Bài 12. Phương pháp thuyết minh

Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Cây dừa Bình định
Cây dừa gắn bó với người dân Bình Định chặt chẽ như cây tre đối với người dân miền Bắc. Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người:thân cây làm máng,lá làm nhà tranh, cọ lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt nấu canh làm nước mắm.. Cùi dừa ăn sống với bánh đa, làm mứt làm bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp để ăn, để chải đầu, nấu xà phòng.Sọ dừa làm khuy áo, làm gáo, làm muôi.Vỏ dừa bện dây rất tốt đối với người đánh cá vì nó mềm, dẻo,dai, chịu mưa, chịu nắng.Cây dừa gắn bó với đời sống hằng ngày như thế đấy.
Dân Bình Định có câu ca dao:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung.
ở Bình Định dừa là chủ yếu, dừa là tất cả. Dừa ở đây như rừng, dừa mọc ven sông, ven bờ ruộng, leo sườn đồi, rải theo bờ biển. Trên những chặn đường dài suốt 50,60 km chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, quả tròn, nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vảng xanh mơn mởn, dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng..
(Theo Hoàng Văn Huyền, Những mẩu chuyện địa lí)
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Cây dừa Bình Định
Công dụng cây dừa
Bình Định là Quê
hương xứ sở của dừa
Cây dừa Bình định
Cây dừa gắn bó với người dân Bình Định chặt chẽ như cây tre đối với người dân miền Bắc. Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người:thân cây làm máng,lá làm nhà tranh, cọ lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt nấu canh làm nước mắm.. Cùi dừa ăn sống với bánh đa, làm mứt làm bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp để ăn, để chải đầu, nấu xà phòng.Sọ dừa làm khuy áo, làm gáo, làm muôi.Vỏ dừa bện dây rất tốt đối với người đánh cá vì nó mềm, dẻo,dai, chịu mưa, chịu nắng.Cây dừa gắn bó với đời sống hằng ngày như thế đấy.
Dân Bình Định có câu ca dao:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung.
ở Bình Định dừa là chủ yếu, dừa là tất cả. Dừa ở đây như rừng, dừa mọc ven sông, ven bờ ruộng, leo sườn đồi, rải theo bờ biển. Trên những chặn đường dài suốt 50,60 km chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, quả tròn, nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vảng xanh mơn mởn, dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng..
(Theo Hoàng Văn Huyền, Những mẩu chuyện địa lí)
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Tại sao lá cây có màu xanh lục ?
Lá cây có màu xanh lục vì các tế bào của lá chứa nhiều lục lạp. Một mi -li -met lá chứa 40 vạn lục tạp. Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá. ánh sáng trắng của mặt trời gồm 7 màu: tím, chàm, lam, lục, vàng , cam, đỏ. Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác nhất là màu đỏ và màu lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục. Vả lại phản chiếu màu này do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục. Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng màu đỏ, chất này sẽ thu nhận các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để phản chiếu lại, nên kết quả nhìn vào lá cây chỉ thấy một màu đen sì.Như vậy lá cây có màu xanh là do chất diệp lục trong lá cây.
(Theo Vũ Văn Chuyên-Hỏi đáp về thực vật)
Văn bản này trình bày về vấn đề gì?
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Huế
Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của thơ. Huế đẹp của những con người sáng tạo, anh dũng.
Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển. Chúng ta có thể lên núi Bạch Mã để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe tiéng sóng biển rì rào. Từ đây buổi sáng chúng ta có thể lên Trường Sơn, buổi chiều tắm biển Thuận An và ban đêm ngủ thuyền trên sông Hương.
Huế đẹp với cảnh sấc sông núi. Sông Hương đẹp như một dải lụa xanh bay lượn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Nghự Bình như cái yên ngựa nỏi bật trên nền trời trong xanh của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng lướt trên dòng nước hiền dịu của sông Hương. Những mái chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay lượn trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà, phượng vĩ.
Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng được Liên hợp quốc xếp vào hàng di sản văn hoá thế giới. Huế nổi tiếng với các lăng tẩm của các vua Nguyễn, với chùa thiên mụ, chùa chúc lâm, với đàiVọng Cảnh, điện Hòn chén, chợ Đông Ba,.
Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình. Huế là thành phố của những mảnh vườn xinh đẹp. Những vườn hoa, cây cảnh, những vườn chè, vườn cây ăn quả của Huế xanh mướt như những viên ngọc. Những chiếc nón Huế càng làm cho các cô gái Huế đẹp hơn, duyên dáng hơn.
Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế mới có
Huế còn là thành phố đấu tranh kiên cường. Tháng Tám năm 1945, Huế đã đứng lên cùng cả nước, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ dưới chân thành Huế.
Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.
( Dẫn theo Tiếng Việt thực hành )
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Huế với tư cách là trung tâm văn hoá nghệ thuật của nước Việt Nam, nơi có nhứng đặc điểm riêng biệt độc đáo
Huế
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Huế
Giới thiệu: Huế với tư cách là trung tâm văn hoá nghệ thuật của nước Việt Nam, nơi có nhứng đặc điểm riêng biệt độc đáo
Văn bản
thuyết minh
Tại sao lá cây có màu xanh
Giải thích tác dụng của chất diệp lục làm cho lá cây có màu xanh.

Cây dừa Bình Định
Công dụng của cây dừa
Giới thiệu Bình Định là quê hương xứ sở của dừa
? Phương thức : Trình bày giới thiệu giải thích

Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
- Văn bản thuyết minh là kiẻu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp tri thức ( kiến thức ) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, ... Của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
Cá đuối thường sống ở vùng ven biển nhiệt đới. Thân hình chúng dẹt và mỏng, do hai vây ngực rộng và phẳng ở hai bên gắn liền với thân, khi cá bơi các vây ngực này chuyển động lên xuống trong nước trông rất đẹp. Cá Đuối có màu xanh sẫm nhưng cũng có loại lưng có đốm trắng nom rất nổi bật. Chiếc đuôi dài giúp cá giữ thăng bằng dưới nước.Tuy nhiên cá đuối có nọc độc có thể đốt gây nguy hiểm cho người và các động vật khác cá đuối thích sống thành từng đàn.
Cá Đuối
b/ Khái niệm
Chăm Gà Chọi
Chàng gà chọi đứng thẳng người, hai cái cẳng chân cứng và lẳn như hai thanh sắt, phủ đầy những vẩy lớn sắc vàng bóng. Đôi bắp đùi chắc nịch, gân lên những thịt. Chàng chỉ có lông trổ ra hai cánh tay, ở trên lưng, ở đuôi và lơ phơ mấy chiếc quăn queo dưới bụng.Lông ấy được xén, cắt thực gọn.Đầu chàng to và hung dữ như dáng một chiếc nắm đấm.Cái cổ bạnh và hai bắp đùi thì đẻ lộ ra. Da chàng đỏ găng, đỏ hắt, đỏ tía, đỏ bóng lên như co quét một lớp sơn thẳm.Mặt chàng lùi xùi những mào, những tai, những mấy cái ria mép tims lịm như mặt anh say rượu.Một bên mắt thì lép mịt mờ, còn một bên cứ chớp chớp nháy nháy cái tròng vàng hoe.

Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
2 . Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
- Văn bản thuyết minh là kiẻu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp tri thức ( kiến thức ) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, ... Của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
b/ Khái niệm
Chủ đề: Cây dừa Bình Định.
Công dụng: thân làm máng, lá làm tranh, cọng chẻ nhỏ làm vách, gốc làm chõ đồ xôi, nước để uống, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm cùi ăn sống., làm mứt, làm bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp, để ăn, để chải đầu, nấu xà phòng. Sọ làm khuy áo, làm gáo, làm muôi vỏ bện dây rất tốt . vì nó mềm, dẻo, dai, chịu mưa, chịu nắng.
Nơi phân bố: dừa mọc ven sông, men bờ ruộng, leo sườn đồi, rải ra biển
Phân loại: dừa xiêm ., dừa nếp ., dừa lửa .

Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
2 . Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
- Văn bản thuyết minh là kiẻu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp tri thức ( kiến thức ) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, ... Của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
b/ Khái niệm
Chủ đề: Giải thích hiện tượng lá cây có màu xanh
Nguồn gốc: ánh sáng mặt trời có bảy màu, chất diệp lục hút các tia sáng có màu khác, nhất là màu đỏ và màu lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu này
Đặc điểm: màu xanh
Tác dụng: làm cho lá cây có màu xanh
Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
a/ Ví dụ
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người
? Ghi nhớ :
Tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu và nắm được những
nội dung chính của văn bản đó. Bản tóm tắt phải rõ ràng, chính
xác so với nội dung của văn bản.
Muốn tóm tắt văn bản thuyết minh, cần xác định mục đích,
yêu cầu tóm tắt; đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết
Minh; tìm bố cục của văn bản. Từ đó, viết tóm lược các ý để
hình thành văn bản tóm tắt.
Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