Bài 12. Ánh trăng

Võ Thị Tình
THCS Vĩnh Long
KIỂM TRA BÀI CŨ

Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ “Bếp lửa” của nhà thơ Bằng Việt ?
Nêu nội dung và nghệ thuật bài thơ ?

ND: Bài thơ gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu. Thể hiện lòng kính yêu trân trọng của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
NT: Kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận.
Tiết 58
(Nguyễn Duy)
Tiết 58: ÁNH TRĂNG
I.Tìm hiểu chung:
1. Tác giả,tác phẩm

a,Tác giả:
Nêu những nét cơ bản về tác giả?
-Tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh ngày 7 tháng 12 năm 1948 tại xã Đông Vệ, thị xã Thanh Hóa. Năm 1966 ông nhập ngũ, trở thành lính đường dây của bộ đội thông tin.
- Ông làm thơ khá sớm, từ đầu thập niên 70, giải nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ tổ chức tại Hà Nội 1972-1973 với những tác phẩm trong tập thơ Cát trắng.

Tiết 58: ÁNH TRĂNG

I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả,tác phẩm
a, Tác giả

-Tác phẩm tiêu biểu: các tập thơ Cát trắng (1973), Phóng sự 30-4-75 (1981), Ánh trăng (1984), Đãi cát tìm vàng (1987), Mẹ và Em (1987); kịch thơ Em sóng (1983); tiểu thuyết Khoảng cách (1986); bút ký Nhìn ra bể rộng trời cao (1986)...

Tiết 58: ÁNH TRĂNG



b,Tác phẩm
Nêu nét cơ bản về tác phẩm?

Bài thơ sáng tác năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh.







Tiết 58: ÁNH TRĂNG



2. Đọc và tìm hiểu chú thích
* Đọc :

- 3 khổ đầu: đọc giọng đều đều, kể chuyện
- Khổ thơ thứ 4: giọng thơ cất cao, ngạc nhiên.
- 2 khổ cuối: giọng thiết tha trầm lắng, câu cuối nhỏ, chậm 2 tiếng giật mình.


Tiết 58: ÁNH TRĂNG





* Tìm hiểu chú thích ( SGK)

Tiết 58: ÁNH TRĂNG

3,Bố cục :

Hãy tìm bố cục của bài thơ?
Gồm 3 phần
+ 2 khổ thơ đầu : Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ.
+ 2 khổ thơ giữa : Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại.
+ 2 khổ thơ cuối : Suy tư của tác giả.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG


Em hãy tìm đại ý của bài thơ ?

Bài thơ như một câu chuyện kể theo trình tự thời gian , cảm nghĩ men theo dòng tự sự , đan xen giữa quá khứ và hiện tại , hồi tưởng và kỉ niệm .


Tiết 58: ÁNH TRĂNG
II. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ .

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa .

Tiết 58: ÁNH TRĂNG

I. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :
Vầng trăng tri kỉ ở những thời điểm nào của cuộc đời tác giả ?
Hồi nhỏ ở quê biển ( Hồi nhỏ sống với đồng - với sông rồi với bể ) .
Khi đã là người lính ( Hồi chiến tranh ở rừng ) .
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :
- Tri kỉ là hiểu biết , yêu quý nhau đến độ thân thiết .
Vầng trăng thành tri kỉ là vầng trăng bạn bè thân thiết đối với con người .
Vầng trăng thành tri kỉ là vầng trăng như thế nào?
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

I. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :

Vì sao, khi đó trăng thành tri kỉ của con người?

Ánh trăng gắn với những kỉ niệm trong sáng thời thơ ấu tại làng quê .
Ánh trăng gắn bó với những kỉ niệm của cuộc chiến tranh ác liệt của người lính trong rừng sâu .
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :

Thuở ấy, với con người, vầng trăng là vầng trăng tình nghĩa . Vì sao khi đó con gười có tình nghĩa với trăng?


Vì con người khi đó sống giản dị, thanh cao, chân thật hoà hợp với thiên nhiên :
“Trần trụi với thiên nhiên - hồn nhiên như cây cỏ.”
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :

Vì sao khi đó con người cảm thấy trăng có tình nghĩa với mình?

Trăng khi đó là trò chơi của tuổi thơ cùng với những ước mơ trong sáng. Trăng khi đó là ánh sáng trong đêm tối chiến tranh, là niềm vui bầu bạn của người lính.

Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
1, Cảm nghĩ về vầng trăng quá khứ :

Hôm nay, cái vầng trăng tri kỉ , vầng trăng tình nghĩa ấy đã là quá khứ kỉ niệm của con người. Nhưng đó là một quá khứ như thế nào để con người ngỡ không bao giờ quên?

-> Đẹp đẽ, ân tình. Gắn với hạnh phúc và gian lao của mỗi con người, của đất nước.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :
“Từ hồi về thành phố
Qua ánh điện,cửa gương
Vầng trăng đi qua ngõ
Như gười dưng qua đường.

Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn-đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn.”
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :

Sau tuổi thơ và chiến tranh là cuộc sống ở các đô thị hiện đại. Khi đó “vầng trăng đi qua ngõ- như người dưng qua đường”. Thế nào là người dưng?Thế nào là người dưng qua đường?

