Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Nhiệt liệt Chào mừng
Các thầy cô giáo và các em học sinh !






Ngữ Văn 9
Trường THCS Lê Chân
Tổng kết từ vựng
GV : Nguyễn Hữu Thắng
Kiểm tra bài cũ:
1.Nối từ ở cột A với nội dung ở cột B cho phù hợp?

Câu 2 : Xác định biện pháp tu từ trong câu
1. Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi.
Điệp ngữ
2. Trăng bao nhiêu tuổi trăng già
Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non.
Chơi chữ
Từ vựng
Tiết 59
Tiếng Việt
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp)
I. Nghĩa của từ và cách dùng từ
Bài tập 1
So sánh dị bản hai câu ca dao.
- Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon
- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
Cúi xuống rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay đồng ý.
Gật nhẹ và nhiều lần - chỉ sự tán thưởng
Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau:

Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy liền than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
Bài 2
Cách hiểu của người chồng
? Cầu thủ ấy chỉ có một chân để đi thì đá bóng làm sao được cho khổ.
Là hiện tượng "ông nói gà, bà nói vịt"đã vi phạm phương châm Quan hệ trong hội thoại, do không hiểu chính xác nghĩa của từ.
*Lưu ý 1: : Để sử dụng tốt tiếng Việt Trong giao tiếp chúng ta cần phải nắm được đầy đủ, chính xác nghĩa của từ và lựa chọn từ thích hợp.
? Cả đội chỉ có một cầu thủ có khả năng ghi bàn chứ không phải cầu thủ chỉ thuận một chân
Cách hiểu của người vợ
Thảo luận
Làm thế nào để sử dụng đúng và hay Tiếng Việt ?
Cần nắm được chính xác nghĩa của từ, thường xuyên trau dồi vốn từ và chú ý đặc điểm tình huống khi giao tiếp
2. Nhắc lại một số trường hợp về từ đồng âm, đồng nghĩa, trái nghĩa, nhiều nghĩa.
II. Sự phát triển của từ vựng
Bài 3 : Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi?
"áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo."
( Chính Hữu- Đồng chí)
Từ dùng theo nghĩa gốc
Từ dùng theo nghĩa chuyển
( ẩn dụ )
( hoán dụ )
3.Đọc đoạn trích sau:

ở đây người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch mái Giầm , vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn , xốp nhẹ, trên chỉ xòe ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon)

( Đoàn Giỏi- Đất rừng phương Nam)


3 cách phát triển từ
vựng tiếng Việt :




Lưu ý 2: Từ vựng Tiếng Việt luôn phát triển mạnh mẽ, tạo nên sự phong phú và đa dạng cho Tiếng Việt.
Bài tập: Hãy ghi tên các sự vật, hiện tượng được đặt tên theo cách dùng từ ngữ có sẵn dựa vào đặc điểm của sự vật hiện tượng được gọi tên?

Cá kiếm: loại cá có đầu dài nhọn như kiếm
Chè móc câu: loại chè sợi như hình móc câu
III. Trường từ vựng
.Phân tích cái hay, cái đẹp trong cách sử dụng từ trong bài thơ sau?
"áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro em biết không"
( Vũ quần Phương-áo đỏ)
Các từ "xanh" "đỏ" "hồng" thuộc trường từ vựng màu sắc.
Các từ "cháy" "lửa" "tro" thuộc trường từ vựng liên quan đến lửa
Lưu ý 3: Việc sử dụng các từ cùng trường từ vựng tạo nên sự gợi cảm, sinh động và hiệuquả cho sự diễn đạt
IV. Chuẩn mực sử dụng từ
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột
thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng
dậy nói với theo:
Đừng… đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!
( Theo Truyện cười Việt Nam)
*Lưu ý4 : Cần sử dụng từ mượn từ đồng nghĩa đúng lúc đúng chỗ không nên lạm dụng
Hướng dẫn về nhà
1.Viết đoạn văn viết về kỉ niệm đáng nhớ của em trong đó có dùng
từ đồng nghĩa, trái nghiã từ mượn, từ tượng thanhtừ tượng hình.
2. Học bài, soạn bài "Làng"
Chúc các em học tốt