Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Tổng kết từ vựng
( Luyện tập tổng hợp )
Tuần 13
Tiết 64
GV: Nguyễn Văn Thuơng
THCS Đoàn Thị Nghiệp
1. So sánh hai vị bản của câu ca dao:
Râu tôm nấu với ruột bù,
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon
Râu tôm nấu với ruột bầu,
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon
? Cho biết dùng từ gật gù hay gật đầu thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt. Vì sao ?
1. So sánh hai vị bản của câu ca dao:
Râu tôm nấu với ruột bù,
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon
Râu tôm nấu với ruột bầu,
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon
Dùng từ gật gù  thích hợp ý nghĩa biểu đạt của câu.
gật nhẹ nhiều lần, biểu thị thái độ đồng tình, tán thưởng.
cúi xuống ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý.
- Gật gù:
- Gật đầu:
Giải đáp
2. Xem truyện cười sau đây:
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy thế liền than thở:
- Rõ khổ ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ !
2. Xem truyện cười sau đây:
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy thế liền than thở:
- Rõ khổ ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ !
> <
gây cười
Người vợ hiểu:
một chân sút
Cầu thủ chỉ có một chân.
Ý của người chồng:
một chân sút
Đội bóng chỉ có một cầu thủ giỏi ghi bàn.
Chồng nói theo nghĩa này
Vợ hiểu theo nghĩa khác
Giải đáp
3. Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
3. Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
Giải đáp
miệng, chân, tay

nghĩa gốc
vai

nghĩa chuyển
Phương thức hoán dụ
đầu

nghĩa chuyển
Phương thức ẩn dụ


LHTT
Các từ được tô màu nằm trong những trường từ vựng nào ?
4. Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở đoạn thơ sau:
4. Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở đoạn thơ sau:
Các từ:
đỏ, xanh, hồng
trường từ vựng màu sắc

lửa, cháy

trường từ vựng chỉ lửa.
Giải đáp
tro
trường từ vựng chỉ những sự vật có liên quan đến lửa.

4. Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở đoạn thơ sau:
Các từ:
đỏ, xanh, hồng
trường từ vựng màu sắc

lửa, cháy,

trường từ vựng chỉ lửa.
Giải đáp
tro
trường từ vựng chỉ những sự vật có liên quan đến lửa.

Từ ngữ của hai trường từ vựng
có quan hệ hô ứng nhau về nghĩa
Thể hiện tình cảm mãnh liệt, cháy bỏng của chàng trai dành cho cô gái.
6. Truyện cười sau đây phê phán điều gì ?
? Truyện cười trên muốn phê phán ai ? phê phán điều gì ?
6. Truyện cười sau đây phê phán điều gì ?
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
- Mau đi gọi bác sĩ ngay !
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng vậy nói với theo:
- Đừng….đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ !
( Theo truyện cười dân gian)
thói hay dùng tiếng nước ngoài của một số người.
Phê phán
Giải đáp
Truyện gây cười ở chỗ ông sính chữ đến giờ phút thập tử nhất sinh vẫn không bỏ thói sính dùng từ nước ngoài.
Các hiện tượng trên được đặt tên theo cách nào ?
5. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Ở đây người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà căn cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi gạch Mái Giầm, vì hai bên bờ mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ mang nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các góc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
Đặt từ ngữ mới để gọi tên hay dùng từ ngữ có sẳn với nội dung mới?
Ở đây người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà căn cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi gạch Mái Giầm, vì hai bên bờ mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ mang nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các góc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
5. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Đặt tên theo cách
- Dùng từ ngữ có sẳn với một nội dung mới.
( Dựa vào đặc điểm của sự vật, hiện tượng để gọi tên).
Con Ba khía
Kênh Ba khía
Cà tím,
Cá kiếm,
Cá kìm,
Chuột đồng,
Ớt chỉ thiên.
5 ví dụ có cách đặt tên như vậy
Bài giảng đã kết thúc
kính chào thầy cô & các em học sinh