Bài 12. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

TRƯỜNG THCS TÂY GIANG
MÔN: NGỮ VĂN 9
BÀI : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ-TIẾT 56
GV THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ LY THẢO
Năm học: 2011-2012

KIỂM TRA BÀI CŨ
1-Dòng nào nêu nhận xét không phù hợp với những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn "Làng" (Kim Lân)?
A-Xây dựng tình huống tâm lí đặc sắc.
B-Miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng nhân vật.
C-Ngôn ngữ giàu tính khẩu ngữ, thể hiện cá tính từng nhân vật.
D-Giọng văn giàu màu sắc trữ tình, biểu cảm.
2-Theo em, tình yêu quê hương trong "Làng" (Kim Lân) có gì khác so với các tác phẩm khác cùng đề tài?

ĐÁP ÁN
1-Dòng nào nêu nhận xét không phù hợp với những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn "Làng" (Kim Lân)?
A-Xây dựng tình huống tâm lí đặc sắc.
B-Miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng nhân vật.
C-Ngôn ngữ giàu tính khẩu ngữ, thể hiện cá tính từng nhân vật.
D-Giọng văn giàu màu sắc trữ tình, biểu cảm.
2-Tình cảm quê hương trong "Làng" có hai điểm khác so với các tác phẩm khác cùng đề tài:
-Tình yêu làng của ông Hai trở thành niềm say mê, hãnh diện, thành thói quen khoe làng mình.
- Tình yêu làng của ông Hai thống nhất với tình yêu nước, với tinh thần kháng chiến khi đất nước đang bị xâm lược và cả khi dân tộc đang tiến hành cuộc kháng chiến.
Hình
ảnh
người
mẹ
Tà-ôi
Văn bản
-Nguyễn Khoa Điềm-
Hướng dẫn đọc thêm
KHÚC HÁT RU
NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
MỤC TIÊU VÀ CÁCH THỰC HIỆN BÀI HỌC THEO GÓC
1-Mục tiêu: Qua việc tìm hiểu và chuẩn bị bài ở nhà như đọc bài thơ, đọc chú thích tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, đọc hiểu văn bản qua câu hỏi gợi ý SGK, các em thực hiện việc học tập theo góc để rút ra những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ qua việc tìm hiểu hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ và tự hoàn thành nội dung bài học cho mình.
2-Cách thực hiện:
- Chọn góc xuất phát và ngồi đúng vị trí góc (có 3 góc:góc quan sát, góc phân tích và góc viết, chia thành 3 nhóm để thực hiện).
- Sau vòng 1-làm việc tại góc xuất phát, các em sẽ luân chuyển các góc theo nhóm theo chi?u ngu?c kim d?ng h? (thực hiện qua 3 vòng, thời gian thực hiện mỗi vòng là 8 phút).
- Sau 8 phút, đại diện các nhóm dán kết quả của nhóm mình tại góc tương ứng (riêng kết quả ở vòng cuối dán lên bảng lớp).
- Thực hiện xong ở 3 góc, đại diện từng góc sẽ trình bày (thời gian trình bày của mỗi góc tối đa 2 phút) (Lưu ý: Kết thúc vòng cuối các em đang ở góc nào sẽ trình bày kết quả của góc đó).
- Trong lúc đại diện góc này trình bày thì các nhóm còn lại cử đại diện theo dõi, đối chiếu với kết quả nhóm mình để nhận xét, bổ sung sau khi nghe báo cáo.
GÓC QUAN SÁT
(Thời gian thực hiện tối đa 8 phút)

1-Mục tiêu: Qua nghiên cứu bài học ở nhà, các em quan sát tranh và rút ra nhận xét về hình ảnh người mẹ Tà-ôi được minh họa qua các tranh để hiểu rõ hơn về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
2-Nhiệm vụ:
2.1-(Làm việc cá nhân)-Quan sát tranh.
2.2-(Làm việc cá nhân viết vào phiếu và dán vào phần ô của mình trên "khăn trải bàn")-Nêu nhận xét của em về hình ảnh người mẹ Tà-ôi được minh họa qua các tranh theo câu hỏi gợi ý ở phiếu học tập 1.
2.3- Thảo luận trong nhóm, thống nhất nội dung ghi vào ô giữa của "khăn trải bàn".


