Bài 12. Ôn dịch, thuốc lá

Ôn dịch, thuốc lá
Nguyễn Khắc Viện
TIẾT 45
1.TÁC GIẢ: NGUYỄN KHẮC VIỆN
(1913 - 1997)
- Bác sĩ, nhà khoa học nổi tiếng, ông là người dịch truyện Kiều sang tiếng Pháp được đánh giá là hay nhất.
- Năm 2000 ông được truy tặng giải thưởng nhà nước cho quyển “Việt Nam - một thiên lịch sử”
I. Tác giả, tác phẩm
2. Tác phẩm
Trích: “Từ thuốc lá đến ma tuý - Bệnh nghiện”
Thể loại:
Văn bản nhật dụng - thuyết minh một vấn đề khoa học - xã hội
Văn bản thuộc thể loại nào?
3. Đọc văn bản
Đọc rõ ràng, mạch lạc, chú ý dòng chữ in nghiêng đọc chậm, câu cảm đọc với giọng phù hợp.
Chú giải: Xem 10 từ chú giải trong SGK
- Vi trùng: Vi khuẩn gây bệnh
4. Bố cục văn bản
Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung từng phần?
Chia làm 3 phần
Đoạn 1: Từ đầu….còn nặng hơn cả AIDS (Thông báo về nạn dịch thuốc lá)
Đoạn 2: tiếp theo … con đường phạm pháp
( Tác hại của thuốc lá)
Đoạn 3: Phần còn lại (Kiến nghị chống thuốc lá)
Nhan đề văn bản
Ôn dịch nghĩa là gì?
Bệnh lây truyền, tiếng chửi rủa
Trong nhan đề: “Ôn dịch, thuốc lá”- Dấu phẩy được đặt giữa 2 từ với ý nghĩa gì?
Dấu phẩy đặt giữa 2 từ để ngắt giọng, được dùng theo lối tu từ nhằm nhấn mạnh sắc thái biểu cảm vừa căm tức vừa ghê tởm.
II. Phân tích văn bản
Nhan đề văn bản có thể được hiểu như thế nào?
Thuốc lá, mày là đồ ôn dịch
2. Nêu vấn đề ôn dịch, thuốc lá
Loài người đã trải qua những đại dịch nào?
Dịch hạch, dịch thổ tả nhưng đã được loại trừ
Hiện nay loài người đang đứng trước sự đe doạ của đại dịch gì?
Dịch AIDS khủng khiếp chưa tìm được giải pháp
Tác giả dẫn nạn dịch AIDS để làm gì?
Giới thiệu thuốc lá là ôn dịch đe doạ sức khoẻ, tính mạng con người nặng hơn cả AIDS.
Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả ở phần 1?
Lập ý từ xa đến gần, mức độ tăng dần, sử dụng phép so sánh kết hợp sử dụng các từ thông dụng của ngành y tế (ôn dịch, dịch hạch, thổ tả, AIDS)
Cuối thế kỷ XX
AIDS
Ôn dịch thuốc lá
Đe doạ sức khoẻ và tính mạng con người
Thông tin chủ đề văn bản: Ôn dịch thuốc lá đang đe doạ tính mạng con người còn đáng sợ hơn cả AIDS
3. Tác hại của thuốc lá
Vì sao dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc trước khi phân tích tác hại của thuốc lá?
Tác giả mượn lời nói so sánh của Trần Hưng Đạo nhằm gây ấn tượng mạnh, làm nổi bật vấn đề chống thuốc lá như chống giặc ngoại xâm.
Dâu ví như sức khoẻ con người
Tằm ví như khói thuốc lá
=>Tằm ăn lá tới đâu biết tới đó còn khói thuốc lá người hút không thể thấy ngay tác hại của nó mà còn thấy sảng khoái nhả khói.
a. Tác hại đối với người hút
Vì sao khói thuốc lá lại có hại?
Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc như chất hắc ín; chất ô-xit cac-bon; chất nicotin…
Sức khoẻ con người
Lối sống đạo đức
- Với sức khoẻ con người:
+ viêm phế quản
+ hồng cầu bị phá hoại
+ ung thư phổi, ung thư vòm họng
+ bệnh tim mạch….
Người hút thuốc lá có thể mắc nhiều bệnh gì?

TỔNG QUAN BỆNH TẬT DO THUỐC LÁ
UNG THƯ VÒM HỌNG
UNG THƯ MIỆNG
UNG THƯ VÚ
THAI CHẾT LƯU
- Với lối sống đạo đức:
Tìm dẫn chứng trong bài để chứng tỏ rằng hút thuốc lá có ảnh hưởng xấu tới lối sống đạo đức?
… “đối với một thiếu niên Việt Nam muốn có 15000 đồng mua một bao 555 - vì đã hút thuốc là phải sang- chỉ có một cách là trộm cắp. Trộm một lần, quen tay. Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma tuý, con đường phạm pháp thực ra đã mở đầu với điếu thuốc. Người lớn hút thuốc trước mặt trẻ em, lấy điếu thuốc làm một cử chỉ cho biểu tượng quý trọng, chính là đã đẩy con em vào con đường phạm pháp”
b. Tác hại đối với cộng đồng xã hội
Tác giả đã đưa những dẫn chứng nào chứng tỏ hút thuốc lá có hại đối với cộng đồng xã hội?
“Vợ con, những người làm việc cùng phòng với những người nghiện thuốc lá cũng bị nhiễm độc, cũng bị đau tim, viêm phế quản, cũng bị ung thư” (tác hại về sức khoẻ cộng đồng)
... “chỉ riêng bệnh viêm phế quản của hàng triệu người cũng đã làm mất bao nhiêu ngày công lao động” (tác hại về kinh tế)

