Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
Người thực hiện: Trần Thị Ngọc
Tổ: Văn – Trường cấp II,III Nguyễn Trãi
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Kể tên các phép tu từ từ vựng đã học. Cho VD
và chỉ ra trong VD đã sử dụng phép tu từ từ
vựng nào?
Tiết 59
Tiếng Việt
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
So sánh dị bản hai câu ca dao.
- Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon
- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
? Dùng từ “ gật đầu” hay “ gật gù” thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt?
Cúi xuống rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay đồng ý.
Không thích hợp
Từ tượng hình mô phỏng tư thế của 2 vợ chồng: gật nhẹ và nhiều lần - chỉ sự tán thưởng của đôi vợ chồng nghèo với món ăn dân dã, đạm bạc; họ ăn ngon miệng vì họ biết chia sẻ niềm vui đơn sơ trong C/s
Thích hợp hơn
1
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
2.
Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ trong truyện cười
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có 1 chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy liền than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
Vợ hiểu
Cầu thủ chỉ còn một chân
sai
Ý chồng
Cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn
? Người vợ vi phạm phương châm hội thoại nào?
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
( Chính Hữu – Đồng chí)
Đọc đoạn thơ
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
3
Nhận xét cách dùng từ, cách chuyển
? Các từ: vai, miệng, chân, tay,đầu ở đoạn thơ từ nào được hiểu theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển? Chuyển theo phương thức nào?
Từ dùng theo nghĩa gốc
Từ dùng theo nghĩa chuyển
Vai( hoán dụ)
Đầu ( ẩn dụ)
Miệng
chân
tay
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
4
Phân tích cái hay trong cách dùng từ
Thảo luận 4’
Có hai trường
từ vựng
Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng
Chỉ lửa và S/v H/t liên quan đến lửa: lửa,cháy, tro
Các từ trong 2 trường từ vựng liên quan chặt chẽ với nhau: màu áo đỏ của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai và bao người khác ngọn lửa. Ngọn lửa đó lan tỏa trong con người anh, làm anh đắm say ngây ngất( đến mức có thể hóa thành tro) và lan ra cả K/g, làm K/g cũng biến sắc( cây xanh như cũng ánh theo hồng) – bài thơ XD được những H/ả gây ấn tượng mạnh với người đọc, qua đó thể hiện 1 T/y mãnh liệt, cháy bỏng.
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?
( Vũ Quần Phương- Áo đỏ)
Các em hãy nghe…
Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con Ba Khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
( Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam)
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
5
Các sự vật và hiện tượng được đặt tên theo cách nào? Tìm 5 VD.
Các sự vật được
đặt tên theo cách
Dùng từ có sẵn (rạch, kênh )với nội dung mới
Dựa vào đặc điểm của sự vật hiện tượng để đặt tên: kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía, rạch Mái Giầm
Ví dụ
Cà tím, cá kiếm, cá kìm, chè móc câu, chuột đồng, ong ruồi, mực, ớt chỉ thiên, dưa bở…
Thảo luận 3’
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
6
Truyện phê phán điều gì?
Truyện phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người.
Bác sĩ
Đốc tờ
? Em vận dụng những kiến thức đã học để làm gì?
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo:
Đừng… đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!
( Theo Truyện cười Việt Nam)
DẶN DÒ
soạn: Luyện tập viết đoạn văn tự sự
có sử dụng yếu tố nghị luận

Chào tạm biệt…