Bài 12. Phương pháp thuyết minh

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo đến
dự giờ thăm lớp 8B
Chúc các em học tốt !
Kiểm tra bài cũ:
Em hãy nêu những đặc điểm chung của văn bản thuyết minh đã học?
Trả lời: - Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức (kiến thức) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân. của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
- Tri thức trong văn bản thuyết minh dòi hỏi khách quan, xác thực, hữu ích cho con người.
- Văn bản thuyết minh cần trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ và hấp dẫn
Tiết 47:
Phương pháp thuyết minh
II. Nội dung bài học
Ghi nhớ 1:
Cung cấp tri thức thuyết minh
Học tập
Quan sát
Tích luỹ
2. Các phương pháp
thuyết minh
a. Phương pháp nêu định nghĩa,
giải thích.
Ví dụ:

- Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
(Huế)
- Nông Văn Vân là tù trưởng của dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc (Cao Bằng).
(Khởi nghĩa Nông Văn Vân)
b. Phương pháp liệt kê.
Ví dụ:
Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt,nấu canh, làm nước mắm.
(Cây dừa Bình Định)
Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải.
(Thông tin về Ngày trái đất năm 2000)
c. Phương pháp nêu ví dụ
Ví dụ:
Ngày nay, đi các nước phát triển. đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng, những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla, tái phạm phạt 500 đôla)
(Ôn dịch thuốc lá)
d. Phương pháp dùng số liệu (con số)
Ví dụ:
Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không có bổ sung thì trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng.Vậy vì sao đến nay dưỡng khí vẫn còn? Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một héc-ta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây xanh và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn.
( Nói về cỏ)
e. Phương pháp so sánh
Ví dụ:
Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng 3 đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.
g. Phương pháp phân loại, phân tích.
Hãy cho biết bài "Huế " đã trình bày các đặc điểm của thành phố Huế theo những mặt nào?
Đáp án:
Huế:
- Vẻ đẹp thiên nhiên: núi, sông,biển.
- Công trình kiến trúc.
- Những món ăn nổi tiếng.
- Thành phố đấu tranh kiên cường.
- .
Phương pháp thuyết minh
Nêu định nghĩa, giải thích
Liệt kê
Nêu ví dụ và dùng số liệu
So
sánh
Phân tích, phân loại
Văn bản thuyết minh dễ hiểu, sáng rõ
Bài tập 3: Đọc văn bản thuyết minh sau và trả lời câu hỏi: Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức như thế nào ? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?
NGã BA đồng lộc
Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đường tỉnh lộ 8 và 15 thuộc vùng đất đồi Hà Tĩnh. Trên một đoạn đường khoảng 20km mà có những 44 trọng điểm đánh phá của giặc Mỹ và đã phải chịu đựng hơn 2057 trận bom. ở đây có một tập thể kiên cường gồm 10 cô gái tuổi đời từ 17 đến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đường, đào hầm trú ẩn, bảo đảm an toàn cho xe và người qua lại. Ngày 24-7-1968, sau 18 lần giặc Mỹ cho máy bay đánh phá vào khu vực này, cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên cường , bất khuất, giữ vững mạch đường đến hơi thở cuối cùng.
Cũng trên mảnh đất anh hùng này đã sinh ra những người anh hùng trẻ tuổi La Thị Tám, một cô gái đầy nhiệt tình cách mạng, gan dạ, mưu trí. Liên tục 116 ngày đêm làm nhiệm vụ, chị đã quan sát, đánh dấu những quả bom chưa nổ ở các trọng điểm địch bắn phá ác liệt. Ba lần bị bom nổ vùi lấp, chị vẫn kiên cường bám sát trận địa, đánh dấu đủ, rõ các hút bom, phục vụ đắc lực cho việc phá bom, đảm bảo giao thông thông suốt.
Ngày nay Ngã ba Đồng Lộc trở thành một nơi tưởng niệm những tấm gương oanh liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiến chống Mỹ.
(Báo Quân đội nhân dân,1975)
20km
44
2057
17
20
24-7-1968
18
B�i t?p 4/129:
Hãy cho biết cách phân loại sau đây của một bạn lớp trưởng đối với những bạn học yếu trong lớp có hợp lý không?
“Lớp ta có nhiều bạn học chưa tốt. Trong đó có những bạn có điều kiện học tốt nhưng ham chơi nên học yếu. Có những bạn học được nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, thường bỏ học, đến chậm nên học yếu. Lại có những bạn vốn kiến thức cơ sở yếu từ lớp dưới, tiếp thu chậm, nên học yếu. Đối với ba nhóm học sinh đó chúng ta nên có những biện pháp khác nhau để giúp đỡ họ.”
Có thể phân thành các loại sau:
Học yếu do ham chơi
Học yếu do hoàn cảnh gia đình khó khăn.
Học yếu do mất kiến thức cơ bản từ những lớp dưới
* Bài tập viết đoạn văn thuyết minh:
Hãy viết một đoạn văn ngắn (từ 5 – 7 câu), giới thiệu về trường THCS Đáp Cầu, có sử dụng một số phương pháp thuyết minh vừa học
Bảng hệ thống hóa bài học
Văn bản thuyết minh
Nội dung
Phương pháp
Nêu định nghĩa giải thích
Phân loại phân tích
Liệt kê
Nêu ví dụ, số liệu
So sánh
Người đọc, người nghe có hiểu biết về đối tượng được thuyết minh
Cung cấp tri thức về tự nhiên và xã hội
* Hướng dẫn về nhà:

Học và nắm được các phương pháp thuyết minh.
Làm BT 1, 2 SGK.
áp dụng các phương pháp vào việc viết bài văn thuyết minh.

Xin trân trọng cảm ơn
và kính chúc các thầy
cô giáo mạnh khoẻ