Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

về dự giờ thăm lớp 9C
Nhiệt liệt chào mừng các thầy giáo, cô giáo
Giáo viên: Chu thị thu
Trường: THCS liên nghĩa
Kiểm tra bài cũ
Khoanh tròn vào nhận định nói đúng nhất ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa:
A. Hiện diện như tình cảm ấm áp của bà dành cho cháu
B. Là chỗ dựa tinh thần của người cháu trong những năm tháng tuổi thơ
C. Là sự cưu mang, đùm bọc, chăm chút của bà dành cho cháu
D. Cả A, B, C đều đúng
văn bản
(Nguyễn khoa điềm)
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
1. Tác giả
* Thân thế
Sinh năm 1943
Quê: Thừa Thiên Huế
Gia đình: Trí thức cách mạng
* Cuộc đời và sự nghiệp:
- Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ
* Các tác phẩm chính:
+ Đất và khát vọng
+ Mặt đường khát vọng
+ Đất ngoại ô
* Đề tài: viết nhiều về quê hương, về những con người dân tộc Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước
* Phong cách sáng tác: thơ ông giàu hình ảnh, giàu cảm xúc và mang giá trị nhân văn cao cả
(Nguyễn khoa điềm)
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
1. Tác giả
a. Đọc - chú thích
2. Tác phẩm
(Nguyễn khoa điềm)
Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:

Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân…

Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi…

Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn là người Tự do…
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Nguyễn Khoa Điềm
cu-Tai
a-kay
Ka-lưi
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
1. Tác giả
a. Đọc - chú thích
2. Tác phẩm
b. Ho�n c?nh sáng tác
- Bài thơ được viết năm 1971 là thời kì ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc, khi nhà thơ đang công tác tại chiến khu miền Tây Thừa Thiên Huế
In trong tập "Đất và khát vọng"
(Nguyễn khoa điềm)
c. Thể thơ:
Tự do
d. Phương thức biểu đạt:
biểu cảm (kết hợp với tự sự và miêu tả)
e. Bố cục:
3 phần
? 3 khúc hát ru
II/ Phân tích
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
- Kết cấu: mỗi khúc hát ru đều có 2 lời ru:
+ Lời ru của tác giả
+ Lời ru của mẹ
- Ngôn ngữ, giọng điệu: Sử dụng những từ để gọi (ơi, hỡi), giọng thơ tha thiết ngọt ngào (đặc trưng của hát ru)
(nhằm khắc họa hình ảnh bà mẹ Tà ôi)
(tình cảm và mơ ước của mẹ)
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn khoa điềm)
Câu hỏi thảo luận: (5 phút)
Nhóm 2: ở lời ru của mẹ tình yêu con gắn liền với tình cảm nào? Sự phát triển trong tình cảm của mẹ như thế nào? Nhận xét về tình cảm của người mẹ trong kháng chiến?
Nhóm 1: Công việc của người mẹ được tác giả khắc họa qua 3 khúc hát ru là những công việc gì? Tìm những câu thơ khắc họa hình ảnh người mẹ khi làm những công việc ấy? Em có nhận xét gì về phạm vi công việc của người mẹ ở khúc hát ru thứ nhất đến khúc hát ru thứ ba? Qua đó hình ảnh người mẹ Tà ôi hiện lên như thế nào?
Nhóm 3: Mẹ gửi mơ ước gì của mình vào giấc mơ của con? Nhận xét về những ước mơ của mẹ
5:00
4:59
4:58
4:57
4:56
4:55
4:54
4:53
4:52
4:51
4:50
4:49
4:48
4:47
4:46
4:45
4:44
4:43
4:42
4:41
4:40
4:39
4:38
4:37
4:36
4:35
4:34
4:33
4:32
4:31
4:30
4:29
4:28
4:27
4:26
4:25
4:24
4:23
4:22
4:21
4:20
4:19
4:18
4:17
4:16
4:15
4:14
4:13
4:12
4:11
4:10
4:09
4:08
4:07
4:06
4:05
4:04
4:03
4:02
4:01
4:00
3:59
3:58
3:57
3:56
3:55
3:54
3:53
3:52
3:51
3:50
3:49
3:48
3:47
3:46
3:45
3:44
3:43
3:42
3:41
3:40
3:39
3:38
3:37
3:36
3:35
3:34
3:33
3:32
3:31
3:30
3:29
3:28
3:27
3:26
3:25
3:24
3:23
3:22
3:21
3:20
3:19
3:18
3:17
3:16
3:15
3:14
3:13
3:12
3:11
3:10
3:09
3:08
3:07
3:06
3:05
3:04
3:03
3:02
3:01
3:00
2:59
2:58
2:57
2:56
2:55
2:54
2:53
2:52
2:51
2:50
2:49
2:48
2:47
2:46
2:45
2:44
2:43
2:42
2:41
2:40
2:39
2:38
2:37
2:36
2:35
2:34
2:33
2:32
2:31
2:30
2:29
2:28
2:27
2:26
2:25
2:24
2:23
2:22
2:21
2:20
2:19
2:18
2:17
2:16
2:15
2:14
2:13
2:12
2:11
2:10
2:09
2:08
2:07
2:06
2:05
2:04
2:03
2:02
2:01
2:00
1:59
1:58
1:57
1:56
1:55
1:54
1:53
1:52
1:51
1:50
1:49
1:48
1:47
1:46
1:45
1:44
1:43
1:42
1:41
1:40
1:39
1:38
1:37
1:36
1:35
1:34
1:33
1:32
1:31
1:30
1:29
1:28
1:27
1:26
1:25
1:24
1:23
1:22
1:21
1:20
1:19
1:18
1:17
1:16
1:15
1:14
1:13
1:12
1:11
1:10
1:09
1:08
1:07
1:06
1:05
1:04
1:03
1:02
1:01
1:00
0:59
0:58
0:57
0:56
0:55
0:54
0:53
0:52
0:51
0:50
0:49
0:48
0:47
0:46
0:45
0:44
0:43
0:42
0:41
0:40
0:39
0:38
0:37
0:36
0:35
0:34
0:33
0:32
0:31
0:30
0:29
0:28
0:27
0:26
0:25
0:24
0:23
0:22
0:21
0:20
0:19
0:18
0:17
0:16
0:15
0:14
0:13
0:12
0:11
0:10
0:09
0:08
0:07
0:06
0:05
0:04
0:03
0:02
0:01
0:00
Hết giờ
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
* Công việc:
giã gạo, nuôi bộ đội
tỉa bắp
chuyển lán, đạp rừng
- Việc giã gạo: Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời
- Việc tỉa bắp: Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng
- Việc chuyển lán, đạp rừng:
Mẹ địu em đi để giành trận cuối

II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
Mồ hôi
nóng hổi
nhấp nhô
Lưng núi thì to
lưng mẹ nhỏ
Mặt trời
Mặt trời
=> Công việc vất vả, gian khổ nhưng vinh quang
Nghệ thuật hoán dụ, đối lập
Tự sự
=> Vừa nuôi quân, vừa sản xuất và tham gia chiến đấu
ẩn dụ
? con là ánh sáng, là niềm tin, là ý chí, tương lai và sự sống của mẹ
=>
Người phụ nữ kháng chiến tảo tần gánh vác mọi trọng trách của gia đình, quê hương và đất nước
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
* Công việc:
* Tình cảm:
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
* Công việc:
* Tình cảm:
- thương a-kay, thương bộ đội
- thương a-kay, thương làng đói
- thương a-kay, thương đất nước
? tình yêu con gắn liền với tình yêu bộ đội, làng bản, đất nước
=> tình cảm cao đẹp của người phụ nữ kháng chiến
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
? điệp ngữ
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
* Công việc:
* Tình cảm:
* Mơ ước:
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua 3 khúc hát ru
* Công việc:
* Tình cảm:
* Mơ ước:
- Hạt gạo trắng ngần - Con lớn... lún sân
- Hạt bắp lên đều - con phát mười ka lưi
- được thấy Bác Hồ - con lớn làm người tự do
? ước mơ con khôn lớn trở thành người có ích cho gia đình, cho bản làng, cho đất nước, đất nước được thống nhất, con người được tự do
=> Đó là mơ ước bình dị cao đẹp
* Hình ảnh người mẹ Tà ôi - người phụ nữ kháng chiến: vừa mang vẻ đẹp của người phụ nữ truyền thống, vừa toát lên vẻ đẹp của tư tưởng nhận thức mang tính thời đại.
II/ Phân tích
1. Đặc điểm của những khúc hát ru
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
II/ Phân tích
1. Nghệ thuật
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
III/ Tổng Kết
ý kiến nào sau đây nói đúng nhất về nghệ thuật đặc sắc của bài thơ:
A. Kết cấu độc đáo, giọng điệu sôi nổi, trẻ trung.
B. Kết cấu độc đáo, giọng điệu phù hợp với tình cảm tha thiết của tác giả.
C. Điệp khúc hát ru, giọng thơ ngọt ngào, kết hợp với một số biện pháp tu từ: ẩn dụ, hoán dụ...
D. Giọng thơ ngọt ngào, hình ảnh thơ chân thực, gợi cảm.
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
II/ Phân tích
1. Nghệ thuật
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
III/ Tổng Kết
- Điệp khúc hát ru
- Giọng thơ ngọt ngào
- Kết hợp với một số biện pháp tu từ: ẩn dụ, hoán dụ...
2. Nội dung
- Ngợi ca tình thương yêu con gắn liền tình yêu quê hương đất nước của người mẹ Tà-ôi.
- Thể hiện tình yêu quê hương đất nước, ý chí chiến đấu và khát vọng thống nhất đất nước của nhân dân ta trong kháng chiến chống Mĩ.
(Nguyễn khoa điềm)
văn bản
Tiết 57 Tự học có hướng dẫn
khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
II/ Phân tích
I/ Đọc - Tìm hiểu chung
III/ Tổng Kết
IV/ Luyện tập
Bài tập: Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" có gì kế thừa và đổi mới so với những khúc hát ru truyền thống?
(Nguyễn khoa điềm)
Điểm chung kế thừa:
+ Tình thương yêu con, mơ ước con nên người.
+ Giọng điệu ngọt ngào, thắm thiết.
Điểm riêng, mới:
Hướng dẫn về nhà

- Học thuộc lòng diễn cảm bài thơ
- Viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 6 đến 8 câu) nêu cảm nhận về hình ảnh người mẹ Tà ôi
- Soạn bài "ánh trăng"
Kính chúc sức khỏe các thầy cô!
Chúc các em chăm ngoan học giỏi!