Bài 12. Ánh trăng

v? d? gi? tham l?p
Phượng Hoàng ngày 11 tháng 11 năm 2008


Kiểm tra bài cũ










?
Cảm nhận của em về hình ảnh người mẹ Tà Ôi trong bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ"- Nguyễn Khoa Điềm.
Nguyễn Duy
I. Giới thiệu chung.

Tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ.
Sinh năm: 1948
Quê: Quảng Xá nay thuộc phường Đông vệ thành phố Thanh Hoá.
Nguyễn Duy là gương mặt tiêu biểu của lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước.
1. Tác giả
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
2. Tác phẩm:
- Cảm hứng thơ Nguyễn Duy gắn với những hình ảnh gần
gũi quen thuộc, gợi ra chiều sâu suy nghĩ
- C¸c t¸c phÈm chÝnh: Cát trắng (1973), ¸nh trăng (1984), Mẹ và em (1987), Về (1994),…


Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
- Bài thơ được sáng tác năm 1978- 3 năm sau ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước tại thành phố Hồ Chí Minh.
- In trong tập thơ “Ánh Trăng”- 1984
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Đọc và tìm hiểu chú thích.
2. Bố cục:
Bài thơ có thể chia làm 3 phần

+ Phần 1: ba khổ thơ đầu - Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
+ Phần 2: khổ thơ 4 - Tình huống bất bgờ gặp lại vầng trăng
+ Phần 3: hai khổ cuối - Cảm xúc và suy ngẫm của tác giả
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
3. Phân tích:
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ và hiện tại.
a1. Vầng trăng trong quá khứ.
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
với đồng
với sông
với bể
tri kỉ
Nghệ thuật: điệp ngữ, nhân hoá, so sánh
Vầng trăng gắn bó và thành bạn bè thân thiết đối với con người. ánh trăng gắn bó với những kỉ niệm trong sáng tuổi ấu thơ và những kỉ niệm thời chiến tranh gian khổ mà hào hùng.
Trong dòng hồi tưởng của nhà thơ hình ảnh vầng trăng thời kì quá khứ hiện lên đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người, của đất nước.
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
chiến tranh
a2. Vầng trăng hiện tại
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
người dưng
vầng trăng đi qua ngõ
Trăng vẫn là trăng ấy
như người dưng qua đường
Con người nay đã khác xưa
><
Sự đối lập giữa quá khứ đầy tình nghĩa với sự vô tình, dửng dưng của hiện tại - Con người phản bội lại chính mình, thay đổi tình cảm, tình nghĩa đã qua.
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
b.Tình huống bất ngờ gặp lại vầng trăng.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
- Giọng thơ nhanh, cất cao thể hiện sự vội vã, bức bối nhưng cũng đầy bất ngờ
Con người gặp lại vầng trăng nhưng trong tâm thế bất ngờ, vô tình, không hẹn trước
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
vội bật tung
đột ngột
c. cảm xúc và suy ngẫm của tác giả.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Nghệ thuật nhân hoá, so sánh, sử dụng từ láy diễn tả cảm xúc
Sự xuất hiện của vầng trăng làm ùa dậy trong tâm trí của tác giả bao kỉ niệm của những năm tháng gian lao, bao hình ảnh của thiên nhiên đất nước bình dị, hiền hậu
rưng rưng
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
Vầng trăng còn mang ý nghĩa biểu tượng cho quá khứ đầy đặn, thuỷ chung, nhân hậu, bao dung của thiên nhiên, của cuộc đời, con người, nhân dân, đất nước
ánh trăng im phăng phắc
Sự im lặng của vầng trăng như thể hiện sự nghiêm khắc nhắc nhở đồng thời thể hiện sự trách móc trong im lặng, là sự tự vấn lương tâm dẫn đến cái "giật mình" của con người ở cuối bài thơ.
giật mình
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
Câu hỏi thảo luận
? Vì sao tác giả khi nhìn lại vầng trăng lại giật mình? Cái giật mình ấy của nhà thơ nhắc nhở chúng ta điều gì.
Giật mình
- Cảm giác phản xạ tâm lí có thật của người biết suy nghĩ khi chợt nhận ra sự vô tình bạc bẽo nông nổi trong cách sống của mình
- Sự ăn năn tự trách, tự thấy phải thay đổi cách sống
Tự nhắc nhở bản thân không bao giờ được là người phản bội quá khứ, phản bội thiên nhiên
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật:

Bài thơ như một câu chuyện riêng có sự kết hợp hài hoà giữa tự sự và trữ tình. Giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm. NhÞp th¬ khi th× tr«i ch¶y tù nhiªn, khi th× ng©n nga thiÕt tha c¶m xóc, lóc l¹i trÇm l¾ng biÓu hiÖn suy t­.
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
2. Nội dung:
Bài thơ như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian
lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên,
đất nước bình dị, hiền hậu. Bài thơ có ý gợi nhắc, củng cố
ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, ân
nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
IV. Luyện tập.
Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ này là gì?
A. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt.
B. Thiên nhiên vạn vật thì vô hạn tuần hoàn còn cuộc đời con người thì hữu hạn.
C. Thiªn nhiªn lu«n bªn c¹nh con ng­êi, lµ ng­êi b¹n th©n thiÕt cña con ng­êi.
D. Cuéc sèng vËt chÊt dï ®Çy ®ñ råi còng sÏ tiªu tan, chØ cã ®êi sèng tinh thÇn lµ bÊt diÖt.
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy
A
Nội dung bài học
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng bài thơ
- Viết bài tâm sự ngắn diễn tả dòng cảm xúc của bài thơ
- Tìm đọc những bài viết của các nhà nghiên cứu về bài thơ
- Chuẩn bị bài: Tổng kết về từ vựng
Tiết 58 Văn bản ánh Trăng nguyễn Duy