Người dưng : người lạ, không quen biết
- Người dưng qua đường :hoàn toàn là người xa lạ không hề quen biết với mình.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :

Trăng vẫn là trăng ấy nhưng người không còn là người xưa. Vậy thì trăng không quen biết người, hay người xa lạ với trăng?

Người xa lạ với trăng. Cả hai đều tự thấy xa lạ với nhau.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :

Ở phố, con người chỉ nhớ đến trăng trong những khoảnh khắc nào?

Thình lình đèn điện tắt -> Mất điện.
Phòng buyn- đinh tối om -> Phòng tối.



Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :
Hành động vội bật tung cửa sổ và cảm giác đột ngột nhận ra vầng trăng tròn, cho thấy quan hệ giữa người và trăng có còn tri kỉ không?

Không còn là tri kỉ, tình nghĩa như xưa. Vì con người lúc này chỉ thấy trăng như một vật chiếu sáng thay thế cho điện mà thôi.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :

Theo em, vì sao có sự xa lạ, cách biệt này?

Vì không gian khác biệt.
Thời gian cách biệt Điều kiện sống cách biệt ở đô thị
-> Tất cả những điều đó khiến cho con người và ánh trăng thành xa lạ, cách biệt.

Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
2, Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại :
Từ xa lạ giữa người với trăng ấy, nhà thơ muốn nhắc nhở điều gì?

Cuộc sống hiện đại khiến người ta dễ dàng lãng quên những giá trị trong quá khứ
Tiết 58: ÁNH TRĂNG
II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng.

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.


Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Vào cái lúc điện tắt, phòng tối om, con người đã ngửa mặt lên. Vì sao tác giả viết Ngửa mặt lên nhìn mặt mà không viết Ngửa mặt lên nhìn trăng?

Mặt ở đây chính là mặt trăng tròn. Con người thấy mặt trăng là tìm được bạn tri kỉ ngày nào
-> Viết như thế vừa lạ, vừa sâu sắc.


Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Cảm xúc rưng rưng như là đồng là bể, như là sông là rừng cho thấy tâm hồn người đang hướng về những kỉ niệm nào?

Kỉ niệm quá khứ tốt đẹp khi cuộc sống còn nghèo nàn, gian lao. Con người với thiên nhiên trăng là tri kỉ, tình nghĩa.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Đối mặt với ánh trăng ấy, con người bỗng giật mình. Ánh trăng im phăng phắc-đủ cho ta giật mình. Em cảm nhận như thế nào về cái giật mình của tác giả?

Cái giật mình nhớ lại. Cái giật mình tự vấn. Cái giật mình nối hiện đại với truyền thống. Cái giật mình để con người tự hoàn thiện mình ...

Tiết 58: ÁNH TRĂNG


II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Vầng trăng cứ tròn vành vạnh, mặc con người vô tình. Em cảm nhận như thế nào về ý thơ này?

Trăng là vẻ đẹp tự nó và mãi mãi. Người vô tình với trăng là vô tình với cái đẹp. Người như thế là không bình thường.
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

II. Phân tích :
3, Suy tư của tác giả :

Nếu ánh trăng tượng trưng cho vẻ đẹp và những giá trị truyền thống, thì lời thơ nói về sự vô tình và giật mình của con người trước trăng có ý nhắc nhở chúng ta điều gì trong cuộc sống?

Trân trọng, giữ gìn vẻ đẹp và những giá trị truyền thống. Lãng quên quá khứ tốt đẹp là con người phản bội lại chính bản thân mình.

Tiết 58: ÁNH TRĂNG

III, Tổng kết:

Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
-Nội dung: Bài thơ thể hiện lời nhắc nhở về những năm tháng gian khổ của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước ; thể hiện đạo lí uống nước nhớ nguồn; ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.
Nghệ thuật:Thể thơ năm chữ, giọng điệu tự nhiên, phương thức tự sự + biểu cảm
Ghi nhớ: (SGK)


Tiết 58: ÁNH TRĂNG
IV. Luyện tập:
1,Em hãy tìm những bài thơ đã học và đọc có hình ảnh ánh trăng?
Mình về thành thị xa xôi
Nhà cao còn nhớ núi đồi nửa chăng.
Phố đông còn nhớ bản làng
Sáng đèn còn nhớ mảnh trăng giữa rừng.
(Việt Bắc- Tố Hữu)
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
(Đồng chí – Chính Hữu)
Tiết 58: ÁNH TRĂNG

IV. Luyện tập:

2, Phương thức biểu đạt của văn bản Ánh trăng?
a. Tự sự
b. Biểu cảm
c. Nghị luận
d. Cả a và b đúng

Đúng.

Tiết 58: ÁNH TRĂNG


* CỦNG CỐ:

Ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ:

Là thế giới thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát. Biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình, trọn vẹn.
Nhắc nhở đạo lí uống nước nhớ nguồn.

* Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ, phân tích ý nghĩa hình ảnh ánh trăng trong văn bản.
- Soạn bài truyện ngắn Làng (Kim Lân):
+Tóm tắt truyện, cốt truyện chia thành mấy sự việc lớn? Nội dung của từng sự việc?
+Tìm hiểu rõ tác giả, tác phẩm.
+Những biện pháp chủ yếu được sử dụng để miêu tả nhân vật chính.
+Truyện đã kết hợp những phương thức biểu đạt nào?Phương thức biểu đạt nào là chủ yếu? Vì sao?
+Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào? Ngôi kể đó có tác dụng gì?
: