Bài 12. Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

VUI M?NG CHĂO D�N QU� TH?Y C� GIÂO
TRU?NG T.H.C.S H?I THI?N
Giâo viín th?c hi?n: Phan Van Son
T? Xê h?i
D?N D? GI? THAM L?P 9A
Th? 5 ngăy 21.11.2013
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
( Luyện tập tổng hợp )
Ngữ Văn 9
Lớp 9A
BỘ NÃO NGƯỜI
Não trái
Não phải


6 BƯỚC TẠO BẢN ĐỒ TƯ DUY

1: Viết từ khóa ở trung tâm =>hưng phấn.


2: Vẽ các nhánh chính nối trung tâm => kích thích bộ não.


3: Viết “từ khóa” cho từng nhánh chính => hình ảnh, biểu tượng.


4: Liên tưởng từ những “từ khóa” => Suy luận logic.


5: Vẽ các nhánh phụ sau khi đã liên tưởng => Luôn sử dụng màu sắc.


6: Viết “từ khóa” cho từng nhánh phụ => hình ảnh, biểu tượng.


BẢN ĐỒ TƯ DUY VỀ MÔN LỊCH SỬ BÀI ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI
1. Dùng từ ngắn hoặc hình ảnh sát chủ đề.

2. Hình ảnh rõ ràng và “mạnh”.

3. Đặt “từ khóa” tăng liên tưởng.

4. Dùng mũi tên, biểu tượng, hình ảnh chỉ sự liên kết.

5. Không để “nghẽn mạch”. Hết ý chuyển nhánh khác.

6. Ghi vào nơi hợp lý khi nghĩ ra ý tưởng .
6 LƯU Ý KHI TẠO BẢN ĐỒ TƯ DUY
Chính Hữu
Ngợi ca
tình
đồng đội cao quý
và vẻ đẹp
bi hùng
của
ngườilính
cụ Hồ
thời
chống pháp
Lợi ích của bản đồ tư duy
-Thu thập dữ liệu
- Xử lý kiến thức
Ghi nhớ tốt.
Sáng tạo nhanh.
Học mau hiểu.
Nhiều thú vị.

Tiết kiệm thời gian.
Tưởng tượng phong phú.
Liên tưởng nhanh chóng.
Thông tin nhanh chóng.
Hình thức độc đáo.
ÔN TẬP-TỔNG KẾT TỪ VỰNG
“Trí tưởng tượng quan trọng hơn cả kiến thức” ( Eisttein )
Sơ đồ cấu tạo từ:


Từ láy




Từ ghép


Từ đơn:



Từ phức:





Từ ghép
đẳng lập



Từ ghép
chính phụ

Từ láy
toàn bộ

Từ láy
bộ phận

Các tiếng có
quan hệ về nghĩa
Từ do 2 hay nhiều tiếng
tạo thành.
Các tiếng có
quan hệ láy âm
Từ do 1 tiếng có nghĩa
tạo thành.
TỪ ĐƠN - TỪ PHỨC


Từ ghép
đẳng lập
















Từ ghép
chính phụ

















Từ láy
bộ phận










Từ láy
toàn bộ







Ngặt nghèo
Nho nhỏ
Máy khâu
Nhường nhịn
Đẹp đẽ
Tươi tốt
Bâng khuâng
Giam giữ

Xào xạc
Đưa đón
Xa xôi
Hoa lan
Xinh xinh
Tim tím
Cá thu
Chim én

PHÂN LOẠI TỪ GHÉP - TỪ LÁY
Từ láy có sự “giảm nghĩa”
Từ láy có sự
“tăng nghĩa”
Trăng trắng
Đèm đẹp
Sạch sành sanh
Nho nhỏ

Sát sàn sạt
Lành lạnh
Xôm xốp
TỪ LÁY GIẢM NGHĨA - TĂNG NGHĨA
Từ tượng thanh là từ mô phỏng
âm thanhcủa tự nhiên hay của con người.
Ví dụ: Rào rào, ríu rít v.v…
TỪ TƯỢNG THANH
Từ tượng hình là từ gợi tả
hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái
của sự vật hay của con người.
Ví dụ: lom khom, lác đác v.v…
TỪ TƯỢNG HÌNH
Thành ngữ




