Bài 12. Ánh trăng

ÁNH TRĂNG
Tiết 58: Văn bản
(Nguyễn Duy)
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
1. Tác giả, tỏc ph?m:
I. Tỡm hi?u chung.
- Nguyễn Duy Nhuệ sinh năm1948
Quê: Thanh Hoá.

Tiết 58
Văn bản:
- Năm 1966, Nguyễn Duy gia nhập quân đội .

- Sau năm 1975, ông chuyển về làm báo "Văn nghệ giải phóng".

- Nguyễn Duy là một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước và tiếp tục bền bỉ sáng tác.
- Ông được trao giải nhất cuộc thi thơ của báo "Văn nghệ"năm 1972-1973.
* Cuộc đời:
* Sự nghiệp:
- Tập thơ "ánh trăng"được tặng giải A của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1984.
Một số tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Duy
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
1. Tỏc gi?, tỏc ph?m:
I. Tỡm hi?u chung.
Tiết 58
Văn bản:
- In trong tËp th¬ “¸nh tr¨ng”, viÕt n¨m 1978, kho¶ng ba n¨m sau ngµy ®Êt n­íc gi¶i phãng, t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh.

* Tỏc ph?m:
2. D?c, tỡm hi?u t? khú:
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
1. Tỏc gi?, tỏc ph?m:
I. Tỡm hi?u chung.
Tiết 58
Văn bản:
2. D?c, tỡm hi?u t? khú:
3. Cấu trúc văn bản:
a. Thể thơ:
? Bài thơ được làm theo thể thơ gì?
- 5 chữ
? Xác định bố cục của bài thơ?
b. Bố cục:
- 3 phần
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn`
Vầng trăng hiện tại
Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ
Vầng trăng quá khứ
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
1. Tỏc gi?, tỏc ph?m:
I. Tỡm hi?u chung.
Tiết 58
Văn bản:
2. D?c, tỡm hi?u t? khú:
3. Cấu trúc văn bản:
a. Thể thơ:
? Bài thơ sử dụng phương thức biểu đạt chính là gì?
- 5 chữ
b. Bố cục:
- 3 phần
c. Phương thức biểu đạt:
- Biểu cảm kết hợp với tự sự.


II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
? Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ được miêu tả như thể nào ở khổ thơ đầu?
Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
I. Tìm hiểu chung:
1. Vầng trăng trong quá khứ.
Hồi nhỏ
đồng
sông
bể
Sống hoà hợp, thân thiết với thiên nhiên
Hồi chiến tranh
ở rừng
Trăng là tri kỉ
? Ở đây tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
-> Điệp ngữ, nhân hoá
Trăng với người là đôi bạn tri kỉ, thân thiết, ân tình, gắn với những thăng trầm và gian lao của đất nước.
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
đồng
sông
bể
ở rừng
trăng thành tri kỉ
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
I. Tìm hiểu chung:
1. Vầng trăng trong quá khứ.
? Ở khổ thơ thứ hai, tác giả sử dung phép nghệ thuật gì? Tác dụng?
“Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
- NT: so sánh -> sống gần gũi chan hoà với thiên nhiên, với vầng trăng
Vầng trăng không những trở thành bạn tri kỉ, mà đã trở thành “vầng trăng tình nghĩa” biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình.


Từ ngày về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

a. Hoàn cảnh sống hiện tại:
+ Đất nước hoà bình
+ Hoàn cảnh sống thay đổi
vầng trăng
-So sánh:“Vầng trăng” với “người dưng”
-> Thái độ của con người với trăng:
lạnh nhạt, coi vầng trăng như một người xa lạ.
như người dưng qua đường
? Khổ thơ cho ta biết cuộc sống hiện tại của nhân vật trữ tình ntn?
Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
2. Vầng trăng hiện tại.
? Tác giả đã sử dụng phép nghệ thuật gì? Qua đó thể hiện thái độ gì của con người với vầng trăng?


a. Hoàn cảnh sống hiện tại:
? Nhân vật trữ tình gặp lại ánh trăng trong tình huống nào?
Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
2. Vầng trăng hiện tại.
b. Tình huống gặp lại vầng trăng:

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn- đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Thình lình
vội
đột ngột
Tình huống: Mất điện, phòng tối om, vội vàng mở tung cửa sổ.
 “Đột ngột” gặp lại cố nhân: “vầng trăng”


Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
2. Vầng trăng hiện tại.
3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
như là đồng là bể
như là sông là rừng
có cái gì rưng rưng
Nhận xét tư thế và tâm trạng, cảm xúc của tác giả?
- Tư thế: “ngửa mặt” ->nhìn nhận lại những giá trị đã từng bị lãng quên.
- Tâm trạng: Xúc động không nói được lên lời, thổn thức đến xót xa, có phần thành kính.
T/g sử dụng biện pháp NT gì? Tác dụng?
- NT: + so sánh, điệp ngữ, từ nhiều nghĩa
=> Nhấn mạnh, khắc sâu những hình ảnh của quá khứ.


Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
2. Vầng trăng hiện tại.
3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ.
“Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.”
Hình ảnh vầng trăng tròn và im phăng phắc có ý nghĩa gì?
=> Vẻ đẹp quá khứ tròn, đầy đặn. Trăng im lặng, nghiêm khắc,nhắc nhở, trắch móc.
- Vầng trăng là hình ảnh tượng trưng:
Tại sao T/g lại giật mình? Quan sát khổ trên và khổ này ta thấy T/g sử dụng biện pháp NT gì? Tác dụng?
T/g “giật mình”: Tự nhắc nhở mình, ăn
năn, hối hận.
- NT đối lập: Tư thế, tâm trạng của vầng trăng và con người


Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
2. Vầng trăng hiện tại.
3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ.
4. Ý nghĩa, chủ đề của văn bản.
Ý nghĩa khái quát của bài thơ? Bài thơ là lời nhắn gửi đến ai? Chủ đề bài thơ nói về vấn đề gì?
- Ý nghĩa:
Nhắc nhở:
- Tác giả
- Thế hệ đã đi qua chiến tranh
- Mọi người
Chủ đề:
Nhắc nhở thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, nghĩa tình, với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu.
Uống nước nhớ nguồn.


Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG
(Nguyễn Duy)
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
I. Tìm hiểu chung:
Nêu những giá trị nghệ thuật tiêu biểu của bài thơ?
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Kết hợp hài hoà, tự nhiên giữa tự sự và trữ tình.
-Giọng thơ tâm tình bằng thể thơ năm chữ
-Nhịp thơ khi trôi chảy, tự nhiên, nhịp nhàng theo lời kể,
-Kết cấu, giọng điệu của bài thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo nên tính chân thực, chân thành.
-Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: So sánh, nhân hoá, điệp ngữ, đối lập.
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
- Mạch cảm xúc của bài thơ:
2. Nội dung:
ố
v
đ
i
u

Vì ta v?n hay gi?t mình
Vì trang đã g?i l?i k? ni?m xua
VÌ ta dã không ph?i mà trang thì r?ng lu?ng
Vì trang r?t cao và r?t xa
5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Caâu 1: Tại sao aùnh trăng im phăng phắc lại laøm cho ta giật mình ?

Sống ân nghĩa, thuỷ chung
Bao dung và độ lượng
Không được vô ơn, thay lòng đổi dạ
Cả A,B,C
5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Câu 2: Bài thơ "A�nh trăng" đã để lại trong tâm hồn người đọc những bài học thấm thía nào về đạo lí?

T? d?ng �m
T? trai nghia
T? nhi?u nghia
T? d?ng nghia
5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Caâu 3. Từ mặt ở caâu thơ “ngửa mặt leân nhìn mặt” laø hiện tượng:

Là th? gi?i thiên nhiên h?n nhiên, tuoi mát.
Bi?u tu?ng cho quá kh? nghia tình, tr?n v?n
Nh?c nh? d?o lí u?ng nu?c nh? ngu?n
C? a, b, c d?u dúng
5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Caâu 4. YÙ nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong baøi thơ laø:
u
ỉ
y
ầ
s
i
ệ
n
m
g
n
k
t
r
i
t
đ
t
ấ
13
1. Họ tên thật của nhà thơ Nguyễn Duy ?
1
2
2. Hồi chiến tranh ở rừng / Vầng trăng thành . ?
4
5
5
9
4
7
3
3. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là . ?
4. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ ?
5. Tình huống bất ngờ xảy ra ?
Biểu hiện của nhà thơ trước sự "im phăng phắc" của trăng ?
củng cố
g
8 Ô
Xếp lại
ễ
n
u
y
h
t
r
ă
ự
ự
v
d
n
6
ữ
6. Câu thơ"đột ngột vầng trăng tròn"sử dụng bpnt nào ?
p
ă
h
7
n
g
7.Sự im lặng của trăng được diễn tả bằng từ nào ?
h
ắ
c
p
ả
o
g
6
9
h
g
n
i
â
t
m
i
đ
n
n
g
ệ
u
n
1
2
3
4
5
6
IV. Luyện tập
Câu 2: So sánh ý nghĩa của hình ảnh ánh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu và “Ánh trăng” của Nguyễn Duy ?
Giống nhau
Khác nhau
Hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên -ánh trăng - để khai thác xây dựng hình ảnh thơ
- Ánh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp
- Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiến

- Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ
- Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ : “uống nước nhớ nguồn”

1. Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong “Ánh trăng”,
em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một bài tâm sự ngắn?
2. Soạn bài sau: văn bản Làng của Kim Lân.
- Đọc văn bản và tóm tắt văn bản
- Soạn bài theo câu hỏi trong sách giáo khoa.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎI