Bài 12. Ánh trăng

Giáo viên: Trần thị thủy
Câu1: Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" - Nguyễn Khoa Điềm được ra đời trong hoàn cảnh nào?
a) Trong cuộc kháng chiến chống Pháp
b) Trước cách mạng tháng tám
c) Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ
d) Sau khi miền Nam được giải phóng.
Câu2: Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" - Nguyễn Khoa Điềm gồm có mấy khúc hát ru?
a) Hai
b) Ba
c) Bốn
d) Năm
Câu3: ý nào không nói về vẻ đẹp của người mẹ được thể hiện qua bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" - Nguyễn Khoa Điềm?
Bền bỉ, quyết tâm trong công việc lao động và kháng chiến thường ngày.
b) Thắm thiết yêu con và nặng tình thương buôn làng, quê hương, bộ đội.
c) Luôn khát khao đất nước được độc lập, tự do.
d) Có tinh thần chiến đấu dũng cảm và hi sinh quên mình.

I. Ti?p xỳc van b?n
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
a. Tác giả:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy

I. Ti?p xỳc van b?n
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
a. Tác giả:
Nguyễn Duy đã từng là người lính,tham gia chiến đấu ở chiến trường.
Ông là một gương mặt tiêu biểu cho lớp nhà thơ trẻ trong thời chống Mỹ cứu nu?c.
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy


- Ra đời năm 1978, tại thành phố Hồ Chí Minh 3 năm sau ngày miền Nam giải phóng.

b. Tác phẩm
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
Em hãy nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
?
I. Tiếp xúc văn bản
1. Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm
a. T¸c gi¶:
I. Tiếp xúc văn bản
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Giọng điệu tâm tình, khi trôi chảy tự nhiên, nhịp nhàng, khi ngân nga cảm xúc, lúc trầm lắng, suy tư.
- Thể thơ: 5 chữ
- Phương thức biểu đạt: tự sự + trữ tình
2. Đọc, thể thơ
I. Tiếp xúc văn bản
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
2. Đọc, thể thơ
3. Bố cục:
Tìm bố cục và chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ?
?
-B? c?c v� m?ch c?m xỳc:
Kh? 1-2 -3 :c?m xỳc tru?c v?ng trang trong quỏ kh? v� hi?n t?i
Kh? 4: Tỡnh hu?ng g?p l?i trang
Kh? 5-6: Suy ng?m - tri?t lớ c?a nh� tho
 Vầng trăng và con người trong quá khứ, hiện tại Tình huống gặp lại trăng suy ngẫm của nhà thơ để từ đó nhắc nhở người đọc về thái độ sống.
I. Tiếp xúc văn bản
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
2. Đọc, thể thơ
3. Bố cục:
4. Giải nghĩa từ khó: SGK
II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại

Gợi về tuổi thơ và những năm tháng gian lao của người lính.
- Sự gắn bó chan hòa với thiên nhiên đặc biệt là với trăng
Hồi nhỏ , hồi chiến tranh
Đồng, sông, bể, rừng

Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp rộng lớn
Trăng ,Người


Tri kỉ, tình nghĩa

II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
Nêu nhận xét của em về giọng điệu và nghệ thuật sử dụng ngôn từ - chỉ ra tác dụng trong việc thể hiện cảm xúc ở 2 khổ thơ trên?
- L?i tho tõm tỡnh,th? th?
- T? ng? bỡnh d?, di?p t?, so sỏnh, nhõn húa
? V?ng trang g?n bú v?i tu?i tho, v?i ngu?i lớnh t? nhiờn, chõn th?t
- Ngu?i v� trang thõn thi?t nghia tỡnh, thu? chung, tri k?
II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
Tõ håi vÒ thµnh phè
quen ¸nh ®iÖn, cöa g­¬ng
vÇng tr¨ng ®i qua ngâ
nh­ ng­êi d­ng qua ®­êng
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
Em thấy thái độ của con người với vầng trăng ở khổ thơ thứ ba có gì khác so với 2 khổ đầu?
- Con người quen với cuộc sống hiện đại, nhiều tiện nghi, sung sướng, xa cách thiên nhiên.
- Con người hờ những, lãng quên không còn nhớ đến trăng- người bạn tri kỉ, tình nghĩa xưa.
II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
2.Tình huống gặp lại trăng

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn- đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Tình huống nào khiến cho nhân vật gặp lại trăng? Tìm từ ngữ diễn tả?
- Tình huống bất ngờ, con người nhận ra sự chật hẹp, cách bức, ngột ngạt của không gian đô thị.
- Bất ngờ gặp lại trăng, vầng trăng như đã ở bên từ bao giờ, hiền dịu, gần gũi.
II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
2.Tình huống gặp lại trăng
Nhận xét về gịọng điệu và cách dùng từ ngữ ở khổ thơ thứ 5 trong bài? Theo em đây có phải là bước ngoặt để từ đó con người thay đổi thái độ đối với trăng không? Tại sao?
Từ láy,các thanh trắc liên tiếp nhau
Giọng điệu vút cao khiến lời thơ thay đổi đột ngột Tình huống bất ngờ để từ đó con người gặp lại trăng- người bạn tri kỉ, thân thiết, nghĩa tình năm xưa
II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
2.Tình huống gặp lại trăng
3. Suy ngẫm - triết lý của nhà thơ
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Qua những từ ngữ trên em hiểu gì về trạng thái cảm xúc của tác giả?
- Suy tư, hồi tưởng, xúc động dâng trào, nghẹn ngào nhớ về quá khứ với vầng trăng tình nghĩa năm xưa.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.

II. Phân tích:
Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
2.Tình huống gặp lại trăng
3.Suy ngẫm - triết lý của nhà thơ
- Từ láy gợi tả + nhân hóa: gợi tả vầng trăng tròn đầy tỏa sáng lặng lẽ vừa độ lượng, vừa nghiêm khắc như phán xét, như nhắc nhở.
- Soi vào trăng con người thấy có lỗi, ân hận -> thức tỉnh, không được quên quá khứ, ân nghĩa, thủy chung.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.

Tiết 58: ánh trăng
Nguyễn Duy
3. Suy ngẫm - triết lý của nhà thơ
Có ý kiến cho rằng khổ thơ cuối cùng trong bài mang nhiều ý nghĩa, tập trung nhất tư tưởng chủ đề của bài thơ.Theo em ý kiến đó có đúng không? Tại sao?
“Trăng cứ tròn vành vạnh” là tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên chẳng thể phai mờ.
“Ánh trăng im phăng phắc” chính là người bạn – nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc đang nhắc nhở nhà thơ (và cả mỗi chúng ta).
Con người có thể vô tình, có thể lãng quên nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt.
> Tự nhắc nhở , tự thức tỉnh mình.

III.TỔNG KẾT
Tự sự kết hợp trữ tình hài hoà
Ngôn ngữ thơ tự nhiên trong sáng, hàm súc , các biện pháp tu từ đặc sắc
1.Nghệ thuật
2.Nội dung
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
2.Nôị dung

IV. Luyện tập
So sánh hình ảnh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí’ và “Ánh trăng”?

Giống nhau : hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên để khai thác xây dựng hình ảnh thơ
Khác nhau:
Đồng chí
Ánh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp
Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiến
Ánh trăng
- Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ
- Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ : “uống nước nhớ nguồn”


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Đọc thuộc lòng bài thơ.
2. Cảm nhận của em về ánh trăng trong bài thơ.
3. Ôn tập, hệ thống thơ hiện đại, soạn bài “Làng” – Kim Lân