PHIẾU HỌC TẬP 1

1-Các tranh minh họa những công việc nào của người mẹ Tà-ôi?
2-Em có nhận xét gì về công việc của người mẹ, về mục đích, vai trò và tình cảm, ước mơ của mẹ trong từng công việc được minh họa qua tranh?
GÓC PHÂN TÍCH
(Thời gian thực hiện tối đa 8 phút)

1-Mục tiêu: Đọc bài thơ,đọc chú thích, nghiên cứu nội dung kiến thức ở SGK, phân tích hình ảnh người mẹ Tà-ôi để thấy được nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
2-Nhiệm vụ:
2.1-Nhiệm vụ cá nhân học sinh: đọc bài thơ, tìm hiểu bố cục, giọng điệu và nội dung-ý nghĩa của bài thơ (nhất là những hình ảnh thơ đặc sắc trong bài) theo câu hỏi gợi ý ở phiếu học tập 2.
2.2-Thảo luận nhóm (theo câu hỏi gợi ý ở phiếu học tập 2) và thống nhất điền kết quả vào chỗ trống của các cột trên giấy A0.
PHIẾU HỌC TẬP 2
1-Ở lời ru của tác giả, cho biết qua từng khúc ru, người mẹ Tà-ôi đang làm gì? Tìm những chi tiết, hình ảnh thể hiện rõ điều đó? Phân tích nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật ở từng hình ảnh?
(Biện pháp nghệ thuật đặt trong dấu ngoặc đơn; nội dung-ý nghĩa của hình ảnh thơ đặt sau dấu mũi tên đơn).
2-Nêu nhận xét của em về mục đích, vai trò của mẹ ở từng công việc? (Đặt sau dấu mũi tên kép).
3-Ở lời ru của người mẹ, cho biết qua từng khúc ru, tình cảm và ước mơ của người mẹ được thể hiện như thế nào? (điền hình ảnh thơ và cho biết ý nghĩa của hình ảnh thơ đó).
4-Em có nhận xét gì về giọng điệu bài thơ, về mối liên hệ giữa công việc người mẹ đang làm với tình cảm và ước mơ của mẹ qua ba khúc ru? (Mối liên hệ như thế nào?)
5-Nhận xét về sự phát triển công việc, tình cảm và ước mơ của mẹ qua ba khúc ru?
5-Qua phân tích, em thấy tình yêu thương con của người mẹ gắn với những tình cảm nào khác?
GÓC VIẾT
(Thời gian thực hiện tối đa 8 phút)
1-Mục tiêu: Qua tìm hiểu bài học ở SGK đồng thời từ phiếu hỗ trợ kiến thức và gợi ý của GV qua phiếu, học sinh đọc hiểu để viết đoạn văn nêu cảm nhận về nét đặc sắc nội dung và nghệ thuật của bài thơ qua đó hiểu rõ hơn về hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ.
2-Nhiệm vụ:
2.1-(Làm việc cá nhân)-Đọc hiểu nội dung trong phiếu hỗ trợ kiến thức (phiếu học tập 3).
2.2-(Làm việc cá nhân)-Viết đoạn văn (viết vào phiếu cá nhân) nêu cảm nhận của em về nét đặc sắc nội dung và nghệ thuật của bài thơ theo gợi ý của phiếu học tập 3.
2.3-Thảo luận trong nhóm chọn đoạn văn hay nhất, chỉnh sửa, bổ sung(nếu cần) để trình bày trước lớp.
*Lưu ý: Phiếu cá nhân và phiếu thống nhất đoạn văn hay nhất nhóm thì dán vào các ô theo quy định từng nhóm trên bảng góc.
PHIẾU HỌC TẬP 3
1-Bài thơ được viết vào năm 1971, khi tác giả đang công tác ở chiếnkhu miền Tây Thừa Thiên. Bài thơ được in trong tập thơ
"Đất và khát vọng", viết theo thể thơ tự do. Nhan đề bài thơ dài, vừa quen thuộc vừa mới lạ. Điều đó gợi sự tò mò, ngạc nhiên cho người đọc.Bài thơ là lời hát ru những em bé dân tộc Tà-ôi ở vùng chiến khu Trị Thiên khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra quyết liệt. Bài thơ gồm hai lời ru (lời ru của tác giả và lời ru trực tiếp của người mẹ). Mỗi lời ru có 3 khúc ru, mỗi khúc có hai khổ. Từng lời ru trực tiếp của người mẹ được ngắt nhịp đều đặn ở giữa dòng thơ tạo âm điệu dìu dặt, vấn vương của lời ru. Giọng điệu trữ tình đã thể hiện một cách đặc sắc tình cảm ngọt ngào, thiết tha, trìu mến của người mẹ.
3-Nêu cảm nhận của em về tình yêu thương con của người mẹ trong bài thơ? (Gợi ý: Tình thương con của người mẹ gắn với những tình cảm nào khác? Qua bài thơ, em hiểu thế nào về những ước mong, ý chí của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ được thể hiện trong các khúc ru?).
Hình ảnh người mẹ Tà-ôi
Tình thương con gắn với tình thương dân làng, bộ đội và đất nước. Như vậy, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng yêu quê hương, đất nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ miền Tây Thừa Thiên qua giọng điệu ngọt ngào, trìu mến.
Tóm lại, điểm mới trong tình thương con của người mẹ Tà-ôi là gì?
* Củng cố
*DẶN DÒ: (PHIẾU HỌC TẬP 4)
1-BÀI ĐANG HỌC:
Học thuộc lòng bài thơ; nắm kĩ Ghi nhớ-SGK và hoàn thành nội dung bài học theo gợi ý sau:
I-Tìm hiểu chung:
1-Tác giả (Xem chú thích*-SGK/ tr 153-154).
2-Tác phẩm:
- Hoàn cảnh ra đời:
- Xuất xứ:
- Thể thơ:
- Nhan đề:
- Bố cục:
II-Đọc hiểu văn bản:
* Hình aûnh ngöôøi meï Taø-oâi
III-Tổng kết:
(Ghi nhớ-SGK)/tr155
2-BÀI TẬP VỀ NHÀ:
2.1-Thực hiện bài tập phần luyện tập-SGK/ tr 155
(Nhận xét về ý nghĩa của yếu tố tự sự trong bài thơ đối với việc thể hiện cuộc sống của người dân ở chiến khu Trị Thiên thời chống Mĩ.)
2.2-Theo em, khúc hát ru ở bài thơ vừa học có gì kế thừa và đổi mới so với những khúc hát ru truyền thống?
2.3-Hoàn thành đoạn văn nêu cảm nhận của em về đặc sắc nội dung và nghệ thuật của bài thơ? Chọn bình một hình ảnh thơ em thích nhất trong bài thơ này?
(Gợi ý: hình ảnh tấm lưng của người mẹ hoặc hình ảnh "mặt trời của mẹ" trong câu thơ "Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng" hoặc hình ảnh giấc ngủ nghiêng của em bé cu Tai.)

3-SOẠN BÀI TIẾP THEO:
3.1-Học bài cũ: "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ".
3.2-Bài mới: "Lặng lẽ Sa Pa" (Nguyễn Thành Long)
Soạn bài theo câu hỏi gợi ý đọc hiểu văn bản ở SGK
(câu 1,2/tr 189). Cụ thể:
- Đọc kĩ văn bản, chú thích, tóm tắt tác phẩm-cốt truyện, xác định tình huống truyện (So sánh với văn bản "Làng").
- Chú ý cho biết cách xây dựng nhân vật chính-phụ, vai trò của từng kiểu nhân vật, cách giới thiệu nhân vật chính có gì đặc biệt?
- Chú ý nghệ thuật trần thuật của truyện (ngôi kể, người kể, điểm nhìn trần thuật, cách gọi tên nhân vật của tác giả).
- Lí giải cách đặt nhan đề, cảm nhận chung về nhân vật chính; lí giải vì sao tác giả nói tác phẩm này là "một bức chân dung"?
- Tìm đọc tác phẩm của Nguyễn Thành Long.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM