Bài 12. Ánh trăng

I/TÌM HIỂU CHUNG
1/ Tác giả
- Nguyễn Duy (1948), quê ở Thanh Hoá.Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước
- Đạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ (1972-1973)
-Sau 1975 chuyển vào Nam công tác tại thành phố Hồ Chí Minh
2/ Tác phẩm
- Ánh trăng viết năm 1978 (sau 3 năm ngày đất nước thống nhất).In trong tập thơ cùng tên,đạt giải A của Hội nhà văn Việt Nam (1984)

3/Bố cục

Khổ 1-2 : Vầng trăng trong quá khứ.

Khổ 3-4-5: Vầng trăng trong hiện tại

Khổ 6 : Vầng trăng trong suy tưởng


II/ TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
1. Vầng trăng trong quá khứ :
Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể


Những hình ảnh “Đồng, Sông, Bể” tượng trưng cho cái gì?
*Tượng trưng cho thiên nhiên bao la, bát ngát.
*Thủa nhỏ: Sống gần gũi chan hòa cùng thiên nhiên.
II/ TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
1. Vầng trăng trong quá khứ : (Khổ 1-2)
?
“Hồi chiến tranh ở rừng…” cuộc sống của người lính như thế nào? (Em hãy hình dung)?
-Vô cùng gian khổ ác liệt, thiếu thốn về trang bị vũ khí…
-Thời chiến tranh: Gắn bó thân thiết với vầng trăng-bạn tri kỷ, tình nghĩa
-Hiểu bạn như hiểu mình.
-Trăng giúp cho tâm hồn người lính ấm áp hơn trong những…chia ngọt xẻ bùi cùng họ.
“Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỷ”
II/ TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
1.Vầng trăng trong quá khứ : (Khổ 1-2)
“Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa”

Người bạn tri âm,tình nghĩa,
không bao giờ có thể quên,
bền vững mãi mãi.
Vậy tại sao trong thời chiến tranh và thời thơ ấu, con người lại có tình, có nghĩa với trăng như vậy?
Trong sâu thẳm con tim của người lính, vầng trăng có ý nghĩa như thế nào?
Đó là một quãng thời gian sống trần trụi, hồn nhiên, chân thật, vô tư nhất: Thiếu thốn gian khổ nhưng không thiếu niềm vui hạnh phúc.
(Sống giản dị-thanh cao)
II/ TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
1. Vầng trăng trong quá khứ :
2. Vầng trăng trong hiện tại : (Khổ 3-4-5)

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn- đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Cuộc sống của người lính trong hiện tại như thế nào?
Sống ở những Buyn-đinh cao tầng, trong điều kiện đầy đủ tiện nghi hiện đại, có điện thắp sáng suốt ngày đêm...
“Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường”
2. Vầng trăng trong hiện tại :
“Vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường”

?Trong cảm nghĩ của nhà thơ lúc này, vầng trăng là một người như thế nào?
Trăng bị lãng quên
trở lên xa lạ không
không còn gắn bó
với con người
như trước nữa
Vì cuộc sống tiện nghi hiện đại làm con người dễ dàng lãng quên những giá trị trong quá khứ.
Tại sao lại có sự lãng quên như vậy ?
2. Vầng trăng trong hiện tại :

“Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn- đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn”
- Nhanh, đột ngột, bất ngờ
Vầng trăng hiện lên thật bất ngờ: Một vầng trăng tròn đầy, đẹp vẹn nguyên tình cảm thủy chung.
2. Vầng trăng trong hiện tại :
“Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có ái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng”
Ánh trăng tròn đầy vẹn nguyên đã làm sống dậy ký ức về một thời đã qua
(Ánh trăng đánh thức tâm hồn nhà thơ)
Những hình ảnh (Đồng, Sông, Bể, Rừng) lại hiện lên, cùng với điệp từ “là” cho ta biết được điều gì đang hiện về trong tâm hồn nhà thơ?

Tâm hồn nhà thơ đang hướng về những kỷ niệm quá khứ (thiên nhiên gần gũi chan hòa). Điệp từ “là” diễn tả sự trở về liên tiếp, dồn dập. Nó như mạch nước ngầm được thông dòng, ồ ạt ùa về.
Từ “cứ” và “kể chi” lại càng khẳng định tình cảm gì của trăng ?
Trăng luôn bao dung độ lượng, thủy chung nghĩa tình vẹn nguyên trong sáng không phai mờ. Đồng thời trăng còn luôn là vẻ đẹp vĩnh hằng của thiên nhiên.
“Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình”
II/ TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN
1. Vầng trăng trong quá khứ :
2. Vầng trăng trong hiện tại :
3. Vầng trăng trong suy tưởng : (Khổ 6)

3.Vầng trăng trong suy tưởng:
“Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình”
Vì sao sự im lặng của trăng lại khiến nhà thơ phải giật mình?
**Cái giật mình ở đây là giật mình nhớ lại quá khứ, tự ăn năn, tự trách mình phải thay đổi cách sống. Đó còn là cái giât mình của sự sám hối, tự nhắc bản thân không bao giờ được phép quên quá khứ.

Qua cái giật mình của tác giả, nhà thơ muốn nhắc nhở chúng ta điều gì trong cuộc sống?
**Con người phải biết trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp trong quá khứ.

III. TỔNG KẾT.

- Bài thơ kết hợp giữa tự sự và trữ tình và mạch cảm xúc men theo lời kể để bộc lộ.
- Giọng điệu tâm tình, tự nhiên... khi ngân nga, tha thiết, khi trầm lắng, suy tư.
- Thể thơ năm chữ, gieo vần cách với tiết tấu nhịp nhàng, mỗi khổ thơ được viết liền mạch như một câu, tạo sức truyền cảm dễ thuộc, dễ nhớ.

1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
- Bài thơ như một lời tự nhắc nhở chính mình, có ý nghĩa cảnh tỉnh, cũng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, “Ân tình ân nghĩa” với quá khứ.
Bài 1: Nhận định nào sau đây không phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?
1. Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươi mát
2. Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống
3. Biểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ
4. Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình


IV/ LUYỆN TẬP
Bài 2: ý nào nói không đúng tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ?
1. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy bất diệt
2. Con người không nên lãng quên quá khứ tốt đẹp, hiện tại không được đoạn tuyệt với truyền thống
3. Cuộc sống vât chất dù đủ đầy vẫn cứ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt
4. Uống nước nhớ nguồn




IV/ LUYỆN TẬP
V/ HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
- Đọc thuộc bài thơ
- Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong “Ánh trăng”, em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một bài tâm sự ngắn.
Sưu tầm thêm một số bài thơ viết về trăng của các nhà thơ để thấy được vẻ đẹp của trăng?
Soạn truyện “Làng” của Kim Lân