Bài 13. Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)

Ngữ Văn 9
Tiết 63:

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
( Phần Tiếng Việt)
Hãy tìm các sự vật, hiện tượng....không có tên trong các phương ngữ khác và trong ngôn ngữ toàn dân( Các từ đó chỉ có ở miền Bắc, miền Trung hoặc miền Nam)?
Miền Trung:
Nghệ An- Hà Tĩnh: Nhút: Tên của món ăn được làm từ xơ mít muối trộn với một vài thứ khác.
-Quảng Trị: Chạc giợ: Dây chỉ
Lịp: nón lá
-Huế: Thời: ăn
Miền Nam:
- Nam Bộ: Bồn bồn: là một loại cây thân mềm, sống ở nước có thể làm dưa hoặc xào nấu.
Lóng rày: Dạo này
Sầu riêng, chôm chôm: Hai thứ quả ngọt ở miền Nam
Miền Bắc: Chặt hèo: Chơi bài ăn tiền


Bảng1
Bảng 2
Đọc đoạn trích sau và chỉ ra những từ ngữ địa phương có trong đoạn trích. Những từ đó thuộc phương ngữ nào? Việc sử dụng từ ngữ địa phương trong đoạn thơ có tác dụng gì?
Gan chi gan rứa mẹ nờ?
Mẹ rằng: cứu nước mình chờ chi ai?
Chẳng bằng con gái, con trai
Sáu mươi còn một chút tài đò đưa
Tàu bay hắn bắn sớm trưa
Thì tui cứ việc nắng mưa đưa đò...
Ghé tai mẹ, hỏi tò mò:
Cớ răng ông cũng ưng cho mẹ chèo?
Mẹ cười: nói cứng phải xiêu
Ra khơi ông còn dám, tui chẳng liều bằng ông!
Nghe ra ông cũng vui lòng
Tui đi còn chạy ra sông dặn dò:
“Coi chừng sóng lớn, gió to
Màn xanh đây mụ, đắp cho kín mình!” ( Mẹ Suốt- Tố Hữu)
* Miền Trung: Nhớ- Hồng Nguyên
“Đồng chí mô nhớ nữa
Kể chuyện Bình Trị Thiên
Cho bầy tui nghe ví”
Tiếng hát sông Hương- Tố Hữu
“Răng không, cô gái trên sông!
Ngày mai cô sẽ từ trong tới ngoài
Thơm như hoa nhuỵ hương nhài
Sạch như nuớc suối ban mai giữa dòng.”
Miền Nam: Truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu
“Vân Tiên ghé lại bên đàng
Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô
..........
Nghêu ngao nay chích mai dầm
Một bầu trời đất vui thầm ai hay.”
Miền Bắc: Hoan hô chiến sĩ Điện Biên- Tố Hữu
“ Chúng bay chui xuống đất
Chúng bay chạy đằng trời
Trời không của chúng bay
Đất không của chúng bay.”
Bầm ơi- Tố Hữu
Bầm ơi có rét không bầm
Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn