Bài 13. Bài toán dân số

Ngữ văn 8
GV: DƯƠNG THANH HẢI
TU?N 13- TI?T 49
Thái An-Báo Giáo dục & Thời đại Chủ nhật, số 28, 1995
Bài toán dân số
I. Tìm hiểu chung:
1. Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích:
2. Kiểu loại và chủ đề của văn bản:
Văn bản nhật dụng về nguy cơ và hậu quả của sự bùng nổ, gia tăng dân số quá nhanh trên thế giới.
3. Bố cục của văn bản:
Bố cục gồm 3 phần:
Mở bài: Từ đầu đến ".sáng mắt ra": Bài toán dân số và kế hoạch hóa dường như đã được đặt ra từ thời cổ đại.
Thân bài: Tiếp đến ".ô thứ 31 của bàn cờ": Tốc độ gia tăng dân số trên thế giới là hết sức nhanh chóng (gồm 3 ý chính)
Kết bài: Phần còn lại: Lời kêu gọi loài người cần hạn chế sự bùng nổ và gia tăng dân số.
II. Tìm hiểu văn bản:

1. Câu chuyện kén rể:
- Số thóc trong mỗi ô của bàn cờ tăng theo cấp số nhân với công bội là 2 => tưởng ít hóa ra "có thể phủ kín bề mặt trái đất".
- Câu chuyện là tiền đề để tác giả liên hệ tới sự bùng nổ và gia tăng dân số trên trái đất.
=> tốc độ gia tăng dân số là hết sức nhanh chóng - vấn đề trọng tâm của bài viết.
2. Thực tế về khả năng sinh con của phụ nữ:
Tỉ lệ sinh con của phụ nữ một số nước:









=> Một người phụ nữ có khả năng sinh rất nhiều con ? khó khăn cho việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình.
=> Những nước kém và chậm phát triển lại có tỷ lệ sinh con cao.
3. Những hậu quả của sự bùng nổ dân số:










=> Tác động qua lại lẫn nhau, vừa là nguyên nhân, vừa là kết quả => kìm hãm sự phát triển của xã hội, nhất là các nước còn nghèo nàn, lạc hậu.
Bùng nổ
dân số
Kinh tế kém
phát triển
Nghèo nàn,
lạc hậu
Dân trí thấp
Một số hình ảnh minh họa về hậu quả của sự bùng nổ dân số:
Nghèo đói
Đất chật, người đông
Chất lượng
cuộc sống thấp
Thất học, thất nghiệp
Những thành phố
chìm trong khói bụi
ùn tắc giao thông
Nghèo đói, bệnh tật sẽ còn dai dẳng theo đuổi nếu các quốc gia này không có biện pháp hữu hiệu để kìm hãm sự bùng nổ dân số.
Bệnh tật,
suy dinh dưỡng
Thống kê và dự báo sự phát triển của dân số thế giới từ năm 1950 đến năm 2050 (SGK - Trang 133)
- Từ năm 1950 đến 2000: Dân số thế giới tăng 3.525.063.609 người (Ba tỉ năm trăm hai lăm triệu không trăm sáu ba nghìn sáu trăm linh chín người)
- Dự kiến từ 2000 đến 2050: Dân số thế giới sẽ tăng khoảng 3.024.064.147 người (Ba tỉ không trăm hai bốn triệu không trăm sáu tư nghìn một trăm bốn bảy người)
* Thảo luận nhóm:
Dựa vào số liệu về sự gia tăng dân số thế giới đã nêu trong phần Đọc thêm, hãy tính từ năm 2000 đến tháng 9 - 2003 xem số người trên thế giới đã tăng bao nhiêu và gấp khoảng bao nhiêu lần dân số của Việt Nam hiện nay.
- Dân số Việt Nam hiện nay khoảng 83 triệu người (số liệu của Tổ chức lương nông - Liên hợp quốc, FAO)
- Dân số thế giới năm 2000: 6.080.141.683 người
- Dân số thế giới năm 2003: 6.320.815.650 người
- Từ năm 2000 đến 9 - 2003 (45 tháng) số dân trên thế giới đã tăng: 240.673.967 người.
- Số dân đó gấp khoảng ~ 3 lần số dân Việt Nam hiện nay.
- Từ số liệu trên, có thể tính được tốc độ gia tăng dân số mỗi ngày, mỗi giờ:
+ Mỗi ngày tăng khoảng 178.277 người.
+ Mỗi giờ tăng khoảng 7.428 người.
=> Tốc độ gia tăng rất nhanh.
Biểu đồ gia tăng dân số Việt Nam
từ năm 1961 đến 2005
(Tính theo đơn vị triệu người - Số liệu của FAO)
Thảo luận:
Theo em con đường nào là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số? Vì sao?
Trả lời:
- Đẩy mạnh giáo dục là con đường tốt nhất để hạn chế sự bùng nổ và gia tăng dân số bởi lẽ nó giúp mọi người hiểu ra nguy cơ mà bùng nổ và gia tăng dân số đem lại.
III. Tổng kết:
1. Nội dung:
Nếu không hạn chế sự gia tăng dân số thì con người sẽ tự làm hại chính mình.
2. Nghệ thuật:
Từ câu chuyện một bài toán cổ về cấp số nhân, tác giả dẫn dắt người đọc đi vào vấn đề một cách nhẹ nhàng, thấm thía.
Bài tập củng cố
Câu 01
Câu 02
Câu 03
Câu 04
Câu 05
Câu 06
End
Chủ đề bao trùm được đặt ra trong văn bản này là gì ?
Thế giới đang đứng trước nguy cơ bùng nổ và gia tăng dân số quá nhanh.
A
Bùng nổ và gia tăng dân số quá nhanh là một hiểm họa cần báo động.
01
Khống chế sự gia tăng dân số quá nhanh là con đường "tồn tại hay không tồn tại" của chính loài người.
B
C
Cả ba ý trên đều đúng.
D
Quay lại
Do nhiều người - nhất là người phụ nữ chưa được hưởng quyền lợi giáo dục.
Nguyên nhân chính của sự gia tăng dân số là gì ?
Do khả năng sinh con của phụ nữ trong thực tế là rất lớn.
A
02
Do không có biện pháp kế hoạch hóa gia đình.
B
C
D
Do kinh tế thấp kém.
Quay lại
ý nào nói đúng nhất về hậu quả của sự gia tăng dân số ?
ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại hay không tồn tại của chính loài người.
A
03
Mất ổn định về chính trị trên toàn cầu.
B
C
D
Nền kinh tế thế giới bị giảm sút.
Nền giáo dục của các nước còn nghèo nàn, lạc hậu.
Quay lại
Đẩy mạnh sự phát triển giáo dục, nhất là giáo dục đối với phụ nữ.
Đẩy mạnh sự phát triển văn hóa, xã hội của các quốc gia, châu lục.
Theo em trong thực tế, đâu là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số ?
Đẩy mạnh sự phát triển kinh tế của các quốc gia, các châu lục.
A
04
Tạo nên sự ổn định về chính trị của các quốc gia, châu lục.
B
C
D
Quay lại
Lời kêu gọi loài người cần hạn chế sự gia tăng dân số.
Tác giả cho rằng trong một thời gian nữa, chỗ ở của mỗi con người chỉ bằng diện tích của một hạt thóc.
ý nào nói đúng nhất nội dung phần kết của văn bản ?
Sự bất bình của tác giả trước sự gia tăng dân số quá nhanh.
A
05
Quay lại
Tác giả đưa ra những giải pháp để hạn chế sự gia tăng dân số thế giới.
B
C
D
Lập luận kết hợp với tự sự.
Văn bản được viết theo phương thức nào ?
Lập luận kết hợp với thuyết minh.
A
06
Lập luận kết hợp với miêu tả.
B
C
D
Lập luận kết hợp với biểu cảm.
Quay lại
Bài học đã
KẾT THÚC
Thân Ái Chào Các Em
Xin chân thành cảm ơn
các Thầy Cô giáo
và các em học sinh
Xin chân thành cảm ơn Các Thầy cô giáo
Cùng toàn thể các em học sinh