Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Ngữ văn 9
GV: Lê Hoài Nam
Trường TH & THCS Nậm Ét
LỜI RU TRÊN NƯƠNG (NHẠC: TRẦN HOÀN)
1. Tác giả:
- Sinh năm 1943, quê làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế. Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

2. Tác Phẩm:
- Bài thơ sáng tác năm 1971 khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên.
Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng


* Câu hỏi 1: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn 1? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Nhịp chày nghiêng...->... làm gối” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 1?
* Câu hỏi 2: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn 2? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 2 ?
* Câu hỏi 3: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn 3? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng. Mẹ địu em đi để giành trận cuối ” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 3?



* Câu hỏi 1:
“ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
...............
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối.”
- Hình ảnh gợi cảm
- Người mẹ vừa địu con, vừa giã gạo nuôi bộ đội.
* Câu hỏi 2:
-“ Mẹ đang tỉa bắp…...
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ”
- Nghệ thuật so sánh
- Người mẹ vừa địu con, vừa tỉa bắp cực khổ.
* Câu hỏi 3:
- “ Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
............
Mẹ địu em đi để giành trận cuối.”
- Nghệ thuật điệp từ
- Người mẹ vừa địu con, vừa tham gia chiến đấu để bảo vệ căn cứ.
* Câu hỏi: Em có nhận xét gì về công việc của người mẹ Tà-ôi?
=> Người mẹ Tà-ôi bền bỉ, quyết tâm trong công việc lao động, trong cuộc kháng chiến của dân tộc.

“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi.
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”



-> Hình ảnh ẩn dụ.



-> Tình yêu thương con thắm thiết, sâu đậm.

* Câu hỏi: Tìm những câu thơ mang sắc thái tình cảm song phương thể hiện ở từng khúc ru trong bài thơ?


- “ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương bộ đội”
- “ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương làng đói”
-“ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương đất nước”
 Thương con, thương bộ đội, thương quê hương đất nước và quyết tâm kháng chiến giành được tự do cho đất nước.
* Câu hỏi: Tìm những câu thơ thể hiện mong ước của người mẹ qua từng khúc ru và chỉ ra cụ thể những mong ước đó?


+ Khúc ru 1: “Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân...”
 Qua giã gạo - mong con về sau lớn lên trong no đủ.
+ Khúc ru 2: “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi ”
 Qua tỉa bắp - mong con khôn lớn về sau có sức khỏe.
+ Khúc ru 3: “Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do”
 Qua tham gia chiến đấu - mong con khôn lớn trong đất nước tự do.
 
=> Mong con khôn lớn, mạnh khỏe và khát vọng thống nhất đất nước
* Câu hỏi: Qua bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” tác giả muốn ngợi ca ai và ngợi ca về điều gì?
=> Ngợi ca tình cảm thiết tha và cao đẹp của bà mẹ Tà-ôi dành cho con, cho quê hương, đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
* Bài tập 2: Học xong bài thơ em có tình cảm như thế nào với hình ảnh người mẹ Tà-ôi - Người mẹ Việt Nam?

-> Khâm phục, kính trọng và luôn ghi nhớ công ơn của những người mẹ Việt Nam.
* Dặn dò:
- Học thuộc nội dung bài, thuộc lòng bài thơ, phần ghi nhớ SGK-155
- Trình bày, nhận xét về giọng điệu của bài thơ.
- Chuẩn bị bài: Ánh trăng.
CHÚC
CÁC
EM
HỌC
TỐT