Bài 12. Ánh trăng

Nguyễn Duy
AÙnh Traêng
Tiết 64

Văn bản
Nguyễn Duy tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948.
Quê làng Quảng Xá, nay thuộc phường Đông Vệ, TP Thanh Hóa.
Là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước.
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
1 – Tác giả
Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Duy
AÙnh Traêng
Nguyễn Duy tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948.
Quê làng Quảng Xá, nay thuộc phường Đông Vệ, TP Thanh Hóa.
Là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước.
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
1 – Tác giả
AÙnh Traêng
Nguyễn Duy giao lưu với khán giả hát xẩm ở Hà Nội
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
1 – Tác giả
2 – Tác phẩm
Hỏi: Bài thơ được viết trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết vào năm 1978 tại Thành Phố Hồ Chí Minh
AÙnh Traêng
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
1 – Tác giả
2 – Tác phẩm
- Bài thơ được viết vào năm 1978 tại TP Hồ Chí Minh
Thơ
Cát trắng (1973)
Ánh trăng (1978)
Đãi cát tìm vàng (1987)
Mẹ và em (1987)
Bụi (1997)
Thể loại khác
Em-Sóng (kịch thơ – (1983)
Khoảng cách (tiểu thuyết – (1986)
3 – Từ khó
AÙnh Traêng
II – Đọc tìm hiểu bố cục.
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
1 – Tác giả :
2 – Tác phẩm :
3 – Từ khó :
- Khổ 1,2: Vầng trăng trong quá khứ
- Khổ 3,4: Vầng trăng trong hiện tại
- Khổ 5,6: Suy tư của tác giả.

1. Đọc
2. Bố cục:
?: Trong dòng diễn biến của thời gian, sự việc, đâu là bước ngoặc để tác giả từ đó bộc lộ cảm xúc, thể hiện chủ đề của tác phẩm?
AÙnh Traêng
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
AÙnh Traêng
a. Vầng trăng trong quá khứ
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỷ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Hỏi: Trăng và nhà thơ đã có mối quan hệ như thế nào trong qúa khứ ?
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
AÙnh Traêng
a. Vầng trăng trong quá khứ
- Vầng trăng là hình ảnh của thiên nhiên, hồn nhiên, tươi mát; là người bạn tri kỉ trong suốt thời tuổi thơ và thời chiến tranh.
b. Vầng trăng trong hiện tại
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Hỏi: Trở về với thành phố, mối quan hệ giữa trăng và người có gì thay đổi?
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
AÙnh Traêng
b. Vầng trăng trong hiện tại
Vầng trăng đã bị con người lãng quên.
a. Vầng trăng trong quá khứ
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Hỏi: Trăng xuất hiện trong hoàn cảnh nào? Phản ứng của con người lúc ấy ra sao?
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
AÙnh Traêng
b. Vầng trăng trong hiện tại
Vầng trăng đã bị con người lãng quên.
Trăng xuất hiện đột ngột trong một hoàn cảnh đặc biệt
Là bước ngoặc để nhà thơ bộc lộ cảm xúc.
a. Vầng trăng trong quá khứ
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
AÙnh Traêng
a. Vầng trăng trong quá khứ
b. Vầng trăng trong hiện tại
c. Suy tư của tác giả
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Hỏi: Cảm xúc rưng rưng trong lời thơ: Có cái gì rưng rưng phản ánh trạng thái như thế nào của tâm hồn?
Hỏi: Vì sao tác giả viết Ngửa mặt lên nhìn mặt ?
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
- Nhà thơ nghẹn ngào, xao xuyến khi đối diện với trăng.
- Ánh trăng đánh thức bao kỉ niệm thời quá khứ, đánh thức tình bạn năm xưa

AÙnh Traêng
a. Vầng trăng trong quá khứ
b. Vầng trăng trong hiện tại
c. Suy tư của tác giả
Câu hỏi thảo luận
Có nhận định cho rằng khổ thơ cuối của bài thơ là nơi thể hiện tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng , chiều sâu tư tưởng mang tính triết lý của bài thơ. Em suy nghĩ như thế nào về nhận định này?
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
-Trăng tượng trăng cho quá khứ đẹp đẽ, chẳng phai mờ
-Trăng là người bạn – nhân chứng nghĩa tình đang
nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ. Con người có thể lãng
quên nhưng thiên nhiên thì luôn tròn đầy bất diệt.
AÙnh Traêng
a. Vầng trăng trong quá khứ
b. Vầng trăng trong hiện tại
c. Suy tư của tác giả
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
- Dùng nhiều biện pháp tu từ, từ ngữ gợi tả, hình ảnh
biểu tượng
- Giọng điệu tâm tình. Nhịp thơ khi tự nhiên, nhịp nhàng, khi ngân nga tha thiết, lúc trầm lắng suy tư.
- Bài thơ như một câu chuyện riêng, có sự kết hợp hài hòa giữa tự sự với trữ tình.
2. Kết cấu, giọng điệu của bài thơ
AÙnh Traêng
H: Kết cấu, giọng điệu của bài thơ có gì đặc biệt?
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
2. Kết cấu, giọng điệu của bài thơ
3. Chủ đề của bài thơ
- Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc về thái độ, tình cảm với những năm tháng gian lao, với thiên nhiên,đất nước.
- Củng cố ở người đọc thái độ sống “ uống nước nhớ nguồn” ; ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ .
? Hãy nêu chủ đề của bài thơ.
AÙnh Traêng
II – Đọc tìm chung văn bản
Nguy?n Duy
I - Đọc hiểu chú thích
III – Tìm hiểu văn bản
IV – Tổng kết (SGK)
V – Luyện tập
AÙnh Traêng
Hỏi: Vì sao bài thơ có nhan đề là “Ánh trăng” nhưng trong bài thơ tác giả lại dùng nhiều từ “ vầng trăng” ?
- Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống đẹp, ánh trăng là ánh sáng của triết lí về cuộc sống đúng “ánh trăng im phăng phắc”. Bài thơ có tên là “ánh trăng”nhưng các khổ thơ trên tác giả đều viết “vầng trăng” đến khổ thơ cuối mới xuất hiện từ “ánh trăng”. “Ánh trăng” chính là sự quy tụ,kết tinh đẹp nhất của vầng trăng tạo nên chiều sâu tư tưởng của thi tứ đồng thời nâng vẻ đẹp của bài thơ lên đến đỉnh điểm.
V – Luyện tập
Trăng
Người
Quá khứ
Tình nghĩa
Tri kỉ
Ngỡ không
bao giờ quên
Hiện tại
Vầng trăng tròn
Vô tình lãng quên
Thủy chung, vị tha
Giật mình, tự hoàn thiện
Suy tư
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
AÙnh Traêng
Nguyễn Duy