Bài 12. Ánh trăng

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu cảm nhận của em về hình ảnh “Đầu súng trăng treo”?
Súng - trăng
-Lí tưởng chiến đấu – tâm hồn người lính
-Cứng rắn - dịu hiền
-Chiến tranh – hoà bình
-chiến sĩ – thi sĩ
Vừa tượng trưng cho vẻ đẹp tinh thần của người lính vừa là biểu hiện cao cả của tình đồng chí.
Giáo án Ngữ văn 9-Giáo viên : Nguyễn Quốc Khánh-Trường THCS Mai Trung
Tiết 58: ÁNH TRĂNG Nguyễn Duy
I. Đọc - Tìm hiểu chung về văn bản
Hướng dẫn đọc
3 khổ đầu:giọng kể, nhịp bình thường
khổ 4: giọng đột ngột,cất cao,ngỡ ngàng với bước ngoặc của sự việc,của sự xuất hiện vầng trăng
khổ 5,6:giọng tha thiết rồi trầm lắng cùng cảm xúc và suy tư lặng lẽ
1. Đọc
Theo em, bài này chúng ta sẽ đọc với giọng điệu như thế nào?
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
2. Vài nét về tác giả, bài thơ:
Nhà thơ Nguyễn Duy
- Nguyễn Duy (1948), tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ quª ở Thanh Hoá.Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước
- Đạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ(1972-1973)
-Sau 1975 chuyển vào Nam công tác t¹i thành phố Hồ Chí Minh
b. Tác phẩm :
a. Tác giả:
- Bài thơ "ánh trăng" được trích trong tập thơ ánh trăng của Nguyễn Duy được giải A của hội nhà văn Việt Nam năm 1984.
Khổ thơ 1,2: : cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ.
Khổ thơ 3,4 : cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại.
Khổ thơ 5,6: Suy tư của tác giả về trăng
-B? c?c v� m?ch c?m xỳc:
Kh? 1-2 -3 :c?m xỳc tru?c v?ng trang trong quỏ kh? v� hi?n t?i
Kh? 4: Tỡnh hu?ng g?p l?i trang
Kh? 5-6: Suy ng?m - tri?t lớ c?a nh� tho
Bố cục: 2 phần:
Ba khổ thơ đầu: Cảm xúc về vầng trăng trong quá khứ và vầng trăng hiện tại
Ba khổ thơ cuối: Bất ngờ gặp lại vầng trăng và cáI "giật mình từ kí ức
3. Bố cục của bài thơ
II. Đọc - Hiểu văn bản
2. Vầng trăng tình nghĩa
a. Vầng trăng trong quá khứ:
“Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỷ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa”
- Vầng trăng
Tri kỉ
Tình nghĩa
Con ng­êi sèng bình dị, hoµ hîp víi thiªn nhiªn.
Trong qu¸ khø, tr¨ng víi ng­êi lµ ®«i b¹n th©n thiÕt, g¾n bã thuû chung, m·i m·i kh«ng ba giê xa l×a nhau.
(trăng-người hiểu biết,yêu quý,thân thiết nhau)
(gắn bó víi nh÷ng kØ niÖm Êu th¬, tr¨ng chia sÎ nh÷ng khã kh¨n trongchiến trường)
- Vầng trăng
Tri kỉ
Tình nghĩa
(trăng-người hiểu biết,yêu quý,thân thiết nhau)
(gắn bó víi nh÷ng kØ niÖm Êu th¬, tr¨ng chia sÎ nh÷ng khã kh¨n trongchiến trường)
II. Đọc - Hiểu văn bản
2. Vầng trăng tình nghĩa
Trong quá khứ
Trong hiện tại
Nh­ người dưng qua đường
(xa lạ,không hề quen biết)
THẢO LUẬN NHÓM:
Theo em vì sao vầng trăng và con người trở nên xa lạ,cách biệt như thế?
Vì không gian khác biệt(làng quê-rừng núi-thành phố)
Thời gian cách biệt(tuổi thơ-chiến tranh-hoà bình)
Điều kiện sống cách biệt ở đô thị(khép kín,chật hẹp,phương tiện hiện đại)
Giáo án Ngữ văn 9-Giáo viên : Nguyễn Quốc Khánh -Trường THCS Mai Trung
? Cuộc sống hiện đại với ánh điện, cửa gương đã làm con người quên đi quá khứ, đánh mất những giá trị tốt đẹp vốn có.
Tỡnh huống gặp lại trang có gỡ đặc biệt?
+ Cách thức : th?o luận nhóm : 4 học sinh
+ Thời gian : 2 phút
Đột ngột không báo trước => trăng vẫn như xưa
Đối lập không gian chật hẹp – không gian bao la
T?o bu?c chuy?n tỡnh c?m, c?m xỳc, th? hi?n ch? d?.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
2/ Suy tư của tác giả
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
mặt
mặt
rưng rưng
cứ tròn vành
vạnh
im phăng
ta giật mình
+ mặt-mặt:con người đối diện với vầng trăng(biểu tượng của quá khứ tốt đẹp)
+ rưng rưng: rung động,xao xuyến,gợi nhớ,gợi thương..
+ cứ tròn vành vạnh:vẫn đẹp, nguyên vẹn,không đổi thay
phắc
+im phăng phắc:nhân hoá,từ láy
+giật mình:nhớ lại,tự vấn
Trân trọng,giữ gìn vẻ đẹp giá trị truyền thống.
cảnh tỉnh,nhắc nhở,phán xét
Tiết 58: Ánh trăng-Nguyễn Duy
III. TỔNG KẾT.

-Bài thơ kết hợp giữa tự sự và trữ tình và mạch cảm xúc men theo lời kể để bộc lộ.
-Giọng điệu tâm tình, tự nhiên... khi ngân nga, tha thiết, khi trầm lắng, suy tư.
-Thể thơ năm chữ, gieo vần cách với tiết tấu nhịp nhàng, mỗi khổ thơ được viết liền mạch như một câu,
1/Nghệ thuật
2/ Nội dung
tạo sức truyền cảm dễ thuộc, dễ nhớ.

-Bài thơ như một lời tự nhắc nhở chính mình, có ý nghĩa cảnh tỉnh, cũng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, “Ân tình ân nghĩa” với quá khứ.
Giáo án Ngữ văn 9-Giáo viên : Trần Ngọc Diễm Chi-Trường THCS Quảng Phú
CỦNG CỐ- LUYỆN TẬP.
? Tại sao bài thơ có nhan đề là “ánh trăng” trong khi đó xuyên suốt các khổ thơ tác giả đều dùng từ “vầng trăng”?
- Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống đẹp, ánh trăng là ánh sáng của triết lí về cuộc sống đúng (ánh trăng im phăng phắc). Bài thơ có tên là “ánh trăng”nhưng các khổ thơ trên tác giả đều viết “vầng trăng” đến khổ thơ cuối mới xuất hiện từ “ánh trăng”. “Ánh trăng” chính là sự quy tụ,kết tinh đẹp nhất của vầng trăng tạo nên chiều sâu tư tưởng của thi tứ đồng thời nâng vẻ đẹp của bài thơ lên đến đỉnh điểm.
Tiết 58: Ánh trăng-Nguyễn Duy
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
Bài thơ giống như một câu chuyện giàu chất thơ, đầy hiện thực đời sống. Tuy thế, bài thơ không một chút đao to búa lớn, cũng làm gì có roi vọt mà sao khi đọc ta thấy như có ai đang quất vào người mình đau đớn. ánh trăng giản đơn nhẹ nhàng về câu chữ; tự nhiên thuần thục về kết cấu; bình dị dễ hiểu về ý thơ mà vẫn đọng lại trong người đọc bao suy ngẫm xót xa... Tôi nghĩ điều nhà thơ muốn nói còn nằm ngoài ngôn ngữ trong thơ, tức sức gợi của bao la vô kể.
Lương Kim Phương
(Thơ, bốn phương cùng bình, NXB Thanh niên, Hà Nội, 1999)
DẶN DÒ

Đọc thuộc lòng bài thơ,nắm vững nội dung và nghệ thuật
Soạn bài:Tổng kết từ vựng ( Luyện tập tổng hợp)
+ Làm các bài tập (SGK 158-160)

Giáo án Ngữ văn 9-Giáo viên : Nguyễn Quốc Khánh THCS Mai Trung
Giáo án Ngữ văn 9-Giáo viên : NguyÔn Quèc Kh¸nh-Trường THCS Mai Trung