Bài 12. Ánh trăng

1
về dự giờ hội giảng giáo viên giỏi huyện văn giang
Môn ngữ văn 9
Nhiệt liệt chào mừng các thầy giáo, cô giáo
Giáo viên: Chu thị thu
Trường: THCS liên nghĩa
2
Cảm nhận của em về hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ"- Nguyễn Khoa Điềm?
kiểm tra bài cũ
3
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Tên thật: Nguyễn Duy Nhuệ. Sinh năm 1948
- Quê: Thanh Hoá
- Là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước
- Phong cách thơ mang đậm tính triết lí sâu sắc và những trải nghiệm về con người và cuộc đời
- Một số tác phẩm chính: Đãi cát tìm vàng, Cát trắng, ánh trăng...
4
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
1. Tác giả
* Đọc, chú thích
* Xuất sứ:
- Viết năm 1978 (thời bình)
- In trong tập thơ cùng tên
2. Bài thơ: ánh Trăng
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường


Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
* Thể loại:
Thơ 5 chữ
* Bố cục:
3 phần
- Hình ảnh Vầng trăng trong quá khứ
- Hình ảnh Vầng trăng trong hiện tại
- Suy ngẫm về vầng trăng
5
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
1. Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ
* Hồi nhỏ: sống với
II. Phân tích
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
đồng
sông
bể
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
điệp từ,
liệt kê
=> Tuổi thơ gắn bó thân thiết gần gũi chan hoà với thiên nhiên
* Hồi chiến tranh: ở rừng
không gian rộng lớn hoang sơ
=> cuộc sống chiến đấu gian khổ thiếu thốn
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
vầng trăng ? tri kỉ
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
=> người bạn thân thiết gắn bó, xẻ chia thấu hiểu
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
biểu tượng của quá khứ
=> Đó là quá khứ ân tình ân nghĩa, gắn bó thuỷ chung
6
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
1. Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ
II. Phân tích
2. Hình ảnh vầng trăng trong hiện tại
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
? cuộc sống đầy đủ
trăng
đi qua ngõ
như người dưng...
quan hệ thờ ơ nhạt nhẽo dửng dưng, bội bạc
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
tình huống bất ngờ
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
? động từ
=> phản ứng tự nhiên
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
? bất ngờ nhận ra vẻ đẹp của vầng trăng
Ngửa mặt lên nhìn mặt
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
? nhân hoá, ẩn dụ
=> Trực tiếp đối diện
có cái gì rưng rưng
? từ láy
=> xúc động nghẹn ngào
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
điệp từ, so sánh, liệt kê
=> cảm nhận mơ hồ quá khứ ùa về: sống lại tất cả kỉ niệm xưa
7
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
1. Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ
II. Phân tích
2. Hình ảnh vầng trăng trong hiện tại
- cứ tròn vành vạnh
? cái nhìn nghiêm khắc lên án con người
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
3. Hình ảnh vầng trăng trong suy ngẫm
con người
vầng trăng
tả thực:
hình ảnh thiên nhiên đẹp
ẩn dụ:
quá khứ tươi đẹp thuỷ chung son sắt
- vô tình:
sự bội bạc dửng dưng lãng quên, vô trách nhiệm với quá khứ
- im phăng phắc:
(nhân hoá)
=> sự bao dung độ lượng vị tha nhân hậu
- giật mình:
nhận ra sự bạc bẽo vô tình của mình
ăn năn hối lỗi
thức tỉnh lương tâm
=>
con người sống ân nghĩa, thuỷ chung với quá khứ
=> truyền thống đạo lí "uống nước nhớ nguồn"
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
8
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
II. Phân tích
III. tổng kết
1. Những yếu tố nghệ thuật nào đã góp phần làm nên thành công của bài thơ?
A. Thể thơ 5 chữ, kết hợp hài hoà giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình.
B. Giọng thơ tâm tình như câu chuyện theo dòng chảy thời gian.
C. Hình ảnh ẩn dụ mang ý nghĩa biểu tượng.
D. Cả A, B, C đều đúng
2. Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ này là gì?
A. Con người có thể vô tình, lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt.
B. Bài thơ như lời nhắc nhở con người thái độ sống uống nước nhớ nguồn, ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.
C. Cả A và B đều đúng.
D. Cả A và B đều sai.
1. Nghệ thuật
- Thể thơ 5 chữ, kết hợp hài hoà giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình.
- Giọng thơ tâm tình như câu chuyện theo dòng chảy thời gian.
- Hình ảnh ẩn dụ mang ý nghĩa biểu tượng.

2. Nội dung
- Bài thơ như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua
- Gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thuỷ chung với quá khứ

* Ghi nhớ/ SGK trang 157
9
Văn bản:
(Nguyễn Duy)
Tiết 58
ánh trăng
I. đọc, tìm hiểu chung
II. Phân tích
III. tổng kết
IV. luyện tập
1. Nhận định nào sau đây không phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?
A. Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươI mát
B. Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống
C. Biểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ
D. Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình

2. ý nào nói không đúng tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ?
A. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy bất diệt
B. Con người không nên lãng quên quá khứ tốt đẹp, hiện tại không được đoạn tuyệt với truyền thống
C. Cuộc sống vật chất dù đủ đầy vẫn cứ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt
D. Uống nước nhớ nguồn

10
hướng dẫn về nhà
- Xem lại phần phân tích
Học thuộc lòng bài thơ, thuộc ghi nhớ
Chuẩn bị bài: Tổng kết về từ vựng (luyện tập tổng hợp)

11
Kính chúc sức khỏe các thầy cô!
Chúc các em chăm ngoan học giỏi!