Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Môn Ngữ Văn
Lớp 9.3
nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo ĐếN dự giờ
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO DUY XUYÊN
TRƯỜNG THCS PHÙ ĐỔNG
Câu 1: Kể tên các biệp pháp từ từ vựng đã học.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu thơ sau:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận
Câu 1: Kể tên các biệp pháp từ từ vựng đã học:
So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu thơ sau:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận
(nhân hóa)
=> Biển vào đêm lung linh, kì vĩ, vũ trụ rộng lớn nhưng thật gần gũi con người.
TRẢ LỜI:
(so sánh)
BÀI 12
Tiếng Việt 59
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
Thứ 5 ngày tháng 11 năm 2011
BT1/158 – So sánh hai dị bản của câu ca dao:
a, - Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.
b, - Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
Cho biết trong trường hợp này, gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt. Vì sao?
- gật đầu: cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay.
-gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, biểu thị thái độ đồng tình.
Câu b (gật gù) hay hơn.
Tuy món ăn đạm bạc nhưng đôi vợ chồng nghèo ăn ngon bởi cùng chia sẻ những niềm vui đơn sơ trong cuốc sống.
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy thế liền than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
BT2/158 – Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây:
Người vợ không hiểu cách nói một chân sút – cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.
Chân sút (chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ)
Ý của người chồng: Cả đội chỉ có một cầu thủ có khả năng ghi bàn.
Người vợ hiểu câu nói của chồng: Cầu thủ ấy chỉ có một chân mà đi đá bóng .
Trong trường hợp này người vợ đã vi phạm phương châm hội thoại gì? Nguyên nhân vì sao?
Đây là hiện tượng “ông nói gà, bà nói vịt”, vi phạm phương châm quan hệ trong hội thoại. Nguyên nhân là do không hiểu hàm nghĩa chuyển của từ .
3)BT3/158 - Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
BT3/158 - Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
(Chính Hữu, Đồng chí)
Trong các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dựng theo nghĩa gốc, từ nào được dựng theo nghĩa chuyển? Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức ẩn dụ, nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức hoán dụ?
-Nghĩa gốc: miệng, chân, tay.
-Nghĩa chuyển: vai (hoán dụ), đầu (ẩn dụ)
-Các từ: đỏ, xanh, hồng, lửa cháy, tro,… tạo 2 trường từ vựng:
+ Trường từ vựng chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng
+Trường từ vựng chỉ lửa và những sự vật hiện tượng có liên quan đến lửa: cháy, tro
BT4/159 - Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau:
“Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh hóa thành tro em biết không?”
(Vũ Quần Phương)
=> Màu áo đỏ của cô gái mặc thắp lên ngọn lửa trong mắt chàng trai (bao người khác). Ngọn lửa đó lan tỏa trong người con trai làm anh say đắm, ngất ngây. Thể hiện một tình yêu mãnh liệt và cháy bỏng.
Có hai trường
từ vựng
Chỉ màu sắc:
đỏ, xanh, hồng

Chỉ lửa và sự vật, hiện tượng liên quan đến lửa:
lửa,cháy, tro
THẢO LUẬN NHÓM 4 (3 phút)
BT5/159 - Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẫn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé tỏi trộn ớt ăn rất ngon).
(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
Các sự vật và hiện tượng trên đặt tên theo cách nào (đặt từ ngữ mới để gọi riêng sự vật, hiện tượng đó hay dùng từ ngữ đó có sẵn theo một nội dung mới)? Hãy tìm năm ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi ten theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng.
BT5/159 - Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẫn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé tỏi trộn ớt ăn rất ngon).
(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
- Các sự vật hiện tượng trên được đặt tên theo cách dùng từ ngữ có sẵn theo nội dung mới dựa vào đặc điểm của sự vật hiện tượng được gọi tên.
- Năm ví dụ: cà tím, cá kiếm, mực, chuồn chuồn kim, ớt chỉ thiên,...
BT6/159: Truyện cười sau đây phê phán điều gì?
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
-Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo:
-Đừng .... Đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!
(Theo Truyện cười dân gian)
- Chi tiết gây cười: đốc tờ
- Phê phán thói sính chữ dùng từ nước ngoài của một số người.
Bản đồ tư duy các kiến thức vừa luyện tập.
Một số kiến thức từ vựng đã học ?
Củng
Cố
a) Bài học: Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các phép tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ.
b) Bài mới: Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận
- Đọc văn bản / 160,161
-Trả lời các câu hỏi /160,161
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ




XIN CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ VỀ THAM DỰ TIẾT HỌC NÀY
GIỜ HỌC KẾT THÚC