Bài 12. Ánh trăng

Nhiệt liệt chúc mừng các thày cô và các em về dự hội giảng chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20 - 11 !
Giáo viên dạy: Nguyễn Văn Chương
môn : ngữ văn
Bài 12 - Tiết 58 - Văn bản : ánh trăng
Kiểm tra bài cũ
( ? ) Đọc thuộc lòng bài thơ " Bếp lửa" của Bằng Việt . Qua bài thơ em có cảm nhận như thế nào về tình bà cháu trong bài thơ ?
I. Giới thiệu chung .
1. Tác giả .
( ? ) Dựa vào phần chú thích, em hãy giới thiệu về nhà thơ Nguyễn Duy ?
- Tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ . Ông sinh năm 1948, quê ở thành phố Thanh Hoá .
- Ông thuộc thế hệ các nhà thơ quân đội trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ .
- Đoạt giải Nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ năm 1972 - 1973.
- Hiện ông sống và làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh .


- Nguyễn Duy cùng thế hệ với các nhà thơ Phạm Tiến Duật,
Bằng Việt, Nguyễn Khoa Điềm, Lê AnhXuân,Xuân Quỳnh,
Hữu Thỉnh, Lưu Quang Vũ, PhanThị Thanh Nhàn, Lâm Thị
Mĩ Dạ... Là thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì
kháng chiến chống Mĩ .
+ Từng trải qua nhiều thử thách gian khó.
+ Từng chứng kiến bao hi sinh lớn lao của nhân dân, đồng đội
trong chiến trường.
+ Từng sống gắn bó với thiên nhiên núi rừng tình nghĩa.
( ? ) Em biết những nhà thơ nào cùng thời với Nguyễn Duy ?

( ? ) Nêu hoàn cảnh ra đời ? Chỉ ra thể thơ và phương thức biểu đạt của bài thơ ?

- Ra đời năm 1978.
- Thể thơ : năm tiếng.
- Phương thức biểu đạt : Tự sự kết hợp với biểu cảm.
2. Tác phẩm .
( ? ) Em đã học những bài thơ nào cùng thể thơ với bài thơ này ?
Ông đồ.
- Đêm nay Bác không ngủ .
II. Đọc - Hiểu văn bản .
Đọc diễn cảm :



Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
ÁNH
TRĂNG

- Buyn - đinh : toà nhà cao, nhiều tầng, hiện đại ( khu chung cư) - Nguồn gốc tiếng Anh ( từ mượn )
( ? ) Tìm bố cục và chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ ?
Khổ 1 - 2 - 3 : Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại .
Khổ 4 : Tình huống gặp lại trăng .
Khổ 5 - 6 : Suy ngẫm của nhà thơ .
 Vầng trăng và con người trong quá khứ, hiện tại  Tình huống gặp lại trăng  Suy ngẫm của nhà thơ để từ đó nhắc nhở người đọc về thái độ sống .




3. Bố cục.
3. Phân tích .
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
( ? ) Vầng trăng trong quá khứ được gắn với những thời điểm nào ?
- Đồng, sông, bể
Còn nhỏ, ở quê biển .
- Rừng
Người lính
* Quá khứ :
a. Cảm xúc về vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
( ? ) Lúc đó, con người và vầng trăng có mối quan hệ như thế nào ?
Vầng trăng : - tri kỉ.
- tình nghĩa
Con người đều có vầng trăng làm bạn gắn bó thân thiết, tự nhiên .
( ? ) Nêu nhận xét của em về giọng điệu và biện pháp nghệ thuật sử dụng trong đoạn thơ ? Tác dụng ?
* Lời thơ tâm tình, thủ thỉ, từ ngữ bình dị, điệp ngữ, so sánh diễn tả vầng trăng gắn bó với con người tự nhiên, chân thật, thắm thiết nghĩa tình.
Từ ngày về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường .

* Hiện tại :
( ? ) Hoàn cảnh sống của con người ở khổ thơ thứ ba đã có sự thay đổi như thế nào ?
- thành phố
- ánh điện
- cửa gương
Cuộc sống đã thay đổi , sung túc, đầy đủ, hiện đại .
( ? ) Thái độ của con người đối với vầng trăng ở khổ thơ 3 có gì khác so với 2 khổ thơ đầu ?
- Như người dưng qua đường
- So sánh, tình cảm xa lạ, dửng dưng không hề quen biết.
- Con người đã lãng quên người bạn tri kỉ xưa, quên vầng trăng tình nghĩa.
b. Tình huống gặp lại vầng trăng.
( ? ) Tình huống nào khiến con người gặp lại vầng trăng ? Nhận xét gì về tình huống trên ?
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

- Thình lình... điện tắt
- Vội bật tung
sự việc bất ngờ, nhanh, hành động khẩn trương, hối hả.
( ? ) Trong tình huống trên, vầng trăng xuất hiện như thế nào ?
- Đột ngột
Từ láy, gây ấn tượng mạnh, tạo nên sự ngỡ ngàng.
( ? ) Nhận xét về cách dùng từ ngữ, giọng điệu ở khổ thơ 4 ? Theo em, đây có phải là bước ngoặt để từ đó con người thay đổi thái độ đối với trăng không ? Tại sao ?
* Tính từ, động từ mạnh, từ láy, các thanh trắc liên tiếp, giọng điệu cao vút khiến cho lời thơ thay đổi đột ngột. đó là tình huống bất ngờ để từ đó con người gặp lại vầng trăng, người bạn tri kỉ, thân thiết, nghĩa tình năm xưa.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

c. Suy ngẫm của nhà thơ.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.

( ? ) Gặp lại vầng trăng, nhà thơ có cảm xúc gì ? Nhận xét về biện pháp nghệ thuật sử dụng trong khổ thơ 5 ? Tác dụng ?
Mặt(1) - nhìn mặt(2): - Mặt(1) hoán dụ - tác giả - người lính
- Mặt(2) ẩn dụ - vầng trăng
- Tư thế tập trung chú ý đối diện trực tiếp.
rưng rưng
như là đồng... bể.
như là sông...rừng
Từ láy, điệp ngữ, so sánh diễn tả niềm xúc động trào dâng về kỉ niệm đẹp trong quá khứ với vầng trăng tình nghĩa.
( ? ) Thế nào là trăng " tròn vành vạnh", " im phăng phắc" ? " Giật mình" là thái độ của con người ở đây như thế nào ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật tác giả sử dụng trong khổ thơ này ? Tác dụng như thế nào ?
vành vạnh
im phăng phắc
ta giật mình
Từ láy, nhân hóa, từ ngữ mang chất suy tư, triết lí.
Trăng vẫn tròn đầy, lặng lẽ, bao dung, độ lượng, thủy chung .
( ? ) Bài thơ có những nét đặc sắc nào về nghệ thuật và nội dung ?
* Nghệ thuật:
- Tự sự kết hợp trữ tình.
- Ngôn ngữ thơ tự nhiên trong sáng hàm súc, các biện pháp tu từ đặc sắc.
III. Tổng kết : Ghi nhớ ( SGK ).
IV. Luyện tập.
A. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên,nghĩa tình
quá khứ thì luôn tròn đầy bất diệt.
B. Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn cuộc đời con người thì
hữu hạn.
C. Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con
người.
D. Cuộc sống vật chất dù đầy đủ rồi cũng sẽ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh
thần là bất diệt.
( ? ) Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ này là gì ?
III. Luyện tập :
A
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn", "ăn quả nhớ kẻ trồng cây"
*Nội dung :
Bài học kết thúc.
Xin chân thành cảm ơn các
thầy cô và các em!