Bài 13. Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)

1
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ môn ngữ Văn hôm nay









a.Hãy xác định trong ví dụ trên từ nào là từ địa phương?
b.Hãy chuyển từ địa phương sang từ toàn dân tương ứng.
Từ địa phương là những từ ngữ chỉ sử dụng ở một ( hoặc một số) địa phương nhất định.
Bằng kiến thức đã học, em hãy cho biết thế nào là từ địa phương.
- Từ địa phương : Bắp-> từ toàn dân: Ngô
Kiểm tra bài cũ:
2. Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào.
Tố Hữu
3
     
Tiết 133 : Chương trình địa phương
(PHần tiếng việt)
ngữ văn 9 tập 2
4
     
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
Bài tập 1: sgk/ T97-98

Em hãy tìm những từ ngữ địa phương trong các đoạn trích sau và chuyển từ ngữ địa phương đó sang từ ngữ toàn dân tương ứng?

Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng việt)
Đáp án: Đoạn (a) bài tập 1
Từ ngữ địa phương
Từ ngữ toàn dân
Thẹo
Lặp bặp
Ba
sẹo
lắp bắp
bố, cha
Đáp án: Đoạn b câu 1
Từ ngữ địa phương
Từ ngữ toàn dân
Ba
bố,cha
Má
gọi
trở thành ( thành ra)
đũa cả
mẹ
Kêu
Đâm
Đũa bếp
(Nói) trổng
(nói) trống không
Vô
vào
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng việt)
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
6
Từ ngữ địa phương
Từ ngữ toàn dân
Ba
bố,cha
Lui cui
vung
cho là
giúp
lúi húi
Nắp
Nhắm
Giùm
(Nói) trổng
(nói) trống không
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương.
Bài tập 1:
Đáp án: Đoạn c câu 1
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊAPHƯƠNG
( Phần Tiếng việt)
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
Bài tập 2:.sgk / T 98
Đối chiếu các câu sau đây ( trích từ truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) em hãy cho biết :
Từ kêu ở câu nào là từ địa phương, từ kêu ở câu nào là từ toàn dân? Hãy dùng cách diễn đạt khác hoặc dùng từ đồng nghĩa để làm rõ sự� khác nhau đó.
a) Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên :
-Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái! - nó cũng lại nói trổng.
b) - Con kêu rồi mà người ta không nghe.
Ví dụ a: Từ kêu là từ toàn dân.
Có thể thay thế từ kêu ở ví dụ a bằng từ nói to.

Ví dụ b: Từ� kêu là từ địa phương.Có thể thay thế từ kêu ở ví vụ b bằng từ gọi.
8
Tiết 133: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần tiếng việt)
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
Bài tập 3.sgk. :
Trong hai câu đố sau, từ nào là từ địa phương? Những từ ngữ đó tương đương với những từ nào trong ngôn ngữ toàn dân?
a) Không cây không trái không hoa
Có lá ăn được, đố là lá chi
(Câu đố về lá bún)
b) Kín như bưng thì gọi là trống
Trống hổng trống hảng lại kêu là buồng.
(Câu đố về cái trống và buồng cau)
()

Từ địa phương
Từ toàn dân.
Trái
Chi
b. Trống hổng trống hảng.
Kêu
Quả
Gì
Trống huếch trống hoác.
Gọi
Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
I.Nhận diện từ ngữ địa phương. Bảng tổng hợp
Bài tập4.

Từ địa phương Từ toàn dân
Thẹo Sẹo
Lặp bặp lắp bắp
Ba bố, cha
Má mẹ
Kêu gọi
Đâm trở thnàh, thành ra
Đuã bếp đũa cả
Nói trổng nói trống không
Vô vào
Lui cui lúi húi
Nắp vung
Nhắm cho là,, ước chừng
Giùm giúp
Trái quả
Chi gì
Trống hổng trống hảng trống huếch trống hoác

10
:
Dựa vào khái niệm của từ địa phương.
Do giao lưu học hỏi mà ta biê�t được.
Dựa vào văn cảnh của câu văn.
- Từ địa phương khác từ toàn dân ở ngữ âm và từ ngữ.
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng việt)

I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
*.Cơ sở xác định từ địa phương:
Dựa vào cơ sở nào mà em xác định được các từ ngữ trên là từ địa phương?
Thảo luận

Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)

I.Nhận diện từ ngữ địa phương.
II. Sử dụng từ địa phương.
Cho tình huống : Có anh bộ đội người miền Bắc đến xin nước uống ở một nhà người Huế. Anh thấy một con chó to nằm chắn ngang đường nên rụt rè hỏi chủ nhà:
- Con chó có sao không, cô Tư?
- Con cứ đi, con chó không có răng mô.
Anh bộ đội yên tâm cứ thế đi qua, không ngờ con chó xổ ra, nhe răng sủa, trông rất dữ tợn. Anh kêu lên:
- Răng con chó khiếp quá, thế mà cô bảo nó không có răng..
Theo em vì sao anh bộ đội lại nói: Thế mà cô bảo nó không có răng?
Vì anh bộ đội là người miền Bắc không hiểu từ răng mô của người Huế có nghĩa là: Sao đâu

Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
I.Nhận diện từ ngữ địa phương.
II. Sử dụng từ địa phương.
? Qua tình huống trên em thấy từ địa phương
có những mặt nào hạn chế?
* Hạn chế của từ địa Phương: Gây trở� ngại cho việc giao tiếp giữa các vùng miền.
Vậy từ địa phương có những ưu điểm gì?
*Ưu điểm của từ địa phương.
Bổ sung ý nghĩa từ vựng cho từ toàn dân làm phong phú vốn từ toàn dân. VD: từ Chôm chôm, Sầu riêng? là từ địa phương nhưng được sử dụng rộng rãi như từ toàn dân...
- Trong nghệ thuật sử dụng từ địa phương tạo sắc thái địa phương cho nhân vật cảnh vật.
Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
Trong cộng đồng ngôn ngữ lớn và phân bố về mặt địa lý thường có những lớp từ ngữ đặc thù cho từng vùng địa lý hoặc rộng, hoặc hẹp.
Nước Việt Nam chạy dài theo bờ biển Đông từ Bắc vào Nam, và nhìn chung hình thành ba vùng ngôn ngữ lớn : Bắc Bộ, Trung Bộ, và Nam Bộ� nên có những phương ngữ khác nhau. Chính điều này tạo nên sự đa dạng về sắc thái văn hóa , phong tục tập quán của từng vùng miền qua từ ngữ địa phương
Và làm phong phú, giàu đẹp thêm Tiếng Việt
Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
Chẳng hạn như từ mẹ nhưng ở mỗi vùng miền lại có cách gọi khác nhau: ở miền Nam thì gọi là má, còn ở miền trung thì gọi là mạ( Huế)�.Ở miền bắc gọi là u, bầm(Ở Bắc Giang), hay ở các dân tộc phía bắc lại gọi là mế, với đồng bào người E�đê thì gọi mẹ là AMí
Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
I.Nhận diện từ ngữ địa phương.
II. Sử dụng từ địa phương
? Để phát huy tính tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của từ ngữ địa phương, theo em chúng ta phải làm gì?
Kết luận:
+ Phải phân biệt được đặc điểm riêng của tiếng địa phương mình so với ngôn ngữ toàn dân.( không lạm dụng từ địa phương)
+ Xây dựng thái độ đúng đắn với từ ngữ địa phương( Xác định hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp).
+ Tìm hiểu cách sử dụng từ địa phương vượt ra ngoài địa phương mình.
Tiết 133: Chương trình địa phương
(Phần Tiếng việt)
I.Nhận diện từ ngữ địa phương.
II. Sử dụng từ địa phương
III. Vận dụng.
Bài tập 5: sgk.

Đọc lại các đoạn trích ở bài tập 1sgk trang 97-98 và bình luận về cách dùng từ ngữ địa phương bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
Có nên để nhân vật bé thu trong truyện Chiếc lược ngà dùng từ ngữ toàn dân không? Vì sao?
Tại sao trong lời kể chuyện của tác giả cũng có những từ ngữ địa phương?
a. Không nên để bé Thu dùng từ ngữ toàn dân vì bé Thu chưa có dịp giao tiếp rộng rãi ở bên ngoài địa phương của mình.
b)Trong lời kể, tác giả cũng dùng một số từ ngữ địa phương dể hiểu để nêu sác thái của vùng đất nơi việc được kể diễn. Tuy nhiên tác giả có chủ định không dùng quá nhiều từ ngữ địa phương để khỏi gây khó hiểu cho người đọc không phải là người địa phương đó
17
1
2
3
4
5
Vua Lí Thái Tổ
     
Dọc miền đất nước
Bài tập nhanh
18

Câu 1: Các từ như: mô,tê,ri,rứa....là những từ thuộc phương ngữ nào?
a) Bắc Bộ b) Trung Bộ
c) Nam Bộ d) không phải phương ngữ
1
     
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
II/ Sử dụng từ ngữ địa phương:
III/ Vận dụng
Bài tập nhanh
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
19

Chúc mừng bạn
đã trả lời đúng
20
Câu 1: Tromg câu thơ sau tư nào là từ địa phương:
"Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé"
a.Ngưòi đồng mình. ( Nói với con)
b.Thô sơ da thịt.
c.Chẳng mấy ai.
d. Cả A,B và C đều đúng.
2
     
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng việt)
II/ Sử dụng từ ngữ địa phương:
III/ Vận dụng
Bài tập nhanh
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
21

Chúc mừng bạn
đã trả lời đúng
22
Câu 3: Câu thơ sau có sử dụng từ địa phương:
"Con đi trăm núi ngàn khe
Chẳng bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi"
(Tố Hữu)

a.. Đúng b. Sai
3
     
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
II/ Sử dụng từ ngữ địa phương:
III/ Vận dụng
Bài tập nhanh
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
23

Chúc mừng bạn
đã trả lời đúng
24
Câu 4: Từ: Chôm chôm, sầu riêng, măng cụt..là:
Tư toàn dân.
Từ địa phương vùng Nam Bộ.
4
Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
II/ Sử dụng từ ngữ địa phương:
III/ Vận dụng
Bài tập nhanh
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
25

Chúc mừng bạn
đã trả lời đúng
26
Câu 5: Em hãy đọc một câu thơ hoặc câu ca dao có sử dụng từ địa phương và cho biết từ đó thuộc từ địa phương vùng nào?
5
     

Tiết 133 : CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
II/ Sử dụng từ ngữ địa phương:
III/ Vận dụng
Bài tập nhanh
I/ Nhận diện từ ngữ địa phương:
27
CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH