Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Tiết 59: Tổng kết từ vựng
1/ So s¸nh hai dÞ b¶n cña c©u ca dao:
- R©u t«m nÊu víi ruét bÇu
Chång chan vî hóp gËt ®Çu khen ngon
R©u t«m nÊu víi ruét bï
Chång chan vî hóp gËt gï khen ngon
Cho biÕt trong tr­êng hîp nµy, gËt ®Çu hay gËt gï thÓ hiÖn thÝch hîp h¬n ý nghÜa cÇn diÔn ®¹t. V× sao?
Luyện tập tổng hợp
Gật đầu: Cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay thường để chào hỏi
hay tỏ sự đồng ý.
Gật gù: Gật nhẹ và nhiều lần biểu thị thái độ đồng tình, tán thưởng.
Như vậy từ gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt...
Bài 2: Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây:
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
Đội này chỉ có một chân sút, thành ra bỏ lỡ cơ hội mấy lần ghi bàn.
Vợ nghe thấy liền than thở:
Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì kia chứ!
Người vợ không hiểu nghĩa của cách nói chỉ có một chân sút.
Cách nói này có nghĩa là cả đội chỉ có một người giỏi ghi bàn thôi.
Bài 3: Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
( Chính Hữu- Đồng chí )
Trong các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo gnhĩa chuyển? Nghĩa chuyển....ẩn dụ....hoán dụ?
Bài 3: Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
( Chính Hữu- Đồng chí )
Từ: miệng, chân, tay,
dùng theo nghĩa gốc
Từ: vai nghĩa chuyển( hoán dụ)
Từ: đầu nghĩa chuyển( ẩn dụ)
Bài 4: Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài ca dao sau:
áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?
( Vũ Quần Phương, áo đỏ)
Trường từ vựng chỉ màu sắc: đỏ, hồng, xanh.
Trường từ vựng chỉ lửa và những sự vật liên quan đến lửa:Lửa, tro, cháy:
Các từ trong hai trường từ vựng có liên quan chặt chẽ với nhau.
Màu áo đỏ của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai ngọn lửa . Ngọn lửa đó lan toả
Trong con người anh làm anh say đắm, ngất ngây( đến mức có thể cháy thành tro)
và lan ra không gian làm không gian cũng biến sắc( Cây....hồng)
Bài 5; / 159 SGK
Các sự vật hiện tượng đó được gọi tên theo cách dùng từ ngữ có sẵn với một nội dung mới dựa vào đặc điểm của sự vật hiện tượng đượ gọi tên.
Ví dụ về các sự vật, hiện tượng được gọi theo đặc điểm riêng biệt của chúng:
-Cà tím -Dưa bở
-Cá kiếm -Gấu chó
-Cá kìm -Mực
-Chè móc câu - ớt chỉ thiên
-Chim lợn - Ong ruồi
-Chuột đồng - Xe cút kít...

Bài 6:/159
Bác sĩ- Đốc tờ(Docter)
Đây là thói sính dùng từ nước ngoài
Soạn bài: Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
Bài tập về nhà: