Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Tập thể lớp 9A4
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự tiết học!
Kiểm tra bài cũ
Hãy chép chính xác những câu thơ
có nội dung phù hợp với hình ảnh?
Viết một đoạn văn ngắn phân tích đoạn thơ ấy?
( Nguyễn Khoa Điềm)
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
I> Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích.
1> Đọc.
Hướng dẫn đọc
* Đọc với giọng êm ái, ngọt ngào,
dìu dặt, vấn vương.
*. Thể hiện tình cảm thiết tha, trìu mến.
Sinh năm 1943, quê ở huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế.
Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Từng làm Tổng thư ký hội nhà văn Việt Nam.Từ năm 2000, Trưởng ban Tư tưởng văn hoá Trung Ương.
Sáng tác năm 1971, khi tác giả đang công tác tại chiến khu miền tây Thừa Thiên Huế.
I.Hướng dẫn đọc, tìm hiểu chú thích
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
(Nguyễn Khoa Điềm)
2. Tìm hiểu chú thích.
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân.
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka- lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ cho ngoan đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
-Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
-Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do.
Cu Tai : Bé trai tên là Tai
A-kay: con
(Tiếng dân tộc Tà- Ôi )
Ka-lưi: Tên ngọn núi ở phía tây Thừa Thiên -Huế.
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
(Nguyên Khoa Điềm)
Dân tộc Tà ôi
Còn gọi là Pa co (Nghĩa là người ở miền núi cao).
là một trong những dân tộc có lịch sử lâu đời
trên dãy Trường Sơn.
Dân tộc Tà ôi cư trú tập trung chủ
yếu ở các huyệnA lưới, Phong Điền
(Thừa Thiên Huế).
Thuộc nhóm ngôn ngữ Môn- Khơ-me,
gần gũi với tiếng Bru- Vân Kiều và Cơ tu.
Cộng đồng dân tộc Tà ôi ở
Việt Nam gồm có ba nhóm chính.
Nhóm Tà ôi chính dòng,
nhóm Pa cô và nhóm Pa hi.
I. Hướng dẫn đọc- Tìm hiểu chú thích.
1. Đọc - Chú thích.
a,Tác giả- Tácphẩm.
b. Tìm hiểu từ khó.
II. Hướng dẫn tìm hiểu nội dung
1. Tìm hiểu cấu trúc.
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
(Nguyễn Khoa Điềm)
Ng­êi mÑ Tµ «i th­¬ng con,
th­¬ng bé ®éi, th­¬ng d©n
lµng vµ ®Êt n­íc.
Bài thơ được xây dựng bằng cấu trúc
rất đặc biệt. Theo em đó là cấu
trúc gì?
Cấu trúc lặp.
+> Lặp cấu trúc.
Bài thơ gồm ba khúc ru. Mỗi
khúc ru được tạo bởi hai lời ru:
- Lời ru em (tác giả nhập vai)
- Lời ru con trực tiếp của mẹ.

+> Lặp lời và lặp câu.
Mở đầu lời ru em của tác giả
và lời ru con trực tiếp của mẹ
được lặp lại trong từng khúc ru.
+> Lặp nhịp
Phần lớn các câu thơ đều ngắt
nhịp 4/4.
Cách cấu trúc bài thơ có tác dụng nghệ thuật như thế nào
=> Tác dụng: Tạo kết cấu, bố cục
cân đối gần với âm nhạc, phù hợp
với hát ru.
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích.
1. Hướng dẫn đọc.
2. Tìm hiểu chú thích.
a. Tác giả.
b. Tác phẩm.
c. Tìm hiểu từ khó.
II. Hướng dẫn tìm hiểu văn bản.
1. Tìm hiểu cấu trúc.
2. Tìm hiểu nội dung.
Nhân vật trữ tình biểu hiện cảm nghĩ
của tác giả trong bài thơ là ai?
Người mẹ Tà ôi thương con,thương bộ đội,
thương dân làng, thươngđất nước.
Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
Thi ghép nhanh
Hình ảnh người mẹ Tà- ôi
qua các khúc ru.
Hình ảnh người mẹ Tà-ôi
qua khúc ru I
Hình ảnh người mẹ Tà-ôi
qua khúc ru II
Hình ảnh người mẹ Tà -ôi
qua khúc ru III
Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua các khúc ru
Biểu hiện
Hình ảnh thơ nói về
sự vất vả của mẹ
Biện pháp nghệ thuật
Tình cảm của mẹ
Ước mơ của mẹ
Khúc ru thứ nhất
Khúc ru thứ hai
Khúc ru thứ ba
Địu con.
Giã gạo nuôi bộ đội
Mồ hôi rơi
Vai mẹ gầy
Nhịp chày nghiêng/giấc ngủ em nghiêng
Vai gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi/tim hát thành lời
Thương A- kay
Thương bộ đội
Hạt gạo trắng ngần
Vung chày lún sân
Địu con
Tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi/ to
Lưng mẹ/ nhỏ
Mặt trời của bắp/ nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ/nằm trên lưng
Thương A- kay
Thương làng đói
Hạt bắp lên đều
Phát mười Ka- lưi
Công việc
Địu con
Chuyển lán, đạp rừng
Giành trận cuối
Chuyển lán, đạp rừng
Đến chiến trường, giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ /tới chiến trường
Từ trong đói khổ/ vào Trường Sơn
Thương A- kay
Thương đất nước
Được thấy Bác Hồ
Làm người tự do
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
- Kết cấu bài thơ đặc sắc, đan xen hài hoà lời ru của tác giả, của mẹ.
- Giọng thơ ngọt ngào, tha thiết.
- Kết hợp hài hoà tự sự - trữ tình, hình ảnh thơ mới lạ, gợi cảm xúc và liên tưởng

Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Hướng dẫn đọc- Tìm hiểu chú thích
1. Đọc.
2. Chú thích.
a. Tác giả.
b. Tác phẩm.
c. Tìm hiểu từ khó.
II/ Hướng dẫn tìm hiểu nội dung.
1. Cấu trúc.
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua các khúc ru
III. Tổng kết
Em có nhận xét gì
về nghệ thuật của bài thơ?
1. Nghệ thuật

- Ngợi ca tình thương yêu con gắn liền tình yêu quê hương đất nước của người mẹ Tà-ôi.
- Thể hiện tình yêu quê hương đất nước, ý chí chiến đấu và khát vọng thống nhất đất nước của nhân dân ta trong kháng chiến chống Mĩ.
2. Nội dung
Nội dung của bài thơ
đề cập tới những tình cảm nào?
Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Đọc - chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
a. Tác giả
b. Tác phẩm
c. Tìm hiểu từ khó
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cấu trúc
2. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua các khúc ru
Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua khúc ru thứ nhất
Trong lời ru của tác giả,
người mẹ Tà- ôi hiện lên
qua công việc cụ thể nào?
ý nghĩa công việc ấy?
Công việc:
Địu con
Giã gạo nuôi bộ đội
Công việc truyền thống mang ý nghĩa lớn lao.
Mẹ giã gạo chày tay, con đang ngủ trên lưng.
Cảm nhận của em về hai câu thơ:
* Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng.
*Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời
Từ láy "Nhấp nhô" =>Người mẹ địu con giã gạo, đôi vai gầy của mẹ nâng giấc ngủ cho con.
Hình ảnh hoán dụ: "Tim hát" =>Lời ru cất lên từ trái tim đầy ắp tình yêu thương của mẹ.
Tình cảm:
Có bao nhiêu tình yêu thương trong lời ru của mẹ?
Thương A-kay
Thương bộ đội
Thương con như thương bộ đội
Lòng yêu con gắn liền với yêu người kháng chiến
Ước mơ:
Trong lời ru của mẹ có điều ước nào? Em nghĩ gì về điều ước này?
Hạt gạo trắng ngần
Vung chày lún sân
Ước mơ chân thật và cao quý
Người mẹ lao động nghèo lo cho kháng chiến
Em có nhận xét gì
về
người mẹ Tà ôi
qua khúc ru đầu tiên?
Người mẹ lao động nghèo, chịu thương,
chịu khó, lòng yêu thương con
gắn liền với tình yêu người kháng chiến
Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Đọc - chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
a. Tác giả
b. Tác phẩm
c. Tìm hiểu từ khó
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cấu trúc
2. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua các khúc ru
B> Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua khúc ru thứ hai
Công việc:
Công việc của mẹ
có gì thay đổi
so với khúc ru đầu tiên?
Địu con
Tỉa bắp trên núi
Người mẹ cần cù, đảm đang
Vừa địu con, vừa làm rẫy
Hình ảnh người mẹ
được đặc tả qua chi tiết nào?
Lưng núi thì to/ Lưng mẹ nhỏ
=> So sánh, đối lập
làm nổi bật những gian lao của mẹ
Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh
mặt trời trong hai câu thơ:
* Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
* Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
H/ ảnh ẩn dụ liên tưởng.Em cu Tai
là nguồn sống, là sức mạnh của mẹ.
Trong lời ru của mẹ
có điều gì day dứt?
Tình cảm:
Thương A-kay
Thương làng đói
Thương con, thương dân làng đói khổ.
Tình yêu thương cộng đồng
Ước mơ:
Mẹ mơ ước điều gì?
Hạt bắp lên đều
Phát mười Kalưi
Giản dị, chân thật. Con lớn lên, khoẻ
mạnh đem lại ấm no cho mọi người.
Từ những yêu thương ấy,
đã nói gì về người mẹ?
=> Tình mẫu tử thắm thiết sâu nặng của mẹ
gắn liền với tình yêu thương quân dân, cách mạng.
Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Đọc - chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
a. Tác giả
b. Tác phẩm
c. Tìm hiểu từ khó
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cấu trúc
2. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua các khúc ru
Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua khúc ru thứ ba.
Công việc:
Có điều gì mới
trong công việc của mẹ?
Địu con, chuyển lán, đạp rừng
Giành trận cuối.
Công việc trực tiếp.
Mẹ trở thành chiến sỹ.
Nhận xét về hình ảnh thơ:
Từ trên lưng mẹ em tới chiến trương
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
Từ trên lưng mẹ em tới chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
Hình ảnh mang tính khái quát về sự trưởng
thành, lớn mạnh của cuộc chiến tranh nhân dân.
Tình cảm:
Tình cảm của mẹ
có sự thay đổi thế nào?
Thương A-kay
Thương đất nước.
Tình yêu thương rộng mở.
Ước mơ:
Ước mơ sau cùng của mẹ là gì?
Tại sao mẹ lại mơ như vậy?
Được thấy Bác Hồ
Làm người tự do.
Là ước vọng chung của người Tà ôi.
Khát vọng của dân tộc.
Những điều ấy đã
nói gì về người mẹ Tà ôi?
=> Người mẹ yêu con, yêu nước nồng nàn,
tha thiết với độc lập tự do.
I. Đọc - chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
a. Tác giả
b. Tác phẩm
c. Tìm hiểu từ khó
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cấu trúc
2. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi qua các khúc ru
- Kết cấu bài thơ đặc sắc, đan xen hài hoà lời ru của tác giả, của mẹ.
- Giọng thơ ngọt ngào, tha thiết.
- Kết hợp hài hoà tự sự - trữ tình, hình ảnh thơ mới lạ, gợi cảm xúc và liên tưởng

Tiết 58.Hướng dẫn đọc thêm.
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
I. Hướng dẫn đọc- Tìm hiểu chú thích
1. Đọc.
2. Chú thích.
a. Tác giả.
b. Tác phẩm.
c. Tìm hiểu từ khó.
II/ Hướng dẫn tìm hiểu nội dung.
1. Cấu trúc.
2. Hình ảnh người mẹ Tà ôi qua các khúc ru
III. Tổng kết
Em có nhận xét gì
về nghệ thuật của bài thơ?
1. Nghệ thuật

- Ngợi ca tình thương yêu con gắn liền tình yêu quê hương đất nước của người mẹ Tà-ôi.
- Thể hiện tình yêu quê hương đất nước, ý chí chiến đấu và khát vọng thống nhất đất nước của nhân dân ta trong kháng chiến chống Mĩ.
2. Nội dung
Nội dung của bài thơ
đề cập tới những tình cảm nào?
Đọc kĩ câu hỏi sau và chọn đáp án nào em cho là đúng nhất
Câu 1
Nhận định nào nói đúng nhất những nét đặc biệt trong cách cấu tạo của các đoạn thơ của bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ?
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc kĩ câu hỏi sau và chọn đáp án nào em cho là đúng nhất
Câu 2
Nhận định nào không nói về vẻ đẹp của người mẹ được thể hiện qua bài thơ?
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
(Nguyễn Khoa Điềm)
Nhà thơ Trần Phương Trà kể:
" Nguyễn Khoa Điềm ít nói, lặng lẽ làm việc nhưng bên trong cái dáng dong dỏng, gầy xanh ấy là cả sự suy nghĩ, nung nấu, kiếm lời giải đáp cho những vấn đề mà Điềm đang băn khoăn tìm tòi. Nhiều lần, vừa gùi gạo lên dốc cao, Điềm vừa lẩm nhẩm làm thơ..Một lần, về đến nhà, chỉ kịp đặt gùi gạo xuống, vớ chiếc khăn mặt lau mồ hôi, Điềm ngồi vào bàn, ghi ngay bài thơ " Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" rồi đưa cho tôi. Tôi thú vị đọc bài thơ và sung sướng nói với Điềm: " Đây là một bài thơ hay viết về đồng bào dân tộc thiểu số. Xin chúc mừng Điềm"
Tiết 58. Hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
(Nguyễn Khoa Điềm)
Hướng dẫn về nhà
Bài tập :
Cảm xúc, suy nghĩ của em về hình tượng người mẹ Tà-ôi trong " Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ"
Trình bày bằng đoạn văn ( 8- 10 câu).
Gợi ý viết đoạn văn
Hình tượng người mẹ Tà-ôi:
Đảm đang, giàu ý chí, nghị lực và niềm tin thắng lợi.
Tình thương yêu con hoà lẫn tình yêu quê hương đất nước.
Ước mơ , khát vọng cháy bỏng, ý chí thống nhất đất nước.
Giờ học kết thúc
Kính chúc các thầy cô
và các em học sinh mạnh khoẻ!