Bài 13. Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)

I. Kiểm tra bài cũ
* Hãy nêu điều kiện sử dụng hàm ý ?
* Hãy chỉ ra hàm ý trong tình huống sau đây:
- Thầy giáo đang giảng bài thì một em học sinh bước vào:
+ Giáo viên: Bây giờ là mấy giờ rồi?
+ Học sinh: Dạ, xe em bị hỏng ạ!

Để sử dụng hàm ý cần có hai
điều kiện:
- Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe (người đọc) có năng lực phán đoán hàm ý.
 Hàm ý trong tình huống:
- Em đã đi học trễ.
- Bất đắc dĩ em mới đi học trễ


Chương trình địa phương
(phần tiếng việt)
Bài tập 1:

Bài tập 2:
a) Kêu: là từ toàn dân (thay bằng nói to).
b) Kêu: là từ địa phương (từ toàn dân
là gọi).
Bài tập 3: Hãy chỉ ra từ địa phương và tìm từ toàn dân tương ứng trong các phần trích sau:
Rứa là hết chiều ni em đi mãi
Còn mong chi ngày trở lại nữa Phước ơi!
...
Em len lét cúi đầu tay xách gói
Áo quần dơ cắp chiếc nón le te .
(Đi đi em – Tố Hữu)
b). Thò tay mà ngắt ngọn ngò
Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ.
(Ca dao)
Từ địa phương và từ toàn dân tương ứng:
a, - Rứa: thế, thế là.
- Ni: nay.
- Dơ: bẩn.
b, - Ngò là một loại rau thơm.
- Giả đò: giả vờ.
- Ngó lơ: quay mặt đi.
Phân tích hiệu quả của cách dùng từ địa phương trong các trường hợp sau:
a, Con ra tuyền tuyến xa xôi
Yêu bầm yêu nước, cả đôi mẹ hiền.
(Tố Hữu)
b,Nước non muôn quý ngàn yêu
Còn in bóng má sớm chiều Hậu Giang.
(Tố Hữu)
a,Dùng từ “Bầm” thay từ mẹ nhằm gợi lại hình ảnh bà mẹ ở địa phương Bắc Bộ.
b,Dùng từ “Má” thay từ mẹ gợi lại hình ảnh bà mẹ ở địa phương Nam Bộ anh hùng.
Bài tập 5:
Hãy tìm 5 từ địa phương Nam Bộ được dùng như từ toàn dân?
Các từ địa phương Nam Bộ được dùng như từ toàn dân:
- Chôm chôm
- Sầu riêng
- Mãng cầu xiêm
- Thanh long
- Măng cụt
Bài tập 3 (SGK): Trong hai câu đố sau, từ nào là từ địa phương? Những từ đó tương đương với những từ nào trong ngôn ngữ toàn dân?
Không cây không lá không hoa
Có lá ăn được, đố là lá chi.
(Câu đố về lá bún)
Kín như bưng lại kêu là trống
Trống hổng trống hảng lại kêu là buồng
( Câu đố về cái trống và buồng cau)
Trái: quả
Chi: gì
Kêu: gọi
Trống hổng, trống hảng: Trống huếch, trống hoác


Hướng dẫn tự học ở nhà :
- Về nhà xem lại các bài tập , sưu tầm từ địa phương và tập sử dụng phù hợp.
- Làm bài tập 4 ở SGK(dựa vào kết quả các bài tập đã làm để điền vào bảng tổng hợp theo mẫu). Bài tập 5 về nhà đọc kỹ lại truyện “Chiếc lược ngà” để thấy được có nên cho bé Thu dùng từ ngữ toán dân không? Và tại sao tác giả sử dụng từ địa phương.
- Chuẩn bị: “viết bài số 7- Nghị luận văn học”
+ Xem lại các đề bài tập làm văn sgk/99(chú ý các đề 2,3,6,7)
+ Đọc kỹ các yêu cầu khi viết bài văn nghị luận.
+ Đọc kỹ các tác phẩm đề bài yêu cầu.
+ Bài viết cần trình bày suy nghĩ, cảm xúc của em.