt giữa các vùng, miền về điều kiện tự nhiên, đặc điểm địa lí,
phong tục tập quán...
=>Tuy nhiên, sự khác biệt đó không quá lớn, bằng chứng là những từ ngữ thuộc nhóm này không nhiều.

Phương ngữ  Từ toàn dân
Sầu riêng
Chôm chôm
Măng cụt
Từ ngữ nào trong các từ đồng nghĩa, cách hiểu nào trong các từ đồng âm được coi là thuộc về ngôn ngữ toàn dân?
- Những từ ngữ như: cá quả (c¸ chuèi), lợn, ngã... ở trường hợp b được coi là thuộc về ngôn ngữ toàn dân.
- Những cách hiểu như: ốm (bị bệnh),… ở trường hợp c được coi là thuộc về ngôn ngữ toàn dân.

Chúng thuộc phương ngữ Bắc
=>Nhu v?y ta th?y, ti?ng Vi?t l?y phuong ng? B?c (Hà Nội cũ) l�m chu?n.

O du kích nhỏ giương cao súng
Thằng Mĩ lênh khênh bước cúi đầu
O du kích nhỏ giương cao súng
Thằng Mĩ lênh khênh bước cúi đầu
Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, cũng bát ngát mênh mông
Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, cũng bát ngát mênh mông