Tác giả bày tỏ sự căm tức nhất khi người hút thuốc lá ngồi cạnh ai? Tại sao?
Cạnh những người mang thai vì thai nhi dễ bị nhiễm độc tố từ khói thuốc lá rồi mẹ sẽ đẻ non, con sinh ra dễ suy yếu do đó hút thuốc cạnh một người đàn bà có thai là một tội ác
Tác giả dẫn lời: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!” nhằm phê phán thái độ gì?
Phê phán thái độ vô trách nhiệm của người hút thuốc lá đối với gia đình, cộng đồng và xã hội đồng thời bác bỏ luận điệu sai lầm của người hút thuốc lá.
4. Kiến nghị chống thuốc lá
Biện pháp chống thuốc lá ở các nước phát triển là gì?
Cấm hút thuốc lá nơi công cộng, phạt nặng người vi phạm
Sử dụng nhiều khẩu hiệu, tài liệu chống thuốc lá
Cấm quảng cáo thuốc lá trên báo trí và truyền hình
Ngoài những biện pháp chống thuốc lá như trên, em có đề xuất biện pháp gì khác?
Cấm bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên
Cấm hình thức khuyến mại thuốc lá dùng thử
Cấm sử dụng từ ngữ đánh lừa người tiêu dùng như (nhẹ, êm, nồng độ hắc ín thấp) …
Căn cứ vào bài học và thực tế em hãy so sánh việc hút thuốc lá ở các nước phát triển với nước ta trên 3 phương diện:
Chi phí
Chính sách
Các loại bệnh tật
Thấp
Quá lớn
Các nước hạn chế
Ta còn thả nổi
Thanh toán, hạn chế
Ta chưa chữa được còn thêm thuốc lá
Từ những so sánh trên em hãy nêu thái độ của tác giả khi viết những dòng cuối văn bản?
Cổ vũ hết mình cho chiến dịch và tin tưởng, hy vọng chiến dịch sẽ dành thắng lợi.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Nghệ thuật của văn bản thể hiện ở phương diện nào?
Ngôn ngữ hiện đại, độc đáo
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa nghị luận và thuyết minh
Kết hợp hài hoà giữa tư duy khoa học và tư duy hình tượng
2. Nội dung
Nội dung cơ bản của bài học là gì?
Tệ nghiện thuốc lá là ôn dịch nguy hiểm, huỷ hoại sức khoẻ người hút và cộng đồng xung quanh, gặm nhấm lối sống đạo đức con người muốn chống lại cần có quyết tâm và hành động lâu dài.
IV. Luyện tập
Bài tập củng cố; bài tập nhóm
Sử dụng 3 phút tìm các hình ảnh so sánh trong văn bản “Ôn dịch, thuốc lá”, nêu tác dụng các biện pháp so sánh ấy?
Tệ nghiện thuốc lá với ôn dịch
Ôn dịch thuốc lá với đại dịch AIDS
Khói thuốc lá như một thứ giặc vô hình gặm nhắm, huỷ hoại sức khoẻ con người
Tỷ lệ hút thuốc lá của người Việt Nam ngang với Châu Âu
Đáp án
Tác dụng:
Thuyết minh tác hại của thuốc lá diễn ra trên nhiều phương diện.
Dặn dò
- Làm bài tập 1,2 đọc thêm
Vẽ sơ đồ trình tự lập luận của văn bản
Nắm vững nội dung và nghệ thuật bài học
Chuẩn bị bài mới: Bài toán dân số
Vẽ tranh cổ động với chủ đề “Em chống thuốc lá”

Vậy trong khói thuốc lá có gì?
Trong khói thuốc lá có hơn 4.000 chất đã được định dạng, trong đó có 40 chất gây ung thư, có oxit carbon monoxide làm thiếu oxy và có nicotin gây nghiện.
Cũng như Heroine, cocaine và rượu, nicotine làm người là cứ phải tìm thuốc để hút. Hút thuốc lá là dạng nghiện phổ biến nhất hiện nay trên thế giới.
Khi nói đến các bệnh gây ra do thuốc lá bà con ta thường chỉ nghĩ đến các bệnh có liên quan trực tiếp đến đường hô hấp như viêm họng, viêm phế quản mãn hay ung thư phổi. Nhưng trên thực tế, những chất độc từ khói thuốc lá đã thâm nhập khắp nơi trong cơ thể, gây ra bệnh lý gần như ở tất cả cơ quan trong cơ thể người.

Hiện thuốc lá là nguyên nhân gây ra khoảng 40.000 ca tử vong mỗi năm ở Việt Nam. WHO dự báo với tỷ lệ hút thuốc hiện nay, ước tính khoảng 10% dân số sẽ chết vì thuốc lá. Số tiền tiêu phí vào mặt hàng độc hại này mỗi năm là hơn 8.000 tỷ đồng, tương đương 200.000 chiếc xe máy Drim hoặc 1,6 triệu tấn gạo, với số gạo này đủ nuôi hơn 1/8 dân số trong vòng 1 năm.
Trên quy mô toàn cầu, thuốc lá được WHO xếp vào hàng thứ 4 trong số 10 nguy cơ hàng đầu đe dọa sức khỏe, với khoảng 4,9 triệu ca tử vong mỗi năm. Nếu không có biện pháp can thiệp, con số này có thể lên đến 10 triệu vào năm 2030; trong đó 70% số thiệt hại sẽ thuộc về các nước đang phát triển.
