Bài 12. Phương pháp thuyết minh

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP!
Tiết 47
PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Đời sống sinh hoạt, sinh học, văn hóa- nghệ thuật, lịch sử, sinh vật.
a) Đọc các văn bản thuyết minh vừa học (Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục,Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất)và các văn bản ấy sử dụng tri thức gì?
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh :
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Quan sát,học tập,tích lũy kiến thức về sự vật, hiện tượng đó.
b) Làm thế nào để có các tri thức ấy? Vai trò của quan sát, học tập,tích lũy ở đây như thế nào?
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Không,vì chưa thể hiện tính khách quan,chính xác của kiến thức cần trình bày.
c) Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh được hay không?
Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh,người viết phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm đươc bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình baỳ các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
Ghi nhớ
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/ Phương pháp thuyết minh:
a) Phương pháp định nghĩa ,giải thích:
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
- Ta gặp từ là sau từ ấy người ta chỉ ra đặc điểm, công dụng riêng nhất của sự vật.
- Giúp người đọc thấy được nét chủ yếu của đối tượng.
- Đứng đầu văn bản hoặc đầu đoạn văn bản.
- Trong các câu văn trên,ta thường gặp từ gì? Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức như thế nào? Hãy nêu vai trò đặc điểm của loại câu văn định nghĩa,giải thích trong văn bản thuyết minh.
a)Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
=>Giúp người đọc nắm về đối tượng
Ví dụ: Đọc các câu sau trả lời câu hỏi.
-Huế là một trong những trung tâm văn hóa, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
-Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày,giữ chức tri châu Bảo Lạc .
I/TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/ Phương pháp thuyết minh:
a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
- Kể lần lựơt các đặc điểm , tính chất của sự vật theo một trình tự nào đó.
- Giúp người đọc hình dung cụ thể vấn đề.
- Đọc các câu, đoạn văn sau và cho biết phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tính chất của sự vật.
=>Kể lần lượt các đặc điểm tính chất theo trình tự.
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/ Phương pháp thuyết minh:

a) Phương pháp nêu định nghĩa, giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
c) Phương pháp nêu ví dụ:
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Đoạn văn dùng ví dụ cụ thể để trình bày cách xử phạt những vi phạm của người hút thuốc
Ngày nay, đi các nước phát triển ,đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá .Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ,từ năm 1987,vi phạm lần nhất phạt 40 đô la, tái phạm 500 đô la)
-Chỉ ra ví dụ trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của nó đối với việc trình bày cách xử phạt những ngừơi hút thuốc lá ở nơi công cộng.
c/ Phương pháp nêu ví dụ:
=>Thuyết phục người đọc, khiến cho người đọc tin vào những điều người viết cung cấp.
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:

2/ Phương pháp thuyết minh:

a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
c) Phương pháp nêu ví dụ:
d) Phương pháp dùng số liệu:
d/ Phương pháp dùng số liệu con số :
=>Không làm rõ vai trò điều hòa dưỡng khí của cỏ ở các thành phố.
=>Phương pháp thuyết minh đưa số liệu.
* Những số liệu:
-20% dưỡng khí
-3% thán khí
-500 năm
-một héc-ta
-900kg thán khí
-600kg dưỡng khí
-Đoạn văn sau cung cấp những số liệu nào ? Nếu không có số liệu,có thể làm sáng tỏ được vai trò của cỏ trong thành phố không?
=>Nêu cụ thể con số làm sáng tỏ vấn đề được trình bày.
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/ Phương pháp thuyết minh:

a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải thích:
b) Phương pháp liệt kê:
c) Pháp nêu ví dụ:
d) Phương pháp dùng số liệu (con số) :
e) Phương pháp so sánh:
e/Phương pháp so sánh:
Đọc đoạn văn sau và cho biết tác dụng của phương pháp so sánh.
=> Diện tích rộng lớn của Thái Bình Dương.
Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích Biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.
=>Làm nổi bật bản chất vấn đề
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/ Phương pháp thuyết minh:

a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
c) Phương pháp nêu ví dụ:
d) Phương pháp dùng số liệu (con số)
e) Phương pháp so sánh:
g) Phương pháp phân tích,phân loại:
g/ Phương pháp phân loại, phân tích:
-Là trung tâm văn hóa,nghệ thuật lớn.
-Sự kết hợp hài hòa giữa núi sông và biển.
-Những công trình kiến trúc nổi tiếng .
-Những sản phẩm đặc biệt, nổi tiếng với những món ăn.
-Thành phố đấu tranh kiên cường

Hãy cho biết bài Huế đã trình bày các đặc điểm của thành phố Huế theo những mặt nào.
=>Trình bày từng mặt,từng bộ phận của đối tượng.
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh:
2/Phương pháp thuyết minh:
a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
c/ Phương pháp nêu ví dụ:
d/ Phương pháp dùng số liệu con số (con số) :
e/ Phương pháp so sánh:
g/ Phương pháp phân loại, phân tích:
II/LUYỆN TẬP
Ghi nhớ
Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như: nêu định nghĩa, giai thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại,…
Bài tập 1:

Tác giả bài Ôn dịch, thuốc lá đã nghiên cứu, tìm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống nạn thuốc lá .Em hãy chỉ ra phạm vi vấn đề thể hiện trong bài viết .
Gợi ý:
- Về y học: Chỉ ra các loại bệnh từ thuốc lá.
- Xã hội học: Tâm lý của người hut thuốc lá.
- Kinh tế: Chi phí cho việc hut thuốc lá.
- Pháp luật: Hình thức phạt đối với người hút thuốc.
=>Người viết phải huy động tối đa vốn kiến thức của mình về nhiều lãnh vực khác nhau .
II/LUYỆN TẬP
Bài tập 2:

Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của việc hút thuốc lá.
Gợi ý :
- Phương pháp liệt kê.
- Phương pháp nêu ví dụ.
- Phương pháp dùng số liệu.
-
- Phương pháp so sánh .

- Phương phápphân loại,phân tích.
Bài tập 3:
-Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức cụ thể,chính xác không được hư cấu ,suy diễn,vì tri thức có tính khách quan, xác thực,khoa học ,đúng đắn
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi :Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức như thế nào ? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?
-Văn bản sử dụng phương pháp thuyết minh:nêu định nghĩa, nêu ví dụ,dùng số liệu,so sánh.
Bài tập 4:
Gợi ý:
-Nội dung :hợp lý.
-Hình thức: chưa rõ ràng .
• 3 lọai :
+ Loại học yếu do ham chơi;
+Loại học yếu do hoàn cảnh gia đình khó khăn;
+Loại học yếu do vốn kiến thức cơ sở yếu từ lớp dưới.
Tiết 47 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
I/ TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1/ Quan sát,học tập,tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh
2/ Phương pháp thuyết minh:
a) Phương pháp nêu định nghĩa,giải tích:
b) Phương pháp liệt kê:
c/ Phương pháp nêu ví dụ:
d/ Phương pháp dùng số liệu con số :
e/ Phương pháp so sánh:
g/ Phương pháp phân loại, phân tích:
Dặn dò :

- Về nhà học bài, làm bài tập 4
- Chuẩn bị bài :Bài toán dân số