Bài 12. Phương pháp thuyết minh

Thế nào là văn bản thuyết minh?



kiểm tra bài cũ
+ Ngữ liệu:(SGK/Tr126)
- Huế là một trong những trung tâm văn hóa, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
(Huế)
Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc (Cao Bằng).
(Khởi nghĩa Nông Văn Vân)

Tác dụng:
Giúp người đọc hiểu rõ được đối tượng.


+ Ngữ liệu:(SGK/Tr127)
- Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm ...
(Cây dừa Bình Định)
Tác dụng: Giúp người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện và có ấn tượng về đối tượng được thuyết minh.

+ Ngữ liệu :(SGK/Tr127)
Ngày nay, đi các nước phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả các nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500đô la)
(Ôn dịch thuốc lá)
Tác dụng: Các ví dụ cụ thể tăng tính thuyết phục, khiến cho người đọc tin vào những điều mà người viết đã cung cấp.


+ Ngữ liệu:(SGK/Tr127)
Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không có bổ sung thì trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng. Vậy vì sao đến nay dưỡng khí vẫn còn. Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một héc - ta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây xanh và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn.
(Nói về cỏ)
Tác dụng: Các số liệu tạo độ tin cậy vào nội dung thuyết minh giúp người đọc hiểu được và tin rằng người viết không suy diễn.





+ Ngữ liệu :(SGK/Tr128)
Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.

Tác dụng : Làm nổi bật đặc điểm, tính chất của đối tượng cần thuyết minh, tăng sức thuyết phục.
+ Ngữ liệu:(SGK/Tr128)
Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
Huế là sự kết hợp hài hòa...
Huế đẹp với cảnh sắc sông núi...
Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng...
Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình...
Huế còn nổi tiếng với những món ăn...
Huế còn là thành phố đấu tranh kiên cường...

+Tác dụng:
Giúp cho người đọc hiểu dần từng mặt của đối tượng một cách có hệ thống, cơ sở để hiểu đối tượng một cách đầy đủ, toàn diện.



+ Các phương pháp thuyết minh :

1. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
2. Phương pháp liệt kê.
3. Phương pháp nêu ví dụ.
4. Phương pháp dùng số liệu (con số).
5. Phương pháp so sánh.
6. Phương pháp phân loại, phân tích.





+ Ghi nhớ:(SGK/Tr128)
-Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh, người viết phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm bắt được bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như: nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại...


Bài tập số 1( trang 128 SGK)
Tác giả bài "Ôn dịch, thuốc lá" đã nghiên cứu, tìm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống lại hút thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.

Trả lời:
Phạm vi tìm hiểu vấn đề.
a, Kiến thức về khoa học: Tác hại của khói thuốc lá đối với sức khỏe con người.
b, Kiến thức về xã hội: Từ thuốc lá dẫn đến các tệ nạn xã hội.

Bài tập số 2( trang 128 SGK)
Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của việc hút thuốc lá?

Trả lời:
Các phương pháp thuyết minh.
1.Phương pháp so sánh:Thuốc lá: - Với AIDS.
- Với giặc ngoại xâm.
2. Phương pháp phân tích: Tác hại: - Của ni - cô - tin.
- Của ô-xít các-bon.
- Của hắc - ín
3. Phương pháp nêu số liệu: - Số tiền mua 1 bao 555
- Số tiền phạt ở Bỉ.
4. Phương pháp liệt kê: Bệnh : - Viêm phế quản.
- Ung thư.
-Tắc động mạch...


Bài tập số 3 ( trang 128 SGK)
Đọc văn bản thuyết minh:
" Ngã ba Đồng Lộc" (trang 129 sgk)
Trả lời các câu hỏi sau:
Thuyết minh đòi hỏi các kiến thức như thế nào? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?

Trả lời:
a, Kiến thức:
-Về lịch sử, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
-Về quân sự.
-Về cuộc sống của các nữ thanh niên xung phong thời chống Mỹ.
b, Phương pháp:
Dùng số liệu và các sự kiện.

Hướng dẫn về nhà

Nắm chắc các phương pháp thuyết minh đã học.
2. Biết vận dụng linh hoạt các phương pháp khi làm văn thuyết minh.
3. Làm bài tập số 4 (Trang 129 SGK).
4. Soạn: Bài toán dân số.

Chúc các thầy giáo, cô giáo
Mạnh khoẻ - hạnh phúc !

Chúc các em học sinh
Chăm ngoan - học giỏi !