Bài 12. Ánh trăng

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo
đến dự chuyên đề văn
trường
Tác giả : Nguyễn Duy
Tên khai sinh : Nguyễn Duy Nhuệ. Sinh năm 1948, quê ở Thanh Hoá. Năm 1966, Nguyễn Duy ra nhập quân đội, tham gia chiến đấu ở nhiều chiến trường. Sau năm 1975, ông chuyển về làm báo Văn nghệ giải phóng. Từ năm 1977, Nguyễn Duy là đại diện thường chú Báo Văn nghệ tại thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Duy đã được trao giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ năm 1972 -1973 . Ông trở thành một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ trong thời chống Mỹ cứu nươc và tiếp tục bền bỉ sáng tác. Tập thơ ánh trăng của ông đã được tặng giải A của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1984.
Cách đọc :
Nhịp thơ 2/3 ; 2/1/2 ; 3/2
3 khổ đầu: giọng thơ kể, nhịp thơ trôi chảy, bình thường.
Khổ 4: giọng cất cao, ngạc nhiên trước bước ngoặt của sự việc
Khổ 5,6 giọng tha thiết trầm lắng cùng cảm
xúc suy tư của tác giả
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Bố cục:
Khổ thơ 1,2: : cảm nghĩ về vầng trăng
trong quá khứ.
Khổ thơ 3,4 : cảm nghĩ về vầng trăng
hiện tại.
Khổ thơ 5,6: Suy tư của tác giả về trăng

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
tri kỉ
vầng trăng
ngỡ không bao giờ quên
vầng trăng tình nghĩa
ở rừng
Trần trụi
hồn nhiên
Với nghệ thuật nhân hoá, lời thơ thủ thỉ, tác giả hồi tưởng sự gắn bó sâu nặng , tình nghĩa của vầng trăng với tuổi thơ và thời gian chiến tranh của người lính - một tình bạn đẹp, vững bền và đáng nhớ. Trăng là quá khứ đẹp đẽ, ân tình.
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
vầng trăng
như người dưng qua đường
Quá khứ
- ở làng, ở rừng
Cuộc sống gian nan, vất vả.
Trăng: Tri kỷ, tình nghĩa.

Hiện tại
- ở phố
Cuộc sống sung sướng, đầy đủ hơn.
Trăng như người dưng.

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Thình lình
vội bật tung
đột ngột
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
mặt lên nhìn mặt
rưng rưng
Trăng cứ tròn vành vạnh
ánh trăng im phăng phắc
giật mình.
Thảo luận nhóm
- Cảm nhận của em về hình ảnh " Trăng tròn vành vạnh" ?

nhóm 1
Cảm nhận của em về hình ảnh " ánh trăng im phăng phắc" ?
nhóm 2:
Cảm nhận của em về cái giật mình của tác giả?
nhóm 3:
Tổng kết :
Nội dung:
- Bài thơ là một lời tự nhắc nhở của tác giả về những năm tháng gian lao của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên đất nước bình dị, hiền hậu
Gợi nhắc củng cố ở người đọc thái độ sống ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ
2. Nghệ thuật:
Yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố trữ tình
Giọng thơ mang tính tự bạch chân thành,sâu sắc.
-Hình ảnh vầng trăng - ánh trăng có nhiều ý nghĩa.
Luyện tập
Bài tập viết đoạn
Viết đoạn văn ngắn (từ 5 đến 7) câu theo kiểu qui nạp, trình bày những cảm nhận của em về cái giật mình được nói đến trong bài thơ ?
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
Bài thơ giống như một câu chuyện giàu chất thơ, đầy hiện thực đời sống. Tuy thế, bài thơ không một chút đao to búa lớn, cũng làm gì có roi vọt mà sao khi đọc ta thấy như có ai đang quất vào người mình đau đớn. ánh trăng giản đơn nhẹ nhàng về câu chữ; tự nhiên thuần thục về kết cấu; bình dị dễ hiểu về ý thơ mà vẫn đọng lại trong gười đọc bao suy ngẫm xót xa... Tôi nghĩ điều nhà thơ muốn nói còn nằm ngoài ngôn ngữ trong thơ, tức sức gợi của bao la vô kể.
Lương Kim Phương
(Thơ, bốn phương cùng bình, NXB Thanh niên, Hà Nội, 1999)
chân thành cảm ơn các thầy cô giáo