Bài 12. Phương pháp thuyết minh

Phương pháp thuyết minh.
Phương pháp thuyết minh

1 Thế nào là phương pháp thuyết minh?
-Là hệ thống những cách thức,thao tác mà người thuyết minh sử dụng sao cho thuyết minh đạt được mục đích mà mình đã đề ra.

2 Vai trò của phương pháp thuyết minh
-Giúp người thuyết minh thoả mãn nhu cầu và mục đích thuyết minh.
I Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh
Phương pháp thuyết minh
.
I Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh
II Một số phương pháp thuyết minh.
1 Một số phương pháp đã học
-Nêu định nghĩa.
-Liệt kê;nêu ví dụ.
-Dùng số liệu;so sánh ;phân loại;phân tích..
Hãy cho biết tác giả đoạn tích dưới đây đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào?
Hãy phân tích tác dụng của mỗi phương pháp bằng việc thực hiện các yêu cầu theo mẫu sau:
Công lao tiến cử người tài của TQT
Liệt kê: tên những trọng thần do TQT tiến cử
- Giải thích: Vai trò của TQT đối với triều chính
Tăng tính thuyết phục, đảm bảo Sự chân thật lịch sử.
- Giúp hiểu rõ vấn đề
Ví dụ 2: "..Ba sô là một thi sĩ."
Lý do thay đổi bút danh của Ba sô
Kết hợp phân tích và giải thích: lí do trong sáng tác và trong chặng đường cầm bút của Ba sô
Lí giải Vấn đề
- Cung cấp những hiểu biết mới, bất ngờ và thú vị
Ví dụ 3: " Trung bình người ta."
Nêu số liệu
So sánh: sự thay đổi của ptử
với sự phát triển của con người,
Lượng ng tử với các vì tinh tú
-Sức thuyết phục cao, độ tin cậy lớn, mang tính khoa học lớn
- Hấp dẫn gây ấn tượng
Ví dụ 4: ".. Nhạc cụ ."
Một loại hình nghệ thuật dân gian
- Phân tích: chia đối tượng ra các phương diện để TM
- Giải thích : sự giản dị mà sâu sắc của nhạc cụ.
- Cung cấp thêm hiểu biết cho ng đọc
- Cảm nhận sâu sắc, hiểu rõ đối tượng
Cấu tạo của tế bào
Phương pháp thuyết minh
.
I Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh
II Một số phương pháp thuyết minh.
1 Một số phương pháp đã học
-Nêu định nghĩa.
-Liệt kê;nêu ví dụ.
-Dùng số liệu;so sánh ;phân loại;phân tích..
2 Tìm hiểu thêm một số phương pháp mới
Thuyết minh bằng chú thích.
b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân-kết quả.
a.Thuyết minh bằng phương pháp chú thích
Ví dụ: Ba sô là bút danh
Vì sao không thể cho rằng tác giả đã thuyết minh bằng phương pháp định nghĩa?
- Nêu định nghĩa phải chỉ ra những gì bản chất nhất để phân biệt đối tượng
- Ví dụ trên không thuyết minh bằng phương pháp định nghĩa được vì câu văn không nêu ra đặc điểm bản chất phân biệt Ba sô với các nhà thơ khác
b. Phương pháp giảng giải nguyên nhân- kết quả
Ví dụ: Sách giáo khoa tr. 50

+ Mục đích: Chân dung tâm hồn của Ba sô
+ Đoạn văn trình bày theo quan hệ nhân quả: từ niềm say mê cây chuối mà ra đời bút danh Ba sô
+ Trình tự các ý hợp lí
=> PP mang tính quy nạp, từ hiện tượng mang nguyên nhân mà đi đến kết luận.
Phương pháp thuyết minh
.
I Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh
II Một số phương pháp thuyết minh.
II Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh.(xem sgk).
Người viết đã lựa chọn và phối hợp các phương pháp thuyết minh sau:

-Gi¶i thÝch: Lµ “Loµi hoa v­¬ng gi¶”, “N÷ Hoµng cña c¸c loµ hoa”.
-Ph©n lo¹i:Hä lan ®­îc chia thµnh ha nhãm.
-LiÖt kª:Nhãm phong lan...nhãm ®Þa lan.
-Nªu vÝ dô: ChØ riªng 10 loµi cña chi lan Hµi VÖ N÷...
.
. ở nước ta không biết cây sen có tự bao giờ. Chỉ biết đâu đâu cũng thấy bạt ngàn hoa sen. Từ miền núi, trung du đến đồng bằng, nhiều nhất là ở Đồng Tháp Mười. Song tuyệt nhất vẫn là sen Hồ Tây. Bông sen nơi đây rất lớn, hương thơm ngát, mỗi bông cho từ 90-100g gạo sen. Những hạt gạo sen trắng tinh nằm trên những tua hoa thanh mảnh, màu vàng rực. Hoa sen thường nở vào lúc bình minh. Khi mặt trời còn chìm trong sương sớm, hoa hàm tiếu chờ đợi. Và khi những tia nắng đầu tiên bừng chiếu, hàng triệu đoá sen hồng hé nở toả hương ngây ngất cả một vùng trời. Đúng lúc ấy, những nông phu chống sào đẩy thuyền lướt trên măt hồ, hai tay nâng niu từng bông nhẹ nhàng đặt vào khoang thuyền. Cho đến khi lòng thuyền đầy ắp hoa, họ chống sào cập bến, sen được đưa nhanh về nhà. Những thôn nữ, với đôi tay trắng ngần, nuột nà, bàn tay trái ôm chặt đài hoa, bàn tay phải khéo léo đẩy nhẹ nhàng những ngón tay cho những hạt gạo( túi hương) rơi vào lá sen lớn. Sau đó dùng lạt buộc túm lại để nuôi hương.