Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Kiểm tra bài cũ
_Năm 1969_Đó là thời kì ác liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước
_ Không có kính, rồi xe không có đèn
Không có mui xe,thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim
Tiết 58
hướng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Nguyễn Khoa Điềm
I.Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích.

1.Hướng dẫn đọc :

Đọc với gịọng êm ái , ngọt ngào , dìu dặt vấn vương . Thể hiện tình cảm thiết tha , trìu mến.
2 . Hướng dẫn tìm hiểu chú thích.
- T¸c gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm :
+Thân thế :Sinh năm 1943-Quê ở Thừa Thiên -Huế trong một gia đình trí thức Cách mạng.
Tốt nghiệp ĐHSP năm 1964 về quê tham gia kháng chiến chống Mỹ .
+ Sù nghiÖp :
¤ng lµ nhµ th¬ tiªu biÓu vµ tr­ëng thµnh trong thêi chèng Mü .vµ ®· tõng gi÷ c¸c chøc vô : Tæng th­ ký héi nhµ v¨n ViÖt Nam – ñy viªn bé chÝnh trÞ – Tr­ëng ban t­ T­ëng v¨n hãa trung ­¬ng .
-Tác phẩm :
+Năm sáng tác : 1971- Là thời kỳ ác liệt trong cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của dân tộc .
+Hoàn cảnh sáng tác : Khi nhà thơ đang công tác tại chiến khu miền tây Thừa Thiên.
II Hướng dẫn tìm hiểu bài thơ.
1 Tìm hiểu chung về bài thơ:
-Bài thơ chia làm 3 phần
- Mỗi phần 2 khổ
- Mỗi phần là một khúc hát - 3 phần là ba khúc hát
-Đều bắt đầu bằng 2 câu :
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ

Kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ :
- ngủ ngoan a- kay ơi ,ngủ ngoan a-kay hỡi
- Ngắt nhịp giữa dòng .
-Tác dụng :
-Tạo giọng điệu êm ái,dìu dặt ngọt ngào ,thiết tha trìu mến.
2 Hướng dẫn phân tích
- 3 nội dung chính :
+ Hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong 3 khúc hát.
+ Tình cảm của người mẹ Tà-ôi với con trong 3 khúc hát ..
+Ước mơ của người mẹ Tà-ôi trong 3 khúc hát .
a/ Hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong 3 khúc hát.
-Trong các công việc :+Giã gạo
+ Tỉa bắp
+ Chuyển lán đạp rừng
-Vừa nuôi quân, vừa sản xuất , vừa chiến đấu của người dân chiến khu.
- Vừa địu con trên lưng vừa làm việc ->rất vất vả
+Việc giã gạo : Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
+Việc tỉa bắp : Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
+ Việc chuyển lán đạp rừng :
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường sơn
- Đó là người mẹ-người phụ nữ , dũng cảm , đảm đang , giỏi việc nước đảm việc nhà.
b/ T×nh c¶m cña ng­êi mÑ Tµ-¬i víi con trong 3 khóc h¸t .
- T×nh c¶m mÑ con g¾n víi t×nh yªu con ng­êi , t×nh yªu quª h­¬ng , t×nh yªu ®Êt n­íc .
MÑ th­¬ng a-kay – mÑ th­¬ng bé ®éi
MÑ th­¬ng a-kay – mÑ th­¬ng lµng ®ãi
MÑ th­¬ng a-kay – mÑ th­¬ng ®Êt n­íc
-§ã lµ t×nh c¶m cao ®Ñp , gi¶n dÞ ,b¾t nguån tõ t×nh yªu con ng­êi mét t×nh yªu m¸u thÞt ,lín réng thµnh t×nh yªu ®Êt n­íc .
- MÆt trêi ë c©u mét lµ mÆt trêi thËt , mÆt trêi ë c©u hai lµ mÆt trêi Èn dô – mÆt trêi Êy chÝnh lµ ®øa con –lµ t­¬ng lai – lµ hy väng – lµ nguån sèng cña ng­êi mÑ
c/ Ước mơ của người mẹ Tà ôi trong 3khúc hát
- Hạt gạo trắng ngần - Con lớn vung chày lún sân
- Hạt bắp lên đều - con lớn phát mười Ka- lưi
- Được thấy Bác Hồ - con lớn làm người tự do ...
Ước mơ bình dị , chính đáng lớn dần trong ước mơ của dân tộc .
- Không mơ trực tiếp mà gửi ước mơ của mình vào giấc mơ của con .
* ý chí quyết tâm chiến đấu cho độc lập tự do cho khát vọng thống nhất đất nước của người mẹ
- người phụ nữ và của cả dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước .
3.Hướng dẫn tìm hiểu nghệ thuật :
Lặp ở mỗi khúc hát :
+ Mở đầu bằng hai câu ( Em ...lưng mẹ )
+ Kết thúc bằng lời ru trực tiếp ( Ngủ ... hỡi ) + Ngắt nhịp ở giữa mỗi câu .
+ Gieo vần chân .-
Tạo nên một điệp khúc dìu dặt của lời ru - tình cảm và ước mơ của người mẹ thêm thiết tha ,trìu mến.
4. Tổng kết :
Trong gian nan , vất vả của cuộc sống ở chiến khu , người mẹ càng dành cho con tình yêu thương thắm thiết , càng ước mong con mau lớn khôn , khỏe mạnh, trở thành công dân của một đất nước tự do . Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu nước , với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền tây Thừa Thiên qua Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ mang giọng điệu ngọt ngào trìu mến .
III/ Hướng dẫn luyện tập .
- HS đọc diễn cảm bài thơ .
-Hs nghe băng bài thơ đã phổ nhạc thành bài hát .
- HS hát .

IV/ Hướng dẫn về nhà .
Học thuộc lòng bài thơ .
Nắm vững nội dung bài thơ .
- Có thể ngâm , hát.