Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Tiếng Việt 9
Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ thăm lớp !
TIẾT: 58
BÀI CŨ.
Liệt kê các phép tu từ từ vựng đã học? Nêu khái niệm về phép tu từ so sánh? Cho một ví dụ về phép tu từ so sánh và nêu tác dụng của phép tu từ đó trong giao tiếp?
Bài tập 1: So sánh hai dị bản của câu ca dao:nhận xét hành động và ý nghĩa của từ gật đầu và từ gật gù
a/ - Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.
b/- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
Tiết 58 :
+ Gật đầu:
+ Gật gù:
Từ gật gù hay hơn, thích hợp với nội dung biểu đạt của câu ca dao .
TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
-Cúi xuống rồi ngẩng đầu lên ngay để chào hỏi, tỏ sự đồng tình.
-Gật nhẹ và nhiều lần biểu thị thái độ đồng tình, tán thưởng.
Người chồng : Chỉ có một chân sút
> cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.
Chân sút (chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ)
Bài tập2 Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện:
Tiết 58 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.
Vợ nghe thấy thế liền than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
(Chính Hữu, Đồng chí)
- Nghĩa gốc: miệng, chân, tay.
Nghĩa chuyển:+ vai
Tiết 59 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
Bài tập 3 Xác định nghĩa gốc và nghĩa chuyển của các từ trong đoạn thơ sau:
-> Hoán dụ.
-> Ẩn dụ.
+ Đầu
Các từ: đỏ, xanh, hồng
->Nằm cùng trường nghĩa chỉ màu sắc.
ÁO ĐỎ
“Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro em biết không?”
(Vũ Quần Phương)
Lửa, cháy, tro.
-> Nằm cùng trường nghĩa các sự vật hiện tượng có liên quan đến lửa.
Tiết 59 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
Bài tập 4: Vận dụng kiến thức về trường từ vựng để phân tích cái hay trong việc dùng từ ở bài thơ sau.
=>Tác dụng:
Hai trường từ vựng này cộng hưởng với nhau về ý nghĩa để tạo nên một hình tượng về chiếc áo đỏ bao trùm cả không gian,cảnh vật.

Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẫn đỏ tấy lên;gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tìm đỏ, làm mắm xé tỏi trộn ớt ăn rất ngon).

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
=> Các SVHT trên được đặt tên theo cách dùng từ ngữ có sẵn theo nội dung mới dựa vào đặc điểm của sự vật, hiện tượng được gọi tên.
Tiết 59 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
Bài tập 5
Một số ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi tên dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng:
+ Cà tím:
+ Cá kiếm:
+ Chè móc câu:
+ Ớt chỉ thiên:
+ Ong ruồi:
+ Xe cút kít:
+ Mực:
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
- Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo:
- Đừng .... Đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!
(Theo Truyện cười dân gian)
Tiết 59 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (LUYỆN TẬP TỔNG HỢP)
Bài tập. 6
- Chi tiết gây cười: đốc tờ
-> Phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người-> làm mất đi sự trong sáng của Tiếng việt.
Truyện cười sau phê phán điều gì?
- Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các phép tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ.
- Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
- Đọc văn bản.
-Trả lời các câu hỏi /160,161.
Hướng dẫn tự học
- Về xem lại toàn bộ kiến thức phần từ vựng.