Tục ngữ




Đánh trống bỏ dùi

Được voi đòi tiên
Nhất tự vi sư, bán tự vi sư
Nước mắt cá sấu

- Gần mực thì đen,
gần đèn thì rạng
Là 1 cụm từ cố định,
biểu thị khái niệm
Là 1 câu tương đối hoàn chỉnh, biểu thị phán đoán, nhận định
PHÂN BIỆT - NHẬN BIẾT

Hình thức từ

Nội dung từ



Nao núng lung lay,không vững vàng

 Nghĩa của từ là nội dung mà từ biểu thị.
Các cách giải nghĩa từ:












Trình bày
khái niệm
mà từ biểu thị.
Đưa ra từ
đồng nghĩa,
trái nghĩa với từ
cần giải thích.
NGHĨA CỦA TỪ

Định danh đúng nghĩa của từ “mẹ”?
A. Nghĩa của từ “mẹ” là “người phụ nữ,
có con, nói trong quan hệ với con”.
B. Nghĩa của từ “mẹ” khác với nghĩa của
từ “bố” ở phần nghĩa “người phụ nữ, có con”
C. Nghĩa của từ “mẹ” không thay đổi trong
2 câu: “Mẹ em rất hiền” và “Thất bại là
mẹ thành công”.
D. Nghĩa của từ “mẹ” không có phần chung
nào với nghĩa của từ “bà”.

CHỌN CÁCH HIỂU NÀO



A. Độ lượng là: đức tính rộng lượng, dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.
B. Độ lượng là: rộng lượng dễ thông cảm
với người có sai lầm và dễ tha thứ.
CHỌN CÁCH GIẢI NGHĨA NÀO
Từ nhiều nghĩa:
 Từ có từ 2 nghĩa trở lên.
* VD1: mắt:
- mắt người (Nghĩa gốc)
- mắt na
- mắt dứa
- mắt tre
* VD2: tay:
- Bộ phận cơ thể (Nghĩa gốc)
- Người giỏi về một lĩnh
vực chuyên môn nào đó
Hiện tượng chuyển nghĩa của từ:

 Là quá trình phát triển nghĩa của từ.

Nghĩa gốc => Nghĩa chuyển
















Nghĩa chuyển
Nghĩa
chuyển
TỪ NHIỀU NGHĨA
VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA

Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng !





=> Nghĩa chuyển
=> Hoán dụ
Từ “thềm hoa” và từ “lệ hoa” trong 2 câu thơ sau là nghĩa gốc hay nghĩa chuyển ?
Nước mắt Thúy Kiều
Thềm nhà Thúy Kiều
XÁC ĐỊNH NGHĨA
DÙNG TỪ VÀ MƯỢN TỪ


CÂY GÌ ?

Hai cây cùng có một tên
Cây xoè mặt nước cây lên chiến trường
Cây này bảo vệ quê hương
Cây kia hoa nở ngát thơm mặt hồ.

Con đường - Cân đường
Em bé bò - Con bò
Khẩu súng - Hoa súng
Lá cờ - Cờ vua
Đồng tiền - Tượng đồng
Hòn đá - Đá bóng


Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau
TỪ ĐỒNG NGHĨA
Cách hiểu đúng ?

a. Đồng nghĩa là hiện tượng chỉ có trong một số ngôn ngữ trên thế giới.

b. Đồng nghĩa bao giờ cũng là quan hệ nghĩa giữa hai từ, không có quan hệ đồng nghĩa giữa ba hoặc hơn ba từ.

c. Các từ đồng nghĩa với nhau bao giờ cũng có nghĩa hoàn toàn giống nhau.

d. Các từ đồng nghĩa với nhau có thể không thay thế nhau được trong nhiều trường hợp sử dụng.

Già - trẻ
To - nhỏ
Cao - thấp
Nhanh - chậm
1
4
3
2
XEM NÀO



Là từ có nghĩa trái ngược nhau.
�
TỪ TRÁI NGHĨA
Nghĩa của từ ngữ có thể rộng hơn (khái quát hơn) hoặc hẹp hơn(ít khái quát hơn)nghĩa của từ ngữ khác.
CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT VỀ NGHĨA CỦA TỪ
CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT VỀ NGHĨA
( THÚ, ĐỘNG VẬT, CHIM, CÁ THU, CÁ RÔ, CÁ, VOI, TU HÚ, HƯƠU, SÁO )
HOÀN THIỆN SƠ ĐỒ

Từ phức
?
?
?
?
?
?
?
Từ láy
Đẳng lập
Chính phụ
Hoàn toàn
Bộ phận
Láy vần
L� t?p h?p c?a nh?ng t? m� gi?a ch�ng cĩ ít nh?t m?t n�t chung v? nghia.
TRƯỜNG TỪ VỰNG
1
2
3
4
5
6
1. “Học hỏi” là từ gì?
2: Từ chỉ gồm một tiếng là.
3:Tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung
về nghĩa là
4: Từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật
là từ:
5: Câu “Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”
sử dụng biện pháp tu từ gì
6: Lặp lại từ ngữ hoặc cả câu để làm nổi bật ý, gây
cảm xúc mạnh là:
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Từ Khóa
CÁC PHÉP TU TỪ



Gi�o vi�n th?c hi?n
Phan Van Son

L?p thao gi?ng
9A
TRU?NG THCS H?I THI?N

C�m on qu� Th?y Cơ
V� c�c em h?c sinh
D� tham gia ti?t h?c n�y



H?i Thi?n 21 th�ng 11 nam 2013
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu thơ sau (trích TruyệnKiều)
Thà rằng liều một thân con,
Hoa dù rã cánh lá con xanh cây.
b) Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa
c) Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
d) Gác kinh viện sách đôi nơi,
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
e) Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Ẩn dụ
So sánh:
Nói quá:
Nói quá:
Chơi chữ:
Hoa, cánhKiều và cuộc đời của nàng.
Lá, câyGia đình Kiều và cuộc sống của họ.
Tiếng đàn của Kiều-Âm thanh của tự nhiên
 Nhấn mạnh tài năng âm nhạc thiên phú.
Làm nổi bật, gây ấn tượng về
tài sắc vẹn toàn của Thúy Kiều.
Dự cảm tương lai phong trần, bất trắc.
Cực tả sự xa cách, về cảnh ngộ, thân phận
của Thúc Sinh và Thúy Kiều.
Sự oái oăm, trớ trêu của cuộc đời.
Quan niệm về thuyết “Tài mệnh tương đố”
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu (đoạn) sau:
a) Còn trời còn nước còn non,
Còn cô bán rượu anh còn say sưa.
(Ca dao)
b) Gươm mài đá, đá núi cũng mòn,
Voi uống nước, nước sông phải cạn.
(Nguyễn Trãi- Bình Ngô đại cáo)
c) Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(HCM - Cảnh khuya)
d) Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
(HCM – Ngắm trăng)
e) Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
(NKĐ- Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ)
“Còn”
Điệp ngữ:
“Say sưa”.
So sánh:
Nói quá:
Nhân hóa:
Ẩn dụ:
Từ đa nghĩa:
Bày tỏ tình cảm kín đáo,
tế nhị, mà mạnh mẽ.
Nhấn mạnh sự lớn mạnh không ngừng
của nghĩa quân Lam Sơn; thể hiện chất
lãng mạn và hiện thực của một chiến sĩ
mang tâm hồn thi sĩ.
Miêu tả sắc nét và sinh động âm thanh
của tiếng suối , sự huyền ảo của cảnh vật
núi rừng và tâm trạng thao thức
của nhân vật trữ tình dưới đêm trăng.
Thiên nhiên sống động, có hồn; sự giao cảm
đầy lãng mạn giữa nhân vật trữ tình
và thiên nhiên.
Con là nguồn sống, là niềm tin , là niềm
kiêu hãnh của mẹ.