Bài 12. Ánh trăng

Tiết 58 - Văn học

Văn bản:
ánh trăng
(Nguyễn Duy)
1. Tác giả
? Ông là nhà báo, nhà thơ - chiến sĩ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
? Phong cách thơ giàu sáng tạo, thiên về chiều sâu nội tâm.
? Sau năm 1975 ông làm báo và sống tại thành phố Hồ Chí Minh, với những giải thưởng:
+ Giải nhất cuộc thi thơ Việt Nam (1972 - 1973).
+ Giải A Hội nhà văn Việt Nam năm 1984
Nguyễn Duy
? Nhà thơ tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948 tại Thanh Hoá.
2. Tác phẩm
? Trích trong tập thơ "ánh Trăng".
? Viết năm 1978.
Cảm nhận đầu tiên của em khi đến với văn bản? (Chọn một trong những phương án sau)

a. Bài thơ miêu tả hình ảnh vầng trăng từ lúc mọc đến lúc lặn.
b. Bài thơ như một câu chuyện nhỏ được kể theo trình tự thời gian.
c. Bài thơ như một vở kịch có nhiều mâu thuẫn, xung đột
d. Mỗi đoạn thơ là một bức tranh thiên nhiên nên thơ, quyến rũ.
2. Tác phẩm
a. Đọc: - Nhịp thơ: 2/3 ; 2/1/3 ; 3/2
Cách đọc:
+ Khổ 1,2,3: Giọng kể, nhịp thơ trôi chảy bình thường.
+ Khổ 4: Nhấn giọng thể hiện sự bất ngờ, đột ngột.
+ Khổ 5,6: Giọng thơ tha thiết rồi trầm lặng, cảm xúc suy tư lặng lẽ.
b. Thể thơ: Ngũ ngôn (Năm chữ).
c. Bố cục: 2 phần.
Phần 1: (Ba khổ thơ đầu): Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại.
Phần 2: (Ba khổ thơ tiếp): Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư của tác giả.
d. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm thông qua tự sự (Tự sự để biểu cảm).
- Đối tượng trữ tình: Vầng trăng.
- Nhân vật trữ tình: Tác giả.
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và thực tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và thực tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và thực tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và thực tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Hãy chọn ý đúng nhất nói lên lớp nghĩa của vầng trăng trong ba khổ thơ đầu:
Trăng là vẻ đẹp vĩnh hằng của thiên nhiên.
Trăng là người bạn tri kỉ với người lính.
Trăng là biểu tượng cho nghĩa tình, thuỷ chung.
Cả ba ý trên đều đúng.

? Tiểu kết
- Giọng thơ kể, lời thơ tâm tình, thủ thỉ xen biểu cảm.
Tình cảm của con người với vầng trăng thiên nhiên đã thay đổi theo thời gian, không gian và hoàn cảnh sống.

II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại..
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.


Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại..
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại.
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại.
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại.
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
"Ta giật mình"
? Thức tỉnh con người tự nhìn nhận chính mình để tốt đẹp hơn, hoàn thiện hơn trong nhân cách và lối sống. ? Nhắc nhở mọi người có thái độ trân trọng, bảo vệ, giữ gìn quá khứ tốt đẹp cũng như truyền thống đạo đức quý báu của dân tộc.

Tiểu kết
- Giọng thơ tha thiết, lời thơ sâu lắng tràn đầy cảm xúc.
- Vẻ đẹp của vầng trăng, sự tròn đầy, thuỷ chung của quá khứ là vĩnh hằng, bất diệt.
I. Tìm hiểu sơ lược.
II. Tìm hiểu chi tiết.
1. Vầng trăng trong kỉ niệm và hiện tại.
2. Vầng trăng trong cảm xúc, suy tư.
* Tổng kết:
Giá trị nghệ thuật:
+ Với phương thức tự sự để biểu cảm, giọng thơ tâm tình giàu xúc động.
+ Hình ảnh "ánh Trăng" mang nhiều tầng ý nghĩa.
Giá trị nội dung:
+ Bài thơ gợi nhắc một thái độ sống đúng đắn, một tình cảm sống đẹp đẽ, ân nghĩa, thuỷ chung.

III. Luyện tập
Bài tập 1: ý nào nói lên tư tưởng nhà thơ muốn gửi gắm qua bài thơ?
a. Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn đời con người thì hữu hạn.
b. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ luôn tròn đầy, bất diệt.
c. Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con người.
Bài tập 2 a. Trong các câu tục ngữ sau, câu nào đúng với lời nhắn nhủ của tác giả qua bài thơ?
a. ăn cây nào rào cây ấy. c. Uống nước nhớ nguồn
b. Gieo gió thì sẽ gặt bão. d. Yêu nên tốt, ghét nên xấu.
b. Tìm một số câu tục ngữ, ca dao khác có nội dung tương tự với câu tục ngữ em đã chọn.
III. Luyện tập
Bài tập 1: ý nào nói lên tư tưởng nhà thơ muốn gửi gắm qua bài thơ?
a. Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn đời con người thì hữu hạn.
b. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ luôn tròn đầy, bất diệt.
c. Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con người.
Bài tập 2 a. Trong các câu tục ngữ sau, câu nào đúng với lời nhắn nhủ của tác giả qua bài thơ?
a. ăn cây nào rào cây ấy. c. Uống nước nhớ nguồn
b. Gieo gió thì sẽ gặt bão. d. Yêu nên tốt, ghét nên xấu.
b. Tìm một số câu tục ngữ, ca dao khác có nội dung tương tự với câu tục ngữ em đã chọn.