Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN LỚP 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc lòng bài thơ “Bếp lửa ”Bằng Việt, phân tích hình ảnh “bếp lửa” trong bài thơ?
Tiết 57

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Nguyễn Khoa Điềm
Tiết 57
Tiết 57:
KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊNLƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
TIẾP XÚC VĂN BẢN
Đọc




- Hướng dẫn đọc: Giọng tha thiết ngọt ngào, lưu ý các đoạn điệp khúc, các câu thơ có đối xứng.

TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
I, TIẾP XÚC VĂN BẢN
2,Chú thích
a.Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm
- Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943, quê ở Phong Hòa, Phong Điền, Thừa Thiên – Huế.
Ông thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong thời chống Mĩ cứu nước.
Ông từng giữ nhiều trọng trách quan trọng: Tổng thư kí Hội nhà văn Việt Nam, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban văn hóa tư tưởng trung ương.

TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
I, TIẾP XÚC VĂN BẢN
2,Chú thích
a.Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm
Tác phẩm chính :
- Đất ngoại ô (Tập thơ - 1973)
Mặt đường khát vọng (Trường ca -1974 )
Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (Tập thơ 1986) ..

TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉLỚN TRÊN LƯNG MẸ
I, TIẾP XÚC VĂN BẢN
2,Chú thích
a.Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm
b. Tác phẩm
- Bài thơ “khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” sáng tác năm 1971.
- Bài thơ đã được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc thành bài hát nổi tiếng “Lời ru trên nương”.


TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
I, TIẾP XÚC VĂN BẢN
2,Chú thích
a.Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm
b. Tác phẩm
Phương thức biểu đạt: Tự sự + Miêu tả + trữ tình
Thể thơ 8 chữ, mang âm hưởng của lời ru

TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉLỚN TRÊN LƯNG MẸ
I, TIẾP XÚC VĂN BẢN
2,Chú thích
3. Bố cục: 3 phần
Nguyễn Khoa Điềm
+ P1: Từ đầu đến lún sân.
- Khúc hát ru con khi người mẹ giã gạo nuôi bộ đội
+ P2 Hai khổ thơ tiếp theo.
-Khúc hát ru khi người mẹ đang làm công việc LĐSX của người dân ở chiến khu.
+ P3 Còn lại.
- Khúc hát ru khi người mẹ cùng dân làng tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ.
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
*, Nhan đề bài thơ
Sự kết hợp của hai cụm từ quen thuộc.
Khúc hát ru
Những em bé lớn trên lưng mẹ.
=>Khi ghép 2 cụm từ lại thành nhan đề thì gây cho người đọc sự tò mò, ngạc nhiên. Đó là sự độc đáo trong nhan đề của bài thơ.
Tiết 57:
KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊNLƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II. Phân tích văn bản





1. Khúc hát ru thứ nhất
Hai lời ru:
*, Lời ru của tác giả: Người mẹ đang giã gạo nuôi bộ đội
“Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời”
Ẩn dụ, từ láy gợi hình, điệp ngữ,nhip thơ linh hoạt.
Công việc nặng nhọc,đều đều của người mẹ góp phần nuôi bộ đội trong kháng chiến. Mẹ làm việc, em bé thì ngủ say theo nhịp ru của mẹ.Hai mẹ con như hòa vào một nhịp (Mẹ cố gắng làm việc, hát ru con bằng tiếng hát từ trong sâu thẳng tâm hồn mình)
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
1. Khúc hát ru thứ nhất
Hai lời ru:
*, Lời ru của mẹ:
“Mẹ thương A -kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân”
Tình cảm của mẹ dành cho hai đối tượng: con và bộ đội hòa làm một.(Tình cảm riêng gắn bó, hòa quyện với tình cảm chung)
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ hai
Hai lời ru:
*, Lời ru của tác giả:
“Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka - lưi “
-> Công việc lao động sản xuất của người dân ở chiến khu.
Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ .-> So sánh
=> Sự chịu đựng gian khổ của người mẹ giữa núi rừng mênh mông heo hút.
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ hai
Hai lời ru:
*, Lời ru của tác giả:
“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”
=>Con là nguồn hạnh phúc ấm áp vừa gần gũi,
vừa thiêng liêng của đời mẹ. Chính con đà góp phần
sưởi ấm lòng tin yêu,ý trí của mẹ trong cuộc sống.
”Mặt trời “ấy nằm ngay trên lưng,
vô cùng gần gũi như một phần cơ thể của mẹ, cùng mẹ sống và làm việc.
=> Hình ảnh ẩn dụ
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ hai

*, Lời ru của mẹ:
“Mẹ thương A- kay, mẹ thương làng đói”
-> Điệp ngữ, liệt kê.
- Tình cảm thương con, thương dân làng, quê hương gian khổ
“Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka - lui”
Ước mơ : + Hạt bắp lên đều
+, Con mai sau lớn sẽ mạnh khỏe, mạnh mẽ trong lao động sản xuất.
=> Mơ ước giản dị, mộc mạc, có quan hệ chặt chẽ và tự nhiên với công việc mẹ đang làm.
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ ba

*, Lời ru của tác giả:
“Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
……………………….dành trận cuối”
-> Mẹ cùng dân làng tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ,
di chuyển lực lượng.
Mẹ đang làm công việc của người chiến sĩ,
®¸nh Mü ngay trªn quª h­¬ng m×nh, bu«n lµng m×nh.

"Từ trên lưng mệ em tới chiến trường
Từ trong đói khổ em vào trường sơn"
-Khái quát sự thật thần kỳ của cuộc kháng chiến:
đồng bào quân và dan các dân tộc VN
đã lớn mạnh và trưởng thành vượt bậc để có
được thắng lợi vẻ vang đại thắng mùa xuân 1975.
Đó là sự lớn mạnh vượt bậc, trưởng thành nhanh chóng,
kì lạ của những chiến sĩ trẻ từ trên lưng mẹ, từ trong đói khổ mà ra, mà nên.
TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ ba

*, Lời ru của mẹ:

-“MÑ th­¬ng a-kay, mÑ th­¬ng ®Êt n­íc”
NT: ®iÖp ng÷.
- T×nh th­¬ng con g¾n liÒn víi t×nh th­¬ng, t×nh yªu ®Êt n­íc.
- “Con m¬ cho mÑ ®­îc thÊy B¸c Hå
Mai sau con lín lµm ng­êi tù do”
- M¬ ­íc n­íc nhµ thèng nhÊt, B¾c- Nam sum häp, mong ­íc con ®­îc lµm ng­¬i d©n cña mét ®Êt n­íc hoµ b×nh- ®ång thêi lµ niÒm tin.
M¬ ­íc cã mèi quan hÖ ch¾t chÏ víi c«ng viÖc mµ mÑ ®ang lµm, ®©y cßn lµ ­íc m¬ cña ND ta.

TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Khúc hát ru thứ ba
*, Lời ru của mẹ:

+ H¹t g¹o tr¾ng (v× mÑ ®ang gi· g¹o)
+ Con sau nµy lín lªn khoÎ m¹nh
( vung chµy lón s©n cã thÓ gi· ®­îc nhiÒu h¹t g¹o tr¾ng)
=>¦íc mong gi¶n dÞ, g¾n bã chÆt chÏ
vµ tù nhiªn víi c«ng mÑ ®ang lµm.


TIẾT 57:KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚNTRÊN LƯNG MẸ
Nguyễn Khoa Điềm
II, PHÂN TÍCH VĂN BẢN
III, TỔNG KẾT _ GHI NHỚ

1- Nghệ thuật:
- Nhan đề độc đáo
- Bố cục lặp lại có phát triển (ở ND )
- Giọng điệu tha thiết ngọt ngào.
2- Nội dung(SGK/155)
*Ghi nhớ (SGK155)
Bà mẹ Tà ôi đã có những ước mơ gì?
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Ước mơ