Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
- Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.
- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
Từ đồng nghĩa
Bài tập 1(SGK trang 158)
Lựa chọn từ thích hợp với ý nghĩa cần biểu đạt
Người chồng:dùng từ chân với nghĩa chuyển
(phương thức chuyển nghĩa: hoán dụ)
Bài tập2(SGK trang158):
Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện:
Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:
- Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.

Vợ nghe thấy thế liền than thở:
- Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!
- Người vợ: Hiểu từ chân theo nghĩa gốc
( cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn...)
Hiểu đúng hàm nghĩa của từ
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
(Chính Hữu, Đồng chí)
Bài tập 3/ 158:
vai
Xác định nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ và phương thức chuyển nghĩa
(Dựa vào ngữ cảnh )
Đầu
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?
( Vũ Quần Phương- Áo đỏ)
Bài 4( sgk trang 159)
Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau:
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?
( Vũ Quần Phương- Áo đỏ)
*Trường từ vựng chỉ màu sắc: đỏ xanh hồng
*Trường từ vựng chỉ lửa và
những sự vật, hiện tượng có
liên quan đến lửa:



lửa cháy tro

Lan tỏa trong KG
KG biến sắc
Chàng trai say đắm, ngây ngất
Lan tỏa
Thắp lên trong mắt chàng trai( và bao người ) ngọn
(T/cảm rực cháy mãnh liệt)
Giữa các từ trong từng TTV và giữa hai TTV có mối liên quan như thế nào?
Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
( Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam)
Bài 5( sgk trang 159)
- Các sự vật và hiện tượng được đặt tên theo cách nào?
Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây…
Bài 5( sgk trang 159)
Các sự vật và hiện tượng được đặt tên theo cách nào?
+ Đặt từ mới để gọi tên sự vật, hiện tượng
+Dùng từ ngữ đã có sẵn theo một nội dung mới
Một số ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi tên dựa theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng:
+ Cà tím:
+ Cá kiếm:
+ Ớt chỉ thiên:
+ Ong ruồi:
+ Xe cút kít:
+ Dưa bở:
+ Chim lợn:
+ Mực:
Thảo luận nhóm
+ Giải thích cách đặt tên sự vật hiện tượng
+ Tìm sự vật, hiện tượng được gọi tên dựa theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt
Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:
- Mau đi gọi bác sĩ ngay!
Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo:
- Đừng .... Đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!
(Theo Truyện cười dân gian)
6. Bài tập 6/ 159:
-> Phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người.
Truyện cười sau phê phán điều gì?
Không nên lạm dụng từ ngữ nước ngoài
Bài 4( Vở BT)
- Tìm từ có nghĩa gốc chỉ bộ phận cơ thể con người được chuyển sang chỉ
bộ phận đồ vật.
- Đặt câu với mỗi từ đó
Không nên lạm dụng từ ngữ nước ngoài
Vận dụng kiến thức về trường từ vựng phân tích cái hay trong cách dùng từ
Xác định nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ và phương thức chuyển nghĩa
(Dựa vào ngữ cảnh )
Hiểu đúng hàm nghĩa của từ
Lựa chọn từ thích hợp với ý nghĩa cần biểu đạt
+ Giải thích cách đặt tên sự vật hiện tượng
+ Tìm sự vật, hiện tượng được gọi tên dựa theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt
* Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các phép tu từ :so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ.
Hướng dẫn tự học
* Làm BT số 5, BT số 7 ( vở BT)
Yêu cầu:
- Nội dung:
- Hình thức:
Chủ đề tự chọn
+ Đoạn văn
+ Câu đúng ngữ pháp, chính tả, dùng từ
+ Có dùng ít nhất một biện pháp tu từ
cảnh mùa xuân
người bạn thân
không khí lớp học trong giờ kiểm tra
1
4
5
6
7
8
2
3
Trò chơi ô chữ
Câu thơ sau sử dụng thành ngữ nào:
“ Non xanh nước biếc tha hồ dạo
Rượu ngọt chè tươi mặc sức say”
(Hồ Chí Minh)
Đây là câu tục ngữ nói về giá trị của đất đai
Đây là thành ngữ biểu thị làm việc không
đến nơi đến chốn, bỏ dở, thiếu trách nhiệm.
Hình ảnh sau đây gợi em nhớ tới bài thơ
hay thành ngữ nào?
Hình ảnh này cho em liên tưởng tới câu thành
ngữ nào?
giá mà...
Hình ảnh này cho em liên tưởng tới câu thành
ngữ nào?
Hình ảnh này cho em liên tưởng tới câu thành
ngữ nào?
Hu hu hu…!
Tôi khổ quá…!
Đây là lời khuyên của cha ông ta về việc
cất giữ thức ăn đối với những con vật hay ăn vụng