Bài 12. Ánh trăng

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐT HUYỆN EAKAR
TRƯỜNG THCS NGUYỄN BỈNH KHIÊM
TIẾT HỌC CHÀO MỪNG NGÀY 20-11
Giáo viên thực hiện:
Nguyễn Thị Hường
CHÚC MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH
MÔN NGỮ VĂN LỚP 9
NỘI DUNG TIẾT HỌC
1. KIỂM TRA BÀI CỦ
2. NỘI DUNG BÀI MỚI
I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Tác giả, tác phẩm
2. Đọc, chú thích
3. Bố cục
4. Thể thơ
5. Phân tích
6. Tổng kết
II. GHI NHỚ
III. LUYỆN TẬP, CỦNG CỐ

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ bếp lửa?
Bài thơ được sáng tác năm 1963 khi tác giả
đang là sinh viên học ngành luật ở nước
ngoài (nước Nga)
Tiết 58
Nguyễn Duy
ÁNH TRĂNG
VĂN BẢN
I. Đọc- hiểu văn bản
1. Tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả: Nguyễn Duy
Tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ (1948), quê Thanh Hoá
là một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.
b. Tác phẩm:
- Tác phẩm được viết sau khi đất nước thống nhất 3 năm (1978). In trong tập ánh trăng, được trao giải A của hội nhà văn Việt nam năm 1984
Dựa vào chú thích hãy giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Duy ?
Bài thơ ra đời trong hoàn
cảnh nào?
I. Đọc- hiểu văn bản
1. Tác giả Tác phẩm :

-Bài thơ có thể chia làm
ba phần
a. 2 khổ đầu - Vầng
trăng trong quá khứ.
b. khổ 3-4-5 Vầng
trăng trong hiện tại.
c. khổ cuối - Vầng
trăng trong suy tưởng.
Bài thơ có thể chia làm
mấy phần? Nêu nội dung
từng phần?
Bài thơ thuộc thể
thơ nào ?
3. Bố cục:
2. Đọc-chú thích văn bản
a. Đọc:
b. Chú thích: 1, 2 (sgk)
4. Thể thơ: Năm chữ
3 phần
* Phương thức biểu đạt: Tự sự biểu cảm
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỷ
5. Phân tích

Những từ ngữ nào
gắn liền với tuổi thơ
tác giả?
Hồi chiến tranh tác giả
đối với vầng trăng
như thế nào?
tìm từ ngữ cụ thể
Tác giả đã sử dụng
nghệ thuật gì?
- Nghệ thuật nhân hóa
I. Đọc- hiểu văn bản
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
5. Phân tích
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ

Mối quan hệ giữa Trăng
và người trong khổ thơ
thứ hai như thế nào?
- Chân thật, giản dị
Vì sao con người thấy
trăng tình nghĩa với mình?
Trăng đẹp, ân tình
gắn bó với hạnh
phúc Gian lao của
con người
I. Đọc- hiểu văn bản
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
a. Cảm ngĩ về vầng trăng trong quá khứ
Hoàn cảnh sống xưa
kia của tác giả đã được
tác giả miêu tả như thế
nào để có thể hòa đồng
được vào thiên nhiên?
Em có nhận
xét gì về giọng
điệu trong hai
khổ thơ này?
Giọng điệu thơ trôi chảy tự
nhiên, nhịp nhàng theo lời kể
và những cảm xúc gắn liền
với sự việc.
- Cuộc sống trong rừng, thiếu ánh sáng
đèn, hòa mình vào thiên nhiên một
cách tự nhiên. Trăng là người bạn duy
nhất chia buồn, sẻ vui với tác giả, đã
trở thành vầng trăng tình nghĩa, vầng
trăng tri kỉ.
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
5. Phân tích
I. Đọc- hiểu văn bản
Nhận xét tình
cảm giữa
người với
trăng?
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi
với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng
mộc mạc, hoang sơ nhưng chân
tình sâu lắng.
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
5. Phân tích
I. Đọc- hiểu văn bản
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
b. Vầng trăng trong hiện tại
Sau tuổi thơ và chiến tranh
đi qua cuộc sống của con người có gì khác. Tìm những từ ngữ thể hiện rõ?
- Cuộc sống đầy đủ hiện đại, khiến con người quên đi những giá trị bình dị
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
5. Phân tích
I. Đọc- hiểu văn bản
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
- Ở rừng là tri kỉ
- Thành phố là người dưng
Em hiểu thế nào là
người dưng?
- Là người xa lạ không
quen biết
Tác giả khắc họa trăng ở
những thời điểm nào? ở
từng thời điểm tác giả có
cách nhìn trăng ra sao?
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng
1. Tác giả Tác phẩm :
3. Bố cục: Ba phần
2. Đọc-chú thích văn bản
4. Thể thơ: Năm chữ
5. Phân tích
I. Đọc- hiểu văn bản
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Vì cuộc sống ở thành phố
sau hòa bình đầy đủ đã
làm tác giả quên đi vầng
trăng nghĩa tình
Con người, vầng trăng
gặp lại nhau trong hoàn
cảnh nào?
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Khi điện tắt (thình lình)
bật tung cửa (đột ngột)
Tại sao tác giả chóng quên
trăng đến thế?
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
5. Phân tích
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Không đột ngột đó là quy
luật tự nhiên. Sự đột ngột
trong câu thơ chính là tấm
lòng của nhà thơ khi gặp
lại người bạn tri kỷ.
Em hiểu gì về câu:
“Ngữa mặt lên nhìn mặt”?
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Đối diện với vầng trăng
Sự xuất hiện của trăng có
đột ngột không? vì sao?
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
5. Phân tích
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
5. Phân tích
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Sự lặp lại đồng, bể, rừng,
sông có ý nghĩa gì?
Sự lặp lại các từ ngữ thể
hiện các hình ảnh nối tiếp
trong nội tâm: như, là.
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Muốn khóc mà không
khóc được. Đây là sự
rung động có mức độ của
người lớn tuổi đã trải
nghiệm cuộc đời
Trăng ở đây có đơn thuần
là hình ảnh của thiên
nhiên không ?
5. Phân tích
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Không còn là hình ảnh
của thiên nhiên, hình ảnh
của ánh sáng mà là hình
ảnh quá khứ trọn vẹn của
nhà thơ.
Từ láy “rưng rưng” thể
hiện cảm xúc gì?
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Giọng thơ chuyển từ nhỏ
nhẹ, lạnh lùng, thản nhiên
đột ngột, sửng sốt 
trầm tư lắng đọng
Em có nhận xét gì về hình
ảnh con người đối với
vầng trăng trong hiện tại ?
5. Phân tích
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
-Cuộc sống phồn hoa nơi
thành phố đã làm tác giả quên
vầng trăng tình nghĩa =>
Quên quá khứ gian lao vất vả.
Tác giả đã như tự thú về sự
phụ bạc của mình.
Em có nhận xét gì về giọng
điệu của ba khổ thơ trên?
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Cảm xúc của con người lúc
này là gì? Em hiểu cảm xúc
đó như thế nào?
5. Phân tích
Rung động, xao xuyến gợi nổi
nhớ thương.
-Cuộc sống phồn hoa nơi thành phố đã làm tác giả quên
vầng trăng tình nghĩa => Quên quá khứ gian lao vất vả.
- Tác giả đã như tự thú về sự phụ bạc của mình.
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
c. Suy tư của tác giả:
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Con người nhận định thế
nào về chính mình, tìm chi
tiết cụ thể ?
5. Phân tích
Trăng vẫn thế, con người thay
đổi .
-Cuộc sống phồn hoa nơi thành phố đã làm tác giả quên
vầng trăng tình nghĩa => Quên quá khứ gian lao vất vả.
- Tác giả đã như tự thú về sự phụ bạc của mình.
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
vầng trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
c. Suy tư của tác giả:
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Vì sao tác giả lại giật mình?
Từ “giật mình” được chuyển
nghĩa như thế nào?
5. Phân tích
Tác giả suy nghĩ về hiện tại và
quá khứ đó là giây phút tác giả
nhìn lại chính mình.
Chuyển nghĩa đen  hành động
tự trừng phạt nội tâm có tác
dụng răn mình, răn đời làm
người đừng quên “uống nước
nhớ nguồn”
-Cuộc sống phồn hoa nơi thành phố đã làm tác giả quên
vầng trăng tình nghĩa => Quên quá khứ gian lao vất vả.
- Tác giả đã như tự thú về sự phụ bạc của mình.
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
vầng trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
c. Suy tư của tác giả:
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
Em có nhận xét gì về hình
ảnh trăng trong suy tư của
tác giả?
5. Phân tích
 => Không như con người
trăng cứ tròn đẹp đẽ, nguyên
vẹn như nhân chứng nhắc nhở
con Người “uống nước nhớ
nguồn”
b. Cảm nhận về ánh trăng trong hiện tại
-Cuộc sống phồn hoa nơi thành phố đã làm tác giả quên
vầng trăng tình nghĩa => Quên quá khứ gian lao vất vả.
- Tác giả đã như tự thú về sự phụ bạc của mình.
- Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng trong chiến tranh được nhân hóa thành người bạn tri kỉ.
Tình cảm giữa người và trăng mộc mạc, hoang sơ nhưng chân tình sâu lắng.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
vầng trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
c. Suy tư của tác giả:
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ
b.Nôị dung
Bài thơ như một lời tự nhắc nhở mình và người đọc v? thái độ sống ân nghĩa thủy chung với quá khứ, đó cũng là đạo lý "uống nước nhớ nguồn" của dân tộc
6. Tổng kết:
a. Nghệ thuật
Tự sự kết hợp trữ tình hài hoà
Ngôn ngữ thơ tự nhiên trong sáng, hàm súc , các biện pháp tu từ đặc sắc
 => Không như con người trăng cứ tròn đẹp đẽ, nguyên vẹn
như nhân chứng nhắc nhở con Người “uống nước nhớ nguồn”
c. Suy tư của tác giả:
II. Ghi nhớ: SGK
THẢO LUẬN
1. Giống nhau:
2. Khác nhau:
- Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiến
- Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ
So sánh hình ảnh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí’ và “Ánh trăng”?
Hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên để khai thác xây dựng hình ảnh thơ
Đồng chí
- Ánh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp
Ánh trăng
- Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ : “uống nước nhớ nguồn”
III. Luyện tập:
Câu 1: Nguyễn Duy viết bài thơ ánh trăng theo thể thơ nào?
Thơ năm chữ b. Thơ bốn chữ
Thơ tự do d. Thơ thất ngôn

Câu 2: Từ “giật mình” trong bài thơ ánh trăng được hiểu theo nghĩa nào?
a Giật mình sinh lí khi gặp một tiếng động bất ngờ.
b. Một hành động tự trừng phạt nội tâm: giật mình về sự phụ bạc của mình.
1. Học thuộc bài thơ.
2. Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong bài ánh trăng hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thành một bài tâm sự ngắn.
3. Chuẩn bị bài Tổng kết về từ vựng.
DẶN DÒ