Bài 12. Phương pháp thuyết minh

KIỂM TRA MIỆNG
Câu 1: Thế nào là văn bản thuyết minh ? Nêu đặc điểm?
Câu 2: Hãy kể tên một vài văn bản thuyết minh mà em biết? Những phương pháp thuyết minh nào được sử dụng trong văn bản“Ôn dịch, thuốc lá”?

Câu 2: Những văn bản thuyết minh đã học:
Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử.
Thông tin về ngày trái đất năm 2000.
Ôn dịch thuốc lá.
Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa, giải thích, phân tích phân loại, so sánh …
Đáp án:
Câu 1:
- Văn bản thuyết minh là văn bản cung cấp kiến thức về các lĩnh vực trong đời sống xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích,…
Đặc điểm của văn bản thuyết minh:
+ Trình bày đặc điểm tiêu biểu của sự vật, hiện tượng.
+ Phương thức: Trình bày, giới thiệu, giải thích.
+ Ngôn ngữ: Rõ ràng, chính xác, chặt chẽ và hấp dẫn.
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
* Đọc lại các văn bản: Cây dừa Bình Định(1), Tại sao lá cây có màu xanh lục(2), Huế(3), Khởi nghĩa Nông Văn Vân(4), Con giun đất(5).
(1): Về sự vật.
(2): Về Khoa học.
(3): Văn hoá xã hội.
(4): Về Lịch sử.
(5): Về Sinh học.
Ví dụ:
Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc(Cao Bằng).
là
là
Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
Đối tượng thuyết minh: Huế (A)
Đặc điểm của đối tượng thuyết minh: một trong những…(B)
Đối tượng thuyết minh: Nông Văn Vân (A)
Đặc điểm của đối tượng thuyết minh: tù trưởng…(B)
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
 Vai trò và đặc điểm: Quy sự vật được định nghĩa và chỉ ra đặc điểm,công dụng riêng.
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
Ví dụ:
Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mỡnh cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa gi� làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm....
(Cõy d?a Bỡnh D?nh)
Thân làm máng
Lá làm tranh
Cọng lá chẻ nhỏ làm vách
Gốc dừa già làm chõ đồ xôi
Nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm
- Kể ra lần lượt các công dụng của cây dừa.
- Làm nổi bật tính chất của sự vật.
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
b/ Phương pháp liệt kê
 Tác dụng: Giúp người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện và có ấn tượng về nội dung thuyết minh.
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
Ngày nay, đi các nước phát triển ,đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá .Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987,vi phạm lần nhất phạt 40 đô la, tái phạm 500 đô la).
Ví dụ:
Phương pháp nêu ví dụ
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
c/ Phương pháp nêu ví dụ
Vai trò: Các ví dụ cụ thể có tác dụng thuyết phục người đọc, khiến người đọc tin.
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
d/ Phương pháp dùng số liệu (con số)
 Tác dụng: Số liệu phải chính xác, độ tin cậy cao, có
cơ sở thực tế.
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
c/ Phương pháp nêu ví dụ
e/ Phương pháp so sánh
 Tác dụng: Đối chiếu hai hoặc hơn hai sự vật để làm nổi bật tính chất của đối tượng thuyết minh.
d/ Phương pháp dùng số liệu (con số)
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
c/ Phương pháp nêu ví dụ
g/ Phương pháp phân loại, phân tích
 Tác dụng: Đối với những sự vật đa dạng, người ta chia ra từng loại để trình bày. Đối với sự vật có nhiều bộ phận, người ta chia ra từng bộ phận để thuyết minh.
e/ Phương pháp so sánh
d/ Phương pháp dùng số liệu (con số)
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
2. Phương pháp thuyết minh:
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
c/ Phương pháp nêu ví dụ
* Ghi nhớ SGK/128.
CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC
KẾT HỢP HÀI HOÀ
NÚI-SÔNG-BIỂN
SẢN PHẨM
MÓN ĂN
ĐẤU TRANH KIÊN CƯỜNG
* Hãy chứng minh hai văn bản “Huế” có kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh. Tìm dẫn chứng cụ thể cho từng phương pháp.
g/ Phương pháp phân loại, phân tích
e/ Phương pháp so sánh
d/ Phương pháp dùng số liệu (con số)
a/ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
2. Phương pháp thuyết minh:
Tuần 12. Tiết 47: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh:
b/ Phương pháp liệt kê
c/ Phương pháp nêu ví dụ
HUẾ
Phương pháp nêu định nghĩa
Huế là một trong nh?ng trung tâm van hoá nghệ thuật lớn của Việt Nam
Phương pháp so sánh
Sông Hương đẹp như một dải lụa xanh bay lượn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bỡnh như cái yên ngựa nổi bật trên nền trời trong xanh của Huế.
Phương pháp liệt kê.
Huế nổi tiếng với các lang tẩm của các vua Nguyễn, với chùa Thiên Mụ, chùa Trúc Lâm, với đài Vọng Cảnh, điện Hòn Chén, Chợ Dông Ba....
Phương pháp phân loại, phân tích
* Dẹp với cảnh sắc sông ,núi ...
* Nh?ng công trỡnh kiến trúc nổi tiếng
* Nh?ng sản phẩm đặc biệt :vườn ,nón ,cô gái Huế, nh?ng món an,.
* Truyền thống lịch sử,...
Bài tập 1: Tác giả bài " Ôn dịch thuốc lá" đã nghiên cứu, tỡm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống nạn hút thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tỡm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.
Kiến thức của một bác sỹ.
Kiến thức của người quan sát đời sống xã hội.
Kiến thức của một người có tâm huyết với nh?ng vấn đề xã hội bức xúc.
II. Luyện tập
Tập làm văn: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
Bài tập 2: Bài viết "Ôn dịch thuốc lá" đã sử dụng nh?ng phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của viêc hút thuốc lá.
Phương pháp so sánh. + Ôn dịch thuốc lá với bệnh dịch khác. + Tác hại của thuốc lá với giặc gặm nhấm. + Thanh niên Việt Nam với thanh niên Mĩ.
Phương pháp phân loại, phân tích. + Tác hại đối với người hút. + Tác hại đối với người bên cạnh. + Tác hại đến nhân cách. + Cách phòng chống.
Phương pháp liệt kê. + Liệt kê tác hại của thuốc lá đối với người hút. + Liệt kê tác hại của thuốc lá đối với người bên cạnh.
Phương pháp dùng số liệu và nêu ví dụ.
( ở Bỉ, từ nam 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la).
B
A
Nối cụm từ ở cột A với cụm từ ở cột B để hoàn thiện câu:
d- chỉ ra bản chất của đối tượng thuyết minh bằng lời văn ngắn gọn, chính xác.
a- lần lượt chỉ ra các đặc điểm, tính chất của đối tượng thuyết minh theo một trình tự nhất định, giúp người đọc hình dung ra đối tượng thuyết minh.
b- dẫn ra các con số cụ thể để thuyết minh, làm cho văn bản thêm tin cậy
e- đối chiếu hai hoặc hơn hai sự vật để làm nổi bật tính chất đối tượng thuyết minh.
c- chia đối tượng ra từng loại, từng mặt để thuyết minh làm cho đối tượng trở nên cụ thể, rõ ràng hơn
1- Phương pháp
nêu định nghĩa
2- Phương pháp
liệt kê
3- Phương pháp
dùng số liệu
4- Phương pháp
so sánh
5- Phương pháp
phân loại


Phuong pháp thuyết minh

1. Phương pháp nêu định nghĩa
2. Phương pháp liệt kê
3. Phương pháp nêu ví dụ
5. Phương pháp so sánh
6. Phương pháp phân loại, ph©n tích
4. Phương pháp dùng số liệu
TỔNG KẾT
* Đối với bài học tiết này:
+ Học thuộc ghi nhớ SGK/128.
+ Làm bài tập còn lại vào vở bài tập.
+ Tìm ví dụ có sử dụng các phương pháp thuyết minh.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
* Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
- Chuẩn bị bài “Trả bài kiểm tra Văn và bài viết Tập làm văn số 2”.
+ Đối với bài kiểm tra Văn: Xem lỗi và đưa ra hướng sửa chữa.
+ Đối với bài viết số 2, xác định thể loại. Tìm lỗi đưa ra hướng khắc